Gołonóg (Dąbrowa Górnicza)

Z Wikipedii

Gołonóg – dzielnica Dąbrowy Górniczej. Mieści się w środkowej części miasta, na wschód od Centrum. Liczy ok. 50 tys. mieszkańców.

[edytuj] Informacje ogólne

Dominującym elementem dzielnicy jest wapienne Wzgórze Gołonoskie (337 m n.p.m.) ze znajdującym się na szczycie Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego. Górujący nad otoczeniem kościół został zbudowany przez biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego w stylu barokowym pod koniec XVII w, w latach 1890-91 przebudowany i rozbudowany w stylu neorenesansowym, powiększony o nawy boczne, otoczony kamiennnym murem. W ostatnich latach poddany gruntownej i kosztownej renowacji w pełni odzyskał swój blask. Ze wzgórza rozległy widok na okolicę, jedna z najpiekniejszych panoram Zagłębia - przy dobrej widoczności aż po Beskid Śląski i Babią Górę. Drugim zabytkiem dzielnicy jest pochodzący z II poł. XIX wieku dworzec, wybitny przykład architektury kolejowej, w którym mieściły się dwie restauracje - Gołonóg był ważną stacją przesiadkową obsługując duży ruch pasażerski - tu kończyły się tory kolei dąbrowsko-iwangorodzkiej bezpośrednio łączącej Zagłębie Dąbrowskie z Cesarstwem Rosyjskim. Przy budynku dworca do dziś rośnie szpaler potężnych pomnikowych topoli późnych. Zabudowa tej dzielnicy składa się zarówno ze starej zabudowy wiejskiej, jak ulica Laski, Gwardii Ludowej, gdzie spotyka się jeszcze domy budowane przed wiekiem, drewniane, na podmurówkach z kamienia wapiennego, jak i zwartej zabudowy miejskiej z lat sześćdziesiątych oraz osiedli wielkopłytowych budowanych wraz z Hutą Katowice. Najmłodsze z nich to osiedle Storczyków i zabudowa willowa Wzgórza Gołonoskiego, oraz szeregowa osiedla przy ul. Spisaka.

[edytuj] Osiedla

Cedlera, - na osiedlu pomnik wzniesiony dla uczczenia 144 żołnierzy Armii Czerwonej z oddziałów 4 Korpusu Pancernego Gwardii i 59 Armii 1 Frontu Ukraińskiego poległych w walkach o wyzwolenie Dąbrowy Górniczej i Gołonoga w styczniu 1945 roku. Wzgórze i kościół ze stanowiskiem ckm stanowiło ważny punkt niemieckich linii obronnych

Kasprzaka,
Morcinka,
Piłsudskiego,
Storczyków,
Tysiąclecia,
Wybickiego.

[edytuj] Historia

Prawdopodobnie Gołonóg istniał już w XII wieku, leżąc przy szlaku prowadzącym z Krakowa przez Sławków na Śląsk. Nazwa tej dzielnicy na przestrzeni wieków zmieniała się kilkakrotnie. Pod koniec XVI wieku był to "Gołonos", następnie "Goła Noga", w XVII w. forma liczby mnogiej "Gołonogi". Według etymologii ludowej nazwano tę wieś tak dlatego, że leżała nad bagnami i aby przejść do niej, nie niszcząc obuwia, należało je zdjąć. Niegdyś na północ od Wzgórza Gołonoskiego płynął duży strumień, dziś niemal nieistniejący. W okolicach zabytkowego dworca PKP do dziś znajdują się rozległe tereny podmokłe nad Babią Ławą - rozległe łąki z roślinnością bagienną sąsiadujące z piaszczystymi wydmami śródlądowymi (tzw. "Brzózki") Do 1960 Gołonóg był siedzibą gminy olkusko-siewierskiej. Do czasu wycięcia tysięcy hektarów lasu Puszczy Łosieńskiej w związku z budową Huty Katowice w Gołonogu mieściła się siedziba Nadleśnictwa "Dąbrowa".