Góry Skandynawskie
Z Wikipedii
Góry Skandynawskie, łańcuch górski w zachodniej i północnej części Półwyspu Skandynawskiego, ciągnący się wzdłuż wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, na terytorium Norwegii, Szwecji i częściowo Finlandii. Długość ok. 1800 km, szerokość do 550 km.
Góry Skandynawskie powstały w orogenezie kaledońskiej, w czasie późniejszych ruchów górotwórczych były kilkakroć blokowo nierównomiernie wypiętrzane. Zbudowane są z różnowiekowych skał krystalicznych, metamorficznych i osadowych. Zrównane płaskowyże, tzw. fieldy, silnie kontrastują z głębokimi dolinami.
Góry zostały silnie przeobrażone przez zlodowacenie plejstoceńskie, które zmieniło doliny tworząc malowniczy krajobraz fiordowy. Najdłuższy z fiordów, Søgne, osiąga 204 km długości. Góry Skandynawskie wznoszą się najwyżej w części południowej (Galdhøpiggen, 2469 m n.p.m. - najwyższy szczyt Norwegii) oraz północnej (Kebnekaise, 2117 m n.p.m. - kulminacja Szwecji oraz Haltiatunturi, 1328 m n.p.m. - najwyższy szczyt Finlandii).
Klimat umiarkowany chłodny, zaznacza się ocieplający wpływ Prądu Zatokowego. Opady na zachodzie dochodzą do 3500 mm rocznie, po stronie wschodniej do 300-400 mm. Granica wiecznego śniegu leży na wysokości 700 m n.p.m. na północy i 1800 m n.p.m. na południu, stąd liczne są lodowce, szczególnie zajmujące fieldy (tzw. fieldowe), największy z nich - Jostedalsbreen ma 486 km2.
W Górach Skandynawskich mają swoje źródła wszystkie większe rzeki Półwyspu Skandynawskiego. Liczne są też jeziora polodowcowe. Dolne partie stoków porastają lasy, wyżej pojawiają się łąki alpejskie, na północy już od 300 m n.p.m. panuje tundra górska. Góry Skandynawskie zasobne są w surowce mineralne, zwłaszcza rudy żelaza (Kiruna), a także miedzi, cynku, ołowiu, niklu, molibdenu. Ludność skupia się głównie w dolinach rzecznych i na wybrzeżu.
