Genji monogatari
Z Wikipedii
Genji monogatari (jap.: 源氏物語), często tłumaczone jako Opowieść o Księciu Promienistym - klasyczne dzieło literatury japońskiej autorstwa Murasaki Shikibu. Datowane na XI wiek, szczyt okresu Heian. Genji monogatari jest czasami nazywana pierwszą powieścią, pierwszą nowoczesną powieścią lub pierwszą powieścią z klasyki gatunku - klasyfikacja jej pozostaje kwestią wciąż nierozstrzygniętą dla badaczy. Nie powstało jeszcze polskie tłumaczenie tego dzieła.
Spis treści |
[edytuj] O powieści
Genji został napisany dla kobiet z japońskiej arystokracji. Zawiera wiele elementów współczesnej powieści: głównego bohatera, wiele ważnych i mniej znaczących postaci, rozbudowaną ich charakterystykę, ciąg zdarzeń rozwijających się wokół życia głównego bohatera i poza nim. W utworze zamiast rozwoju akcji sensu stricto do czynienia mamy z wydarzeniami dziejącymi się "po prostu", jak w życiu, a rozwój głównych bohaterów związany jest z ich dorastaniem i starzeniem się. Jedną z ważniejszych cech techniki pisarskiej autorki jest zachowanie pełnej konsekwencji i spójności opisu oraz wątków, i to pomimo ponad 400 postaci występujących w utworze. Na przykład wszyscy bohaterowie starzeją się we właściwym tempie i zachowana jest spójność szczegółów dotyczących feudalnych zależności.
[edytuj] Znaczenie
Genji uważany jest często za największe osiągnięcie japońskiej literatury. Wielu współczesnych autorów czerpie z niego inspirację. Utwór ceniony jest za spójność wewnętrzną i charakterystykę postaci. Powieściopisarz Yasunari Kawabata otrzymując Nagrodę Nobla powiedział: "Opowieść o Księciu Promienistym jest największym osiągnięciem japońskiej literatury. Do dzisiejszego dnia nie powstał kawałek fikcji, który mógłby się mierzyć z Genjim."
[edytuj] Autorka
Debata na temat tego, czy Murasaki Shikibu jest jedyną autorką Genjiego, trwa już od wieków i dopóki nie dojdzie do znaczącego odkrycia historycznego w tej sprawie, nie zapowiada się aby została kiedykolwiek zakończona. Obecnie przyjmuje się, że powieść została w obecnej formie ukończona przed rokiem 1021 kiedy autorka Sarashina Nikki zanotowała w swoim słynnym dzienniku fakt posiadania pełnej kopii opowieści. Stąd wniosek, że jeżeli ktokolwiek pomagał Murasaki Shikibu w pisaniu Genjiego, zrobił to za życia autorki.
Istnieje przekonanie, że każde tłumaczenie Genji Monogatari zakończy się niepowodzeniem, ponieważ nie da się dosięgnąć geniuszu autorki Murasaki Shikibu[potrzebne źródło]. Jest to oczywiście bardzo subiektywna opinia.
[edytuj] Fabuła
Powieść opisuje życie Hikaru no Genji, syna cesarza Japonii, także zwanego Hikaru Genji, bądź Promienistym. Żadne z tych imion nie jest jego prawdziwym. Genji jest jednym ze sposobów odczytywania chińskich znaków używanych do zapisywania nazwy klanu Minamoto, do którego należał Genji. Ze względów politycznych, Genji zostaje usunięty z cesarskiego dworu i rozpoczyna karierę jako oficer cesarskiej armii.
Powieść koncentruje się na romantycznym życiu Genjiego i z dokładnością opisuje zwyczaje panujące wśród arystokracji tamtych czasów. Oprócz wspaniałej urody, największą zaletą Genjiego jest niezwykła wierność jaką darzy każdą kobietę w jego życiu, nigdy nie porzucając żadnej ze swoich żon. Kiedy zostaje najpotężniejszym człowiekiem w stolicy, wprowadza się do pałacu i opiekuje każdą z nich.
Genji był drugim synem japońskiego cesarza i niskiej rangą konkubiny. Jego matka umiera kiedy ma 3 lata, cesarz nie może jej tego wybaczyć. Usłyszawszy o kobiecie zwanej Fujitsubo, księżniczce poprzedniego cesarza, która przypomina jego zmarłą konkubinę, sprowadza ją do swojego pałacu. Genji kocha ją najpierw jako swoją macochę, później jako kobietę. Zakochują się w sobie. Jest to jednak zabronione. Genji jest sfrustrowany zakazaną miłością i zaczyna się kłócić ze swoją żoną Aoi. Angażuje się w liczne niespełniające jego miłosnych zapotrzebowań związki.
