Empire State Building

Z Wikipedii

Empire State Building
Empire State Building
Kraj	Stany Zjednoczone
Miasto	Nowy Jork
Adres	350 5th Avenue
Całkowita wysokość	(1 472 ft) 448,7 m
Wysokość do dachu	(1 250 ft) 381,0 m
Kondygnacje	103
Rozpoczęcie budowy	1930
Ukończenie budowy	1931
Projektant	Shreve, Lamb & Harmon Associates
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Współrzędne: 40°44'54.24" N 73°59'8.88" W40.7484 -73.9858 (Empire State Building) Empire State Building - wieżowiec w Nowym Jorku w Stanach Zjednoczonych. Jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli nie tylko miasta, ale także całego kraju. Oficjalne otwarcie poprowadził prezydent Herbert Hoover, który 1 maja 1931 roku w Waszyngtonie nacisnął przycisk zapalający światła budynku^[1]. Od chwili wybudowania do 1973 roku ESB był najwyższym budynkiem w Nowym Jorku. Tytuł najwyższej budowli odzyskał 11 września 2001 roku po zamachach terrorystycznych na wieże World Trade Center, które były do tej pory na najwyższych pozycjach. W całym kraju jest obecnie na 2 miejscu po Sears Tower w Chicago. Jego oficjalna wysokość wynosi 381 metrów. Jednak jeśli liczyć również antenę znajdującą się na dachu wysokość ta wzrasta aż do 448,7 metrów. Ma 102 pietra oraz jedno piętro podziemne. Został zaprojektowany w stylu art déco przez Shreve, Lamb & Harmon Associates. Amerykańskie Towarzystwo Inżynierii Cywilnej zaliczyło go do 7 cudów współczesnego świata. Należy do World Federation of Great Towers. Jego nazwa pochodzi od przydomku stanu Nowy Jork, który brzmi właśnie Empire State.

Spis treści 1 Opis 2 Historia 3 Oświetlenie 4 Media 5 Podobne budynki 6 Panorama miasta 7 Ranking 8 Ciekawostka 9 Przypisy 10 Zobacz też 11 Linki zewnętrzne

[edytuj] Opis

Odmiennie niż większość wysokościowców, Empire State ma klasyczną fasadę. Rozpoznawalna iglica budynku w stylu art déco, pierwotnie była zaprojektowana jako przystań i port dla Zeppelinów. Jednak wykonane testy ze sterowcami dowiodły, że jest on niepraktyczny i niebezpieczny ze względu na potężne podmuchy wiatru oraz z samej racji wielkości budynku. Pomimo tego przystań pozostała na swoim miejscu.

Zajmuje on pole o szerokości 57 na 129 metrów. Pracuje w nim 15 000 osób, natomiast stały personel liczy ok. 250 ludzi. Co miesiąc wywozi się z niego ok. 100 ton odpadów, a każdego roku zużywa ponad 40 milionów kilowatogodzin prądu.

Robotnicy zużyli 60 tysięcy ton stali, 200 000 st³ wapienia i granitu, 740 ton aluminium i stali nierdzewnej na ściany zewnętrzne, a także – 10 milionów cegieł i 5600 metrów sześciennych kamieni na podłogi ściany podpiwniczenia. Przewody instalacji elektrycznej mają łączną długość ok. 692 km, 112 km rur wodociągowych, 80 rur centralnego ogrzewania i 6500 okien, ponad 3 miliony żarówek, 5,600 kilometrów kabli telefonicznych, 7 450 ton urządzeń oziębiających.

Hall wejściowy ma wysokość 3 pięter. Znajduje się tu duży aluminiowy relief przedstawiający Empire State Building. Brakuje na nim jednak dodanej później wieżowcowi anteny. Północny pasaż zawiera osiem podświetlanych płyt stworzonych przez Roya Sparkia i Renée Nemorovą w 1963. Przedstawiają one budynek jako ósmy cud świata obok tradycyjnych 7.

Ze względu na różnorodne ograniczenia jakie nakłada na wysokie budynki w Nowym Jorku New York's Zoning Resolution z 1916 roku (między innymi ograniczenia dotyczące spraw w związku z dostępem światła na poziom ulicy), wieżowiec ten uzyskał swój charakterystyczny stożkowaty kształt.

Budynek posiada jeden z najbardziej popularnych zewnętrznych tarasów widokowych na świecie, który odwiedziło już ponad 110 milionów ludzi. Obserwatorium znajduje się na 86 piętrze i oferuje 360 stopniowy widok na miasto. Inny taras widokowy znajduje się na 102 piętrze budynku i jest on otwarty dla zwiedzających. Był zamknięty od 1999 roku, jednak w listopadzie 2005 otwarto go ponownie dla zwiedzających. Wejście kosztuje o 14 dolarów więcej niż na taras 86 piętra. Co roku odwiedza go ok. 3,6 milionów ludzi.

