Edmund Whittaker
Z Wikipedii
Edmund Taylor Whittaker (ur. 24 października 1873, zm. 24 marca 1956 w Edynburgu), angielski matematyk, fizyk i filozof.
Spis treści |
[edytuj] Dzieciństwo i edukacja
Urodził się w Southport Lancashire, położonym w zachodniej części Anglii. Jego rodzice, Selina Septima Taylor i Jan Whittaker, byli niezależni finansowo i jak na owe czasy wystarczająco bogaci, aby nie podejmować pracy. Dziadek Edmunda a tym samym ojciec Seliny Septimy był doktorem medycyny z praktyką w Middleton niedaleko Manchesteru. Do czasu, aż Edmund skończył jedenaście lat, uczyła go matka. Będą w wieku dwunastu lat młody Whittaker rozpoczął swoją edukację w Grammar School w Manchesterze, a następnie w 1892 roku kontynuował ją w Trinity College w Cambridge, gdzie otrzymał stypendium naukowe. Będąc studentem z licencjatem słuchał wykładów takich wielkich ludzi nauki jak G. H. Darwina i A. R. Forsytha. W tym czasie jego zainteresowania oscylowały w szerokim spektrum matematyki, które z pewnością wpłynęły na to, że otrzymał nagrodę Sheepshanks’a Exhibition z Astronomii w 1894 roku. W kolejnym roku Edmund otrzymał dwie kolejne nagrody: Second Wrangler (zajęcie drugiego miejsca na roku) i 2 miejsce w Bromwich. W 1896 roku został pierwszym zdobywcą nagrody Smitha dzięki pracy w dziedzinie matematyki klasycznej, zwanej "jednolitymi funkcjami" . Z czasów, kiedy jeszcze studiował na Cambridge, wzięło się także jego późniejsze zainteresowanie filozofią. Wtedy to zauroczony – jak podaje Janusz Mączka powołując się na monografię Parmentiera La philosophie de Whitehead et le problème de Dieu – filozoficzną naturą matematyki przez swojego profesora Whiteheada, począł zgłębiać historię filozofii.
[edytuj] Kariera zawodowa
W 1896 roku Whittaker został członkiem Trinity College i zaczął wykładać w Cambridge. Jego pierwszymi uczniami w Cambridge byli G. H. Hardy i J. H. Jeans. Whittaker dokonał rewolucyjnych zmian w dydaktyce i tematyce nauczania w Cambridge. Nauczał matematyki na podstawie swojej sławnej książki A Course of Modern Analysis. Niniejsza praca jest ważna szczególnie dla studiujących złożone funkcje zmienne. Oprócz matematyki Whittaker wykładał na Cambridge szereg innych przedmiotów, takich jak: astronomia, optyka geometryczna, elektryka i magnetyka. Udział Whittakera w nauce astronomii zaznaczył się nie tylko w kursie jaki wykładał, lecz także uwidocznił się w przyjęciu go do Royal Astronomical Society. Od 1901 do 1906 roku służył tam jako sekretarz. W 1906 roku został Astronomem Królewskim w Irlandii i przeprowadził się do Obserwatorium Dunsink, gdzie pracował Hamilton. W tym samym czasie został mianowany profesorem astronomii na Uniwersytecie w Dublinie.
W 1912 roku Whittaker objął stanowisko profesora uniwersytetu w Edynburgu po zmarłym w listopadzie 1911 George'u Chrystalu. Został tam do końca swojej kariery zawodowej. Faktycznie przeszedł na emeryturę w 1943, lecz podczas II wojny światowej zgodził się pomagać przez następne trzy lata. Wkrótce po tym, jak wrócił do Edynburga, Whittaker założył Edynburskie Laboratorium Matematyczne, gdzie zaczął zrealizować praktycznie swoje zainteresowania z analizy numerycznej. Wiele jego wykładów na ten temat zostało zebranych w książce, którą opublikował w 1924 i zatytułował: "Rachunek obserwacji: traktat w matematyce numerycznej".
[edytuj] Dorobek naukowy
Z praktycznej strony matematyki, Whittaker był zainteresowany przez wiele lat teorią względności, publikując artykuły na ten temat w ostatnich pięciu latach. Pracował także nad teorią elektromagnetyczną, dając w ten sposób rozwiązanie równania Maxwella. Jednym z jego najważniejszych studiów było A history of the theories of Aether and Electricity, from the ages of Descartes to the Closes of the Nineteenth Century ('Historia teorii eteru i elektryczności od Kartezjusza do końca XIX wieku'). W 1953 roku ukończył poprawioną wersję, zawierającą prace od początku 1900 roku do 1925 roku.
McCrea opisuje badania Whittaker wykładami, które dawał dwa razy w tygodniu przez cały rok akademicki, podczas gdy był profesorem w Edynburgu – „Albo dyskutował na temat swojej obecnej pracy albo dawał własne rozwinięcie tematów będących obecnie w zainteresowaniu matematyki. Zachwycał potencjałem matematyki, który umożliwiał mu zawsze, rok po roku, mieć materiał do dalszych wykładów – nigdy nie powtarzał tego samego – jak gdyby nigdy o tym nie myślał – kiedy aktualnie był zasypany innymi obowiązkami.”
[edytuj] Nagrody
Whittaker otrzymał wiele tytułów honorowych. Będąc członkiem Londyńskiego Stowarzyszenia Matematycznego, był jego przewodniczącym od 1928-1929. Zdobył medal stowarzyszenia De Morgan w 1935, natomiast wcześniej w 1905 został wybrany członkiem Stowarzyszenia Królewskiego, służąc w Radzie przez dwa okresy, od 1911 do 1912 oraz 1933 do 1935, w tym czasie został wiceprzewodniczącym podczas drugiego okresu. Został nagrodzony medalem Stowarzyszenia Sylwestra w 1931 i medalem Copley w 1954 "... za jego dystyngowany udział w obu: klasycznej i stosowanej matematyce i w fizyce teoretycznej."
[edytuj] Teologia
Stając się wiernym chrześcijaninem, w 1930 konwertował na katolicyzm. W tym czasie został nagrodzony odznaczeniem Pro Ecclesia et Pontifice w 1935 roku, a tym samym przyłączony do Papieskiej Akademii Naukowej w rok później (w roku powołania Papieskiej Akademii Nauk przez papieża Piusa XI). Wiele wykładów naukowych z teologii, takich jak: Riddell Memorial Lecture czy Donnellan Lectures stało się inspiracją do napisania dwóch dzieł, "Początek i koniec świata" oraz "Przestrzeń i Duch". Powyższe dzieła zostały napisane w Dublinie, z czego pierwsze w 1942 roku, a drugie w cztery lata później.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- (en) John J O'Connor; Edmund F. Robertson Edmund Whittaker w MacTutor History of Mathematics archive