Genji odwiedza Kitayame, północną dolinę w górach w pobliżu Kioto, gdzie znajduje piękną, młodą dziewczynę. Zafascynowany dziewczyną dowiaduje się, że jest ona siostrzenicą Fujitsubo. Porywa ją, przyprowadza do własnego pałacu i rozpoczyna jej edukację, aby została jego idealną partnerką, jak Fujitsubo. W trakcie, potajemnie spotyka się z Fujitsubo, która rodzi jego syna. Wszyscy oprócz dwojga kochanków uważają, iż niemowlę jest dzieckiem cesarza. Później, młody zostaje następcą tronu, a Fujitsubo cesarzową. Razem z Genjim obiecują zachować tajemnicę.
Genji godzi się ze swoją żoną Aoi, która rodzi mu syna, ale umiera zaraz po porodzie. Pogrążony w smutku Genji odnajduje radość w ramionach damy Murasaki, którą poznaje i z którą się żeni się w Kitayama. Ojciec Genjiego - cesarz - umiera, a jego wrogowie przejmują władzę w państwie. Wtedy kolejny sekretny związek Genjiego zostaje ujawniony: Genji i konkubina jego brata, Cesarza Suzaku. Genji nie zostaje publicznie oskarżony, jednak ucieka do prowincji Harima. Tam, wpływowy człowiek o imieniu Akashi no Nyūdō (Mnich z Akashi) zabawia Genjiego, ten ma romans z córką Akashiego, która rodzi mu córkę. Córka Genjiego zostaje później cesarzową.
Genji otrzymuje przebaczenie od swojego brata i powraca do Kioto. Jego syn zostaje cesarzem i Genji kończy swoją cesarską karierę. Nowy Cesarz Reizei, świadom tego, że Genji jest jego prawdziwym ojcem podnosi jego rangę do najwyższej z możliwych.
Kiedy Genji osiąga wiek 40 lat, jego życie zaczyna toczyć się wolniej. Jego status polityczny się nie zmienia, jednak życie miłosne powoli się psuje. Żeni się z nową żoną, która go zdradza. Ten związek zmienia stosunki Genjiego z Murasaki, która de facto jest jego nieprawowitą żoną.
Ukochana Genjiego - Murasaki - umiera. (Murasaki Shikibu, której prawdziwe nazwisko nie jest znane, otrzymała imię po bohaterce swojej powieści, nie na odwrót.) W następnym rozdziale zatytułowanym "Iluzja" Genji rozmyśla o tym jak ulotne jest jego życie. Rozdział ten zaczyna się jakiś czas po śmierci bohatera, więc nie wiemy jak dokładnie zmarł.
Reszta powieści znana jest jako "Rozdziały Uji". Opowiadają one o Niou i Kaoru, którzy są najlepszymi przyjaciółmi. Niou jest księciem z rodu cesarza, synem córki Genjiego, aktualnej cesarzowej, teraz kiedy Reizei zrzekł się tronu, natomiast Kaoru, znany światu jako syn Genjiego, w rzeczywistości wychowywany jest przez bratanka Genjiego. Rozdziały opowiadają o rywalizacji Niou i Kaoru o kilka córek (w tym tych nieprawowitych) księcia z rodu cesarskiego, który mieszka w Uji, miejscu odległym od stolicy. Powieść urywa się nagle, w momencie gdy Kaoru zastanawia się, czy kobieta którą kocha nie została przypadkiem ukryta gdzieś przez Niou. Kaoru jest czasem nazywany pierwszym antybohaterem literatury.
[edytuj] Ilustrowany zwój
Słynny XII wieczny zwój zwany Genji Monogatari Emaki, zawiera sceny z 'Genjiego' razem z ręcznie pisanym tekstem sōgana. Jest on pierwszym, nadal istniejącym japońskim "zwojem obrazkowym": zebranym dziełem składającym się z obrazków i kaligrafii. Oryginalny zwój zawierał 10-20 rolek i obejmował wszystkie 54 rozdziały. Istniejące do tej pory zwoje zawierają jedynie 19 ilustracji i 65 stron tekstu, plus 9 stron fragmentów. Stanowi to zaledwie 15% całości. Muzeum Goto w Tokio oraz Muzeum Tokugawa w Nagoi przechowują fragmenty zwojów i strzegą ich jako narodowego skarbu.
[edytuj] Adaptacje filmowe
Opowieść o Księciu Promienistym została przeniesiona na srebrny ekran kilka razy. W 1951 przez reżysera Kozaburo Yoshimura, w 1966 przez reżysera Kon Ichikawa, oraz w 1987 przez Gisaburo Sugii. Następnie powstały filmy animowane.