Znajdują się tu pomieszczenia biurowe dla 15 tysięcy ludzi, a windy mogą przewozić 10 tysięcy osób na godzinę. Poza biurami znajdują tu także inne obiekty. Wśród nich banki, restauracje i sklepy. Większość z nich ulokowana jest na poziomie lobby.

Budynek wznosi się na 381 metrów, licząc razem z anteną na dachu jest to 448,7 metrów. Był to w chwili oddania do użytku najwyższy budynek w mieście i jedyny do tamtego czasu, który osiągnął ponad 100 pięter. Był to przez rekordowo długi czas (41 lat) najwyższy budynek, oraz najwyższa wzniesiona przez człowieka konstrukcja przez 23 lata. Szczycił się tym mianem do lat siedemdziesiątych, czyli ukończenia World Trade Center. Następnie tytuł ten przypadł chicagowskiemu Sears Tower. Tytuł najwyższego w mieście odzyskał po zamachach z 11 września 2001 roku, w których zniszczone zostały bliźniacze wieże Światowego Centrum Handlu. Jest to także najwyższy budynek w stanie Nowy Jork. Wśród wieżowców na świecie zajmuje obecnie 9 pozycję, a w Stanach Zjednoczonych 2. Ze względu na swoją wysokość spełnia rolę piorunochronu. Każdego roku uderza w niego około 100 piorunów.

Empire State waży przeszło 360 000 ton. Ma 73 windy i 1 860 stopni na najwyższe piętro. Organizowane są zawody polegające na jak najszybszym przebiegnięciu tego dystansu. Rekord ustanowił w 2003 roku Paul Crake, a wynosi on 9 minut i 33 sekund. Całkowita jego powierzchnia wynosi ok. 200 000 m² (ok. 2,200,000 stóp kwadratowych). Wybudowany został przy 350 Fifth Avenue, pomiędzy 33 i 34 ulicą na Manhattanie. Jego współrzędne geograficzne to 40°44′55″N, 73°59′11″W. Budowa kosztowała 24 miliony dolarów chociaż wykonawcy spodziewali się nawet 50 milionów. Do wykonania metalowej konstrukcji zużyto 57 tys. ton stali, a fundamenty budynku sięgają prawie 17 metrów pod ziemię.

W gmachu tym znajduje się 6 500 okien połączonych pionowymi taśmami z aluminium i nierdzewnej stali. W czasach budowy nie było jeszcze sprawnie działających klimatyzacji, dlatego na każde 8,5 metra kwadratowego biura musiało przypadać jedno okno. Zainstalowano ją dopiero w latach pięćdziesiątych. Cały wieżowiec obłożony jest kamiennymi płytami z szarego wapienia z Indiany.

Bardzo często jest wykorzystywany jak tło dla wielu filmów, gier itp. Prawdopodobnie najbardziej znanym przykładem na wykorzystanie tego gmachu jako tła filmowego jest film King Kong z 1933 roku. Tytułowy King Kong podczas ucieczki przed pogonią wspina się na budynek i toczy walkę z atakującymi go samolotami. W 50. rocznicę produkcji tego filmu, w roku 1983 na ścianie wieżowca umieszczono nadmuchiwaną małpę. Jednak pewnego dnia została ona nadgryziona przez mysz, co było powodem ujścia powietrza. Dmuchana małpa potrzebowała stałego dostarczania powietrza i nigdy nie została całkowicie napełniona. Czasami natomiast budynek ten zostaje nawet zniszczony, jak np. w filmie Dzień Niepodległości, kiedy to kosmici doprowadzają do jego eksplozji.

[edytuj] Historia

Bezpośrednio przed Empire State, w miejscu tym stał hotel Waldorf-Astoria należący do bogatej nowojorskiej rodziny Astorów. Po pożarze, który poważnie uszkodził hotel, został on przeniesiony na Park Avenue, czyli na miejsce swojego dzisiejszego położenia. Hotel ten był często odwiedzany przez elitę towarzyską Nowego Jorku. Urządzane tu były tzw. "bale czterystu", na których pojawiały się największe osobistości życia politycznego, gospodarczego i artystycznego miasta.

Roboty w tym miejscu rozpoczęły się w 22 stycznia 1930 roku. Natomiast właściwa budowa budynku rozpoczęła się 17 marca 1930. W projekt ten zaangażowanych było 3400 pracowników, głównie pochodzenia europejskiego, a także Indian z plemienia Mohawk . 14 robotników zmarło w trakcie budowy. Łącznie robotnicy wypracowali około 7 milionów godzin. Co tydzień przybywało około 4,5 piętra. W niektórych momentach było to nawet 14 pięter na 10 dni. W trakcie budowy materiały i sprzęty były wciągane na górę według porządku i harmonogramu ustalonego w najmniejszych szczegółach. Właśnie dzięki tej precyzji udało się wybudować ten gmach w 58 tygodni.

