Hayabusa
Z Wikipedii
_sampling.jpg/270px-Hayabusa(Muses-C)_sampling.jpg) |
|
| Sonda Hayabusa | |
| Agencja | JAXA |
| Data wystrzelenia | 9 maja 2003 |
| Masa | 510 kg (bez paliwa 380 kg) |
| Cel lotu | asteroida 25143 Itokawa |
| Misja | zbieranie próbek z asteroidy |
| Instrumenty | |
|---|---|
| AMICA | kamera obrazująca w kilku zakresach promieniowania |
| LIDAR | lidar |
| NIRS | spektrometr bliskiej podczerwieni |
| XRS | spektrometr rentgenowski |
Hayabusa (はやぶさ – sokół wędrowny) – sonda kosmiczna wystrzelona 9 maja 2003 r. przez Japońską Agencję Badań Kosmicznych (JAXA) w celu zebrania próbek materii z asteroidy 25143 Itokawa. Jest to licząca 300 m szerokości na 700 m długości planetoida należąca do grupy Apollo. Próbki minerałów mają zostać dostarczone z powrotem do laboratoriów badawczych na Ziemi. Oficjalne oznaczenie Hayabusa to MUSES-C (ミューゼスＣ). Sonda weszła na orbitę heliocentryczną w pobliżu Itokawa w połowie września 2005 r., a czuniki pojazdu rozpoczęły skanowanie powierzchni tego miniaturowego ciała niebieskiego. Badania mają określić kształt, prędkość obrotową, topografię, kolor, skład, gęstość oraz historię geologiczną asteroidy. W listopadzie roku 2005 planowanie jest lądowanie na powierzchni oraz pobranie dwóch próbek. Na Ziemię mają być one dostarczone w czerwcu 2007 r.
Inne sondy kosmiczne takie jak Galileo, NEAR Shoemaker i Deep Impact zbliżyły się wcześniej do innych asteroid i komet. Jednak Hayabusa jako pierwsza ma szanse dostarczyć materię pochodzącą z asteroidy na Ziemię, co stanie się milowym krokiem w eksploracji tysięcy podobnych ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym.
Spis treści |
[edytuj] Program misji
Sonda Hayabusa została wyniesiona w przestrzeń 8 maja 2003 r. o godzinie 04:29:25 czasu UTC przy pomocy rakiety M-5 z kosmodromu Uchinoura (wtedy znanego jeszcze jako kosmodrom Kagoshima). Statek został wyposażony w prototypowe silniki jonowe. Ich niezwykła sprawność pozwoliła na ciągłe rozpędzanie sondy przez prawie dwa lata bez przerwy. W ten sposób w krótkim czasie sonda mogła zbliżyć się do celu krążąc po orbicie heliocentrycznej w pobliżu 25143 Itokawa.
Początkowo sonda ma badać asteroidę z odległości ok. 20 km. Następnie Hayabusa zbliży się do powierzchni i wykona serię miękkich lądowań pobierając próbki z dwóch miejsc. Sterowanie będzie odbywać się całkowicie autonomicznie w oparciu o system wizyjny. Zdalne kierowanie sondą z Ziemi jest niemożliwe, ze względu na znaczące opóźnienie w komunikacji (kilkadziesiąt minut). Kiedy Hayabusa osiądzie na powierzchni asteroidy wystrzeli w jej kierunku miniaturowy pocisk, a zasobniki zbiorą pył, który się uniesie. Próbki o masie ok. 1 grama zostaną dostarczone we wnętrzu kapsuły lądownika.
Po kilku miesiącach badań sonda uruchomi silniki jonowe, które pozwolą jej na powrót na Ziemię, w czerwcu roku 2007. Kapsuła lądownika oderwie się od Hayabusa w odległości ok. 400 tys. km. Podczas lądowania kapsuła zostanie poddana przeciążeniu 25 g, a jej osłona termiczna nagrzeje się do temperatury 30 razy większej niż w przypadku kapsuł Apollo. Na lądowisko wyznaczono obszar Woomera w Południowej Australii ([1]).
