Heksan

Z Wikipedii

Heksan
Ogólne informacje
Nazwa systematyczna	heksan
Inne nazwy	n-heksan
Wzór sumaryczny	C6H14
SMILES	CCCCCC
Masa molowa	86,18 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz
Identyfikacja
Numer CAS	110-54-3
Właściwości
Gęstość i stan skupienia	0,6548 g/cm3 ; ciecz
Rozpuszczalność w wodzie	nierozpuszczalny
Temperatura topnienia	-95 °C (178,15 K)
Temperatura wrzenia	69 °C (342,15 K)
Lepkość	0,294 cP
Niebezpieczeństwa
Klasyfikacja UE	Treść oznaczeń: F - łatwopalny Xn - szkodliwy N - groźny dla środowiska
NFPA 704	3 1 0
Temperatura zapłonu	-23,3 °C (249,85 K)
Temperatura samozapłonu	233,9 °C (507,05 K)
Zwroty ryzyka	R11, R38, R48/20, R62, R65, R67, R51/53
Zwroty bezpieczeństwa	(S2), S9, S16, S29, S33, S36/37, S61, S62
Numer RTECS	MN9275000
Podobne związki
Podobne związki	pentan, heptan, cykloheksan
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25°C, 1000 hPa)

Heksan (C₆H₁₄) – alkan o sześciu atomach węgla w cząsteczce. Przedrostek "heks" oznacza sześć atomów węgla w cząsteczce, a przyrostek "an" oznacza że jest to węglowodór nasycony, czyli taki, w którym występują wyłącznie pojedyncze wiązania pomiędzy atomami węgla. Izomery heksanu są bardzo niereaktywne oraz są często stosowane jako rozpuszczalniki w reakcjach organicznych, ponieważ są wysoce niepolarne. Wchodzą również w skład benzyn. Heksan ma pięć izomerów:

• n-heksan
• 2-metylopentan (Izoheksan)
• 3-metylopentan
• 2,3-dimetylobutan
• 2,2-dimetylobutan

Spis treści 1 Produkcja 2 Toksyczność 3 Przypisy 4 Zobacz też 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Produkcja

Heksan jest produkowany w wyniku rafinacji ropy naftowej. Wyjściowa mieszanina frakcji silnie zależy od źródła surowca i wymuszenia rafinacji. Przemysłowy produkt (zwykle około 50% wagowych n-heksanu) jest frakcją wrzącą w temperaturze 65-70°C.

[edytuj] Toksyczność

Inhalacje parami heksanu w wysokim stężeniu wywołują stan słabej euforii, połączonej z sennością, zawrotami głowy oraz nudnościami.

Stałe odurzenie heksanem było obserwowane u pracowników w wytwórniach butów, zakładach odnawiających meble oraz w zakładach samochodowych. Pierwsze symptomy to osłabienie sprawności ruchowej mięśni, poprzedzone mrowieniem i skurczami kończyn. W odosobnionych przypadkach, obserwowany jest zanik mięśni szkieletowych, połączony z utratą koordynacji i osłabieniem wzroku.

Podobne symptomy są obserwowane w przypadku zwierząt. Są one połączone z degeneracją obwodowego układu nerwowego (czasem również ośrodkowego układu nerwowego), rozpoczynając od niektórych dłuższych