Ernst Chladni

Z Wikipedii

Ernst Florens Friedrich Chladni ('ɛʀnst 'floːʀɛns 'fʀiːdʀɪç 'kladnɪ, ur. 30 listopada 1756 w Wittenberdze; zm. 3 kwietnia 1827 we Wrocławiu) - niemiecki fizyk i geolog.

Urodził się w protestanckiej rodzinie pochodzacej z Kremnicy (Słowacja). Ojciec był prawnikiem, profesorem uniwersytetu wirtemberskiego i rektorem tej uczelni. Ernst Chladni studiował prawo od 1774, najpierw w Wirtemberdze, a później w Lipsku, gdzie ukończył studia w 1781 uzupełniając je jeszcze dodatkowymi egzaminami w 1782. Nie prowadził jednak praktyk prawniczych, po ukończenia studiów powrócił do rodzinnego miasta, gdzie zatrudnił się na macierzystym uniwersytecie i poświęcił się badaniom akustyki, a utrzymywał się z wykładów i demonstracji efektownych eksperymentów fizycznych, zwłaszcza związanych z jego specjalizacją. Konstruował też instrumenty muzyczne własnego pomysłu, np. euphon (1790), klawicylinder (1800). Do głównych obszarów badań Chladniego należały doświadczenia z drgającymi strunami i płytami. Ustalił prędkość rozchodzenia się fal podłużnych w licznych metalach i drewnie, a także prędkość dźwięku w szeregu gazów. Od jego nazwiska pochodzi nazwa zjawiska zwanego figurami Chladniego. Podsumowaniem badań w tej dziedzinie było dzieło Die Akustik (1802), wydane też w tłumaczeniu francuskim (1810) dzięki pieniądzom, które wyłożył Napoleon Bonaparte.

Od 1792 badania swe rozszerzył na problem genezy meteorytów. Zasłynął jako jedna z pierwszych osób reprezentujących pogląd o kosmicznym pochodzeniu meteorytów, w związku z czym uchodzi za ojca współczesnej meteorytyki. W swoich pracach udokumentował także wiele spadków i znalezisk meteorytó, był także ich kolekcjonerem, a jego kolekcja 41 okazów znajduje się obecnie w Berlinie.

W trakcie jednej z podróży z wykładami i demonstracjami przybył na Uniwersytet Wrocławski i w czasie pobytu w mieście nagle zmarł. Pochowany został tamże na nieistniejącym dziś Cmentarzu Wielkim parafii św. Elżbiety.

Jest autorem 120 publikacji naukowych, 60 z nich dotyczy akustyki, a 46 meteorytów.

Na cześć Chladniego nazwano jego nazwiskiem planetoidę 5053 Chladni oraz minerał z grupy fosforanów chladnit.

Od IV 2008 jest tablica pamiątkowa ku czci Chladniego w Muzeum Mineralogicznym Uniwersytetu Wrocławskiego (filia na Kuźniczej).

Wybrane prace:

• E. Chladni, 1794: Über den Ursprung der von Pallas gefundenen und

anderer ihr ähnlicher Eisenmassen, und über einige damit in Verbindung stehende Naturerscheinungen (O pochodzeniu znalezionej przez Pallasa i o innych podobnych masach żelaznych oraz o pewnych z tym związanych zjawiskach natury).

• E. Chladni, 1802: Die Akustik.
• E. Chladni, 1819: Über Feuer-Meteore und über die mit denselben herabgefallenen Massen. Wiedeń.

[edytuj] Bibliografia:

• J. Biała, 2008: Ernst Florens Friedrich Chladni — ojciec akustyki i meteorytyki. Mat. V Konf. Meteorytowej, Wrocław.
• W. Czajka, 2008: Cmentarz Wielki we Wrocławiu - miejsce pochówku E.F.F. Chladniego. Mat. V Konf. Meteorytowej, Wrocław.
• A. Dobrucki, 2008: Ernst Chladni i początki nowoczesnej akustyki. Mat. V Konf. Meteorytowej, Wrocław.
• Marian Stępniewski, Hubert Sylwestrzak, 2008: Ernst Florens Friedrich Chladni (1756–1827) — ojciec meteorytyki. Przegląd Geologiczny, 3.