Budowa budynku została przyspieszona, żeby mógł on jak najszybciej przejąć tytuł najwyższego na świecie, od znajdującego się nieopodal Chrysler Building, który był najwyższy zaledwie od paru miesięcy. Empire State Building został otwarty oficjalnie 1 maja 1931 roku, kiedy to prezydent Stanów Zjednoczonych Herbert Hoover wcisnął przycisk zapalający światła budynku, samemu będąc w Waszyngtonie. Nastąpiło to 410 dni po rozpoczęciu budowy.

Od otwarcia do lat czterdziestych, duża część powierzchni biurowej budynku nie była wykorzystywana. Dzięki temu brakowi dzierżawców budynek zaczęto nazywać "Empty State Building".

28 lipca 1945 roku miał miejsce tragiczny wypadek. W budynek wbił się wojskowy samolot B-25. Bombowiec leciał z Bedford w stanie Massachusetts, do Newark w New Jersey. Przyczyną wypadku była bardzo gęsta mgła nad Nowym Jorkiem. Pilot zbyt późno dostrzegłszy wieżowiec uderzył w niego wybijając potężną dziurę w jego elewacji. Samolot uderzył na wysokości 79 piętra. W wyniku uderzenia powstała dziura o wymiarach 5,5 na 6 metrów. Siła uderzenia była tak wielka, że szczątki samolotu przebiły budynek na wylot i spadły na ulicę po drugiej stronie. Zerwała się jedna z wind, w której jadącą kobietę uratowały jedynie sprawnie działające zabezpieczenia windy. W wyniku tej katastrofy śmierć poniosło 14 osób. Do dziś nie wyjaśniono do końca, czemu samolot leciał tak nisko. Naprawa szkód trwała 12 miesięcy i kosztowała ponad 10 milionów dolarów. Po tej katastrofie zabroniono samolotom latania nad Nowym Jorkiem na wysokości mniejszej od 600 metrów (2000 stóp).

Empire State Building dotrwał w rękach pierwotnych inwestorów do 1951 roku, kiedy to został sprzedany przez Raskoba za 34 miliony dolarów grupie inwestycyjnej kierowanej przez Rogera I. Stevensa. Od 1951 roku wieżowiec bardzo często zmieniał właścicieli mimo iż przynosił stosunkowo niewiele dochodów.

Ponad 30 osób popełniło samobójstwo skacząc z niego. Barierka dookoła tarasu widokowego została zainstalowana w 1947 roku po kilku próbach samobójczych. Budynek był ostatnio świadkiem samobójstw w 2004 i 2006 roku.

[edytuj] Oświetlenie

Kolory iluminacji szczytu budynku dobierane są odpowiednio do obecnej pory roku, jak i również zależnie od obchodzonych świąt, jak na przykład Boże Narodzenie. Każdy kolor, a także ich ustawienie mają swoje znaczenie symboliczne. Każde ważniejsze święto, czy rocznica mają własny ustalony układ barw. Wiosną i jesienią każdego roku, w mgliste noce, światła na budynku zostają wyłączone dla bezpieczeństwa migrujących ptaków. Powodowały one pomyłki ptaków których rezultatami były uderzenia o ściany wieżowca.

Po osiemdziesiątych urodzinach Franka Sinatry, a następnie jego śmierci, budynek został oświetlony na niebiesko, przedstawiając tym samym przydomek piosenkarza "Ol' Blue Eyes". Natomiast po śmierci aktorki Fay Wray pod koniec 2004 roku budynek zastygł w kompletnych ciemnościach na 15 minut.

Reflektory oświetlały budynek czerwonym, białym i niebieskim kolorem przez kilka miesięcy po zniszczeniu World Trade Center, później powrócono do standardowych barw. Czasami iluminacja budynku przybiera barwy charakterystyczne dla nowojorskich drużyn (pomarańczowy, biały i niebieski dla New York Knicks; czerwony, niebieski i biały dla New York Rangers, i tak dalej). Dzieje się tak gdy któraś z nich rozgrywa ważny mecz u siebie

W czerwcu 2002 roku, podczas obchodów 50-lecia rządów królowej Elżbiety II miasto udekorowało budynek iluminacją w kolorach purpurowym i złotym (barwy królewskie Windsorów). Burmistrz miasta Michael Bloomberg powiedział, że był to symbol podziękowania dla królowej za odegranie hymnu Stanów Zjednoczonych w pałacu Buckingham po 11 września 2001 roku, jak i również za późniejsze wsparcie.

