Franciszek Salezy Jezierski

Z Wikipedii

Franciszek Salezy Jezierski (ur. w 1740, zm. 14 lutego 1791) - duchowny, pisarz, publicysta polityczny i działacz społeczno-oświatowy okresu Oświecenia.

Pochodził z rodziny drobnej szlachty z ziemi łukowskiej. Ukończył kolegium Pijarów w Łukowie. W młodości zajmował się działalnością prawniczą, a także służył w wojsku jako namiestnik chorągwi husarskiej w oddziałach ordynackich Sanguszków, zrezygnował z tego i wstąpił do zgromadzenia misjonarzy w Warszawie. Następnie przyjął święcenia kapłańskie. Wykształcenie uzupełniał we Włoszech i po powrocie do Polski objął stanowisko kanonika kaliskiego. Przez krótki czas pracował w pracowni historycznej Naruszewicza, a potem został współpracownikiem Komisji Edukacji Narodowej. Pełnił funkcje rektora wydziału lubelskiego (1781), potem małopolskiego (1783). W roku 1785 został wizytatorem generalnym szkół koronnych. Należy go uważać za współtwórcę reformy szkolnictwa podjętej przez Komisję Edukacji Narodowej.

W roku 1785 przeniósł się do Warszawy, gdzie był aktywnym działaczem i publicystą Kuźnicy Kołłątajowskiej. Nazywany był "Wulkanem gromów Kuźnicy".

W roku 1783 uzyskał doktorat z teologii i filozofii w Akademii Krakowskiej, po odejściu ze stanowiska wizytatora został bibliotekarzem. Wydelegowany przez kapitułę wszedł do Trybunału Koronnego.

Chociaż nie był posłem odegrał dużą rolę w obradach Sejmu Czteroletniego. Na rozpoczęcie Sejmu wygłosił Kazanie przed Stanami Rzeczypospolitej (1788), a następnie uprawiał publicystykę polityczną.

Jego radykalne poglądy społeczne zraziły do niego konserwatywną opinię szlachecką, ponieważ atakował przywileje szlacheckie, stawał w obronie mieszczan i ludu wiejskiego. Dążył do wzmocnienia władzy państwowej.

Najważniejsze dzieła:

• Duch nieboszczki Bastylii (przekład broszury księdza Sieyesa Czym jest stan trzeci, 1789)
• Jarosza Kutasińskiego... uwagi nad stanem nieszlacheckim w Polszcze (1790)
• Katechizm o tajemnicach rządu polskiego (1790)
• Niektóre wyrazy porządkiem abecadła zebrane... (1791 wydane pośmiertnie dzieło zawierające całość przemyśleń Jezierskiego, opatrzone wstępem Hugona Kołłątaja)
• Głos naprędce do stanu miejskiego

Oraz powieści historyczne:

• Gowórek herbu Rawicz (1789)
• Rzepicha (1790)

Podejmujące ukrycie tematykę reform Sejmu Wielkiego.