Grzbiet śródoceaniczny
Z Wikipedii
Grzbiet śródoceaniczny - silnie wydłużona wypukła forma dna oceanicznego, o stromych stokach, położona zazwyczaj pośrodku oceanów, oddzielająca od siebie dwa baseny oceaniczne.
Grzbiety śródoceaniczne są to największe struktury linijne na powierzchni Ziemi. Ich łączna długość wynosi ok. 60 000 km. Szerokość grzbietów oceanicznych dochodzi do 4000 km. Grzbiety wznoszą się ok. 2 km ponad powierzchnię dna oceanicznego - równi abisalnej. W środku większości z nich, wzdłuż całego grzbietu ciągnie się dolina ryftowa o szerokości do 50 km i głębokości 1-2 km. W dolinie ryftowej dochodzi do wylewów magmy. W miejscu rozchodzenia się dwóch płyt oceanicznych wdzierają się nowe masy bazaltu, powodując powstawanie nowej skorupy oceanicznej, i co za tym idzie, powiększanie dna oceanicznego. Jest to tzw. strefa spreadingu, gdzie dwie płyty litosfery oddalają się od siebie. Doliny ryftowe tworzą tzw. krawędzie oceaniczne.
Wiek skorupy oceanicznej od doliny ryftowej na zewnątrz, w stronę kontynentów jest coraz starszy. W grzbietach, gdzie tempo tego procesu jest wyższe, tj. wydobywa się w nich więcej magmy, nie powstają doliny ryftowe. Grzbiety śródoceaniczne są zazwyczaj potrzaskane poprzecznymi uskokami transformującymi.
Niekiedy terminem 'grzbiet śródoceaniczny' określa się formy, których powstanie nie jest związane ze spreadingiem dna oceanicznego, ale z przesuwaniem się płyty oceanicznej ponad tzw. plamą gorąca, jak to jest w przypadku Grzbietu Hawajskiego i Cesarskiego.
[edytuj] Ważniejsze grzbiety śródoceaniczne:
- Ocean Spokojny: Południowopacyficzny, Norfolk, Huntera, Południowofidżyjski, Tonga, Tubuai, Wooldark, Kiusiu-Palau, Mariański, Honsiu, Środkowopacyficzny, Cesarski, Hawajski, Kokosowy, Sala y Gomez, Nazca, Juan Fernandez
- Ocean Atlantycki: Mendelejewa, Łomonosowa, Nansena, Jan Mayen, Islandzki, Reykjanes, Śródatlantycki, Północnoatlantycki, Południowoatlantycki, Kajmański, Scotia (dawniej: Południowoantylski), Wielorybi
- Ocean Indyjski: Afrykańsko-Antarktyczny, Zachodnioindyjski, Środkowoindyjski, Maskareński, Murraya, Arabsko-Indyjski, Malediwski, Wschodnioindyjski, Grzbiet Zachodnioaustralijski, Australijsko-Antarktyczny, Kergueleński.
Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu geografii
