Eksperyment kortowski
Z Wikipedii
Eksperyment kortowski (metoda Olszewskiego) – metoda rekultywacji jezior, opracowana i zastosowana po raz pierwszy w 1956 r. przez profesora Przemysława Olszewskiego (WSR w Olsztynie) w zeutrofizowanym Jeziorze Kortowskim (Olsztyn). Polegała ona na odprowadzaniu przeżyźnionych wód hypolimnionu za pomocą drewnianej rury, działającej na zasadzie lewara. Woda z hypolimnionu odprowadzana była do rzeki Kortówki, a dalej do rzeki Łyny.
Zimą 1956 r. w jeziorze został umieszczony czworościenny rurociąg (tzw. "rura Olszewskiego") o wymiarach 40 na 50 cm w przekroju i 180 m długości, wykonany z desek obitych papą. Jeden z końców "rury" zanurzony był w jeziorze na głębokość 13 m, drugi znajdował się w rzece Kortówce. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego woda z hypolimnionu poprzez rurociąg wypływała do Kortówki z maksymalną wydajnością 180 litrów na sekundę.
Początkowo rezultaty obniżenia trofizmu jeziora nie były duże, ze względu na fakt, iż napływające wody (wpływająca rzeka Kortówka) były tylko nieco mniej zeutrofizowane niż woda w samym jeziorze, oraz dlatego, że koniec rury nie docierał do największych głębokości.
Po kilku latach przejrzystość wody poprawiła się, a czas deficytu tlenowego przy dnie uległ skróceniu. Zmalały zakwity wód.
W 1973 r., po śmierci prof. Olszewskiego, rekultywacją jeziora zajął się ówczesny adiunkt, prof. Czesław Mientki. W tym czasie pierwotna drewniana rura już przegniła. Kolejny rurociąg wykonano w Politechnice Gdańskiej z włókna szklanego i żywicy polisterowej (średnica 60 cm, długość 250 m, wydajność maksymalna 250 litrów na sekundę). Sięga on do dna w najgłębszym miejscu i działa bezawaryjnie do dzisiaj.
Metoda Olszewskiego została z powodzeniem zastosowana w Austrii do ochrony jezior alpejskich w Tyrolu (Piburger See w dolinie Oetz). Podobny system zastosowano w latach 1982 i 1990 w Jeziorze Rudnickim koło Grudziądza.