[edytuj] Media

Nowy Jork jest największym rynkiem medialnym w USA. Po 11 września 2001 roku, prawie wszystkie komercyjne stacje nadawcze (telewizyjne i radiowe) nadają ze szczytu tego budynku. Kilka innych stacji ma swoje nadajniki na pobliskim Condé Nast Building.

Oryginalny maszt na szczycie wieżowca mierzył 20.5 metrów i pierwotnie miał służyć do cumowania sterowców. Jednak po nieudanych próbach z ich cumowaniem, postanowiono wykorzystać maszt w celach komunikacyjnych. Transmitowanie z Empire State rozpoczęło się w późnych latach trzydziestych. Pierwszym dzierżawcą masztu została National Broadcasting Company. Później dołączały inne stacje a ich możliwości techniczne były coraz bardziej rozwijane. Rozwijały się nie tylko stacje radiowe ale także i telewizyjne. Bardzo dużym nieudogodnieniem było rozproszenie anten transmisyjnych poszczególnych stacji na dachach różnych budynków. Postanowiono zlikwidować ten problem poprzez umieszczenie przekaźników na szczycie ESB. W 1950 roku stary 20-metrowy masz zastąpiono 46-metrową wieżą, posiadającą 5 nadajników telewizyjnych i 3 radiowe. W późniejszych latach dołączały do nich kolejne stacje. Z biegiem czasu ilość nadajników zwiększała się i w 1967 roku osiągnęła 22 nadajniki.

Od 2005 budynek mieści następujące stacje: TV: WCBS-TV 2, WNBC-TV 4, WNYW 5, WABC-TV 7, WWOR-TV 9 Secaucus, WPIX-TV 11, WNET 13 Newark, WNYE-TV 25, WXTV 41 Paterson, WNJU 47 Linden, i WFUT-TV 68 Newark

FM: WFNY-FM 92.3, WPAT-FM 93.1 Paterson, WNYC-FM 93.9, WPLJ 95.5, WQXR-FM 96.3, WQHT-FM 97.1, WSKQ-FM 97.9, WRKS-FM 98.7, WBAI 99.5, WHTZ 100.3 Newark, WCBS-FM 101.1, WQCD 101.9, WNEW-FM 102.7, WKTU 103.5 Lake Success, WAXQ 104.3, WWPR-FM 105.1, WCAA 105.9 Newark, WLTW 106.7, i WBLS107.5.

[edytuj] Podobne budynki

Obecnie na świecie jest dosyć dużo budynków które w jakiś sposób swym kształtem przypominają Empire State Building. W podobnym stylu zostały wykonane:

• moskiewskie siostry (7 budynków wybudowanych za czasów Stalina);
• Pałac Kultury i Nauki w Warszawie;
• Reynolds Building, który jest siedzibą R.J. Reynolds Tabacco Campany w Winston-Salem;
• Carew Tower w Cincinnati ,budynek ten został zaprojektowany przez tą samą firmę co ESB;
• Penobscot Building w Detroit ukończony w 1928 roku;
• Williams Tower w Houston, którego ogólna bryła i wejście są bardzo podobne do ESB;
• Torre Latinoamericana w stolicy Meksyku, Meksyku. Jest on jednak od niego znacznie mniejszy, oraz w odróżnieniu od ESB, pokryty jest szkłem.

[edytuj] Panorama miasta

Z budynku rozciąga się jeden z najlepszych widoków na panoramę miasta. Przy bezchmurnej pogodzie można dostrzec obiekty odległe o nawet 100 kilometrów i więcej. Widać stąd 4 sąsiednie stany.

360° panorama Nowego Jorku z Empire State Building (2005 rok)

Panorama Nowego Jorku z widokiem na Empire State Building (Grudzień 2005)

[edytuj] Ranking

Pod względem wysokości Empire State Building jest na miejscu:

• 1. w Nowym Jorku
• 2. w Stanach Zjednoczonych
• 9. na świecie

Wybrane drapacze chmur (na czerwono zaznaczono wieżowce w budowie)

[edytuj] Ciekawostka

Wiele osób po wejściu na ostatnie piętro wyrzuca monety. Powszechny jest mit, że trafienie nią może zabić. W jednym z pierwszych odcinków Pogromców mitów ustalono, że jeśli nie trafi w oko, na pewno nie stanie się nic gorszego niż bolesne zadrapanie.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Nowy Jork
• Freedom Tower
• Lista najwyższych wolnostojących budowli na świecie
• Lista najwyższych budynków na świecie
• Lista najwyższych budynków w Nowym Jorku
• Lista najwyższych budynków w Stanach Zjednoczonych

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Emporis
• SkyscraperPage
• Oficjalna strona
• Budowa Empire State Building, 1930-1931
• 3D model budynku