[edytuj] Znaczenie naukowe misji
Obecna wiedza dotycząca minerałów budujących asteroidy opiera się głównie na próbkach meteorytów. Określenie rozmiaru asteroidy, z której pochodzi meteoryt jest bardzo trudne. Próbki dostarczone przez Hayabusa pozwolą na połączenie danych pochodzących z kosmicznych skał spadających na Ziemię z właściwościami asteroid krążących w Układzie Słonecznym[1].
[edytuj] Zmiany w planie misji
Kilkakrotnie plam misji został zmieniony jeszcze przed startem:
- Wstępnie planowano wystrzelenie w czerwcu 2002 r. w kierunku asteroidy 4660 Nereus (brano również pod uwagę planetoidę (10302) 1989 ML). Awaria rakiety M-5 zmusiła badaczy do opóźnienia startu i asteroida wyszła poza zasięg sondy. Nowym celem lotu stała się asteroida 25143 Itokawa.
- Początkowo lądownik dla sondy Hayabusa miała zbudować NASA, ale projekt anulowano w listopadzie 2000 r.
- W roku 2003 potężna eksplozja na Słońcu wyrzuciła w przestrzeń potężny strumień wiatru słonecznego, który uszkodził baterie słoneczne sondy. Zmniejszona moc zasilania zmusiła obsługę do zmniejszenia ciągu silnika jonowego, który wymaga zasilania elektrycznego. W efekcie sonda będzie mogła w pobliżu asteroidy spędzić krótszy czas i wykona dwa lądowania zamiast planowanych trzech.
[edytuj] Minione wydarzenia
- 14 sierpnia 2005 r. Hayabusa przesłała pierwsze zdjęcie asteroidy 25143 Itokawa ([2]), a potem w dniach 22 – 24 sierpnia wykonano kolejne zdjęcia ([3]).
- 28 sierpnia wyłączono silniki jonowe. Manewry związane ze zbliżaniem do asteroidy wykonały silniczki na paliwo chemiczne.
- 4 września kamery sondy wykonały zdjęcie asteroidy, na którym widoczny jest jej wydłużony kształt ([4]).
- 11 września na kolejny fotografiach udało się już rozróżnić poszczególne wzgórza ([5]).
- 12 września sonda dotarła na odległość 20 km od 25143 Itokawa ([6]).
- 15 września wykonano pierwsze zdjęcia w szerokim spektrum barw (na stronie badacze umieścili wersję w odcieniach szarości – [7]).
- 29 września Hayabusa dotarła na odległość 10 km od 25143 Itokawa
- wrzesień do połowy października 2005: Hayabusa badała asteroidę 25143 Itokawa zdalnie. Badacze określili najlepsze miejsca do lądowania.
- 19 listopada 2005: Sonda wylądowała na powierzchni planetoidy ale wyniku uszkodzenia powrót na Ziemię został wstrzymany.
- 25 kwietnia 2007 odpalono jeden z silników, Hayabusa rozpoczyna podróż na Ziemię.
[edytuj] Planowane fragmenty misji
- czerwiec 2010: Lądowanie na Ziemi.
[edytuj] Linki zewnętrze (ang.)
- Strona JAXA dotycząca Hayabusa
- Strona NASA dotycząca misji
- Strona JAXA dotycząca misji
- JAXA Hayabusa Today (pozycja sondy na żywo)
- Artykuł w MSNBC, "Japońskie zdjęcia asteroidy"
- Ambitna misja budzi nadzieę na uzyskanie próbek z asteroidy Artykuł na by Spaceflight Now
- Dokument na temat anulowanego lądownika NASA (PDF)
- JAXA: Ostatnie doniesienia na temat Hayabusa
- ↑ Źródło: Czerwiec 2005 w czasopiśmie Sky and Telescope, strona. 34-37, "Japan's asteroid archaeologist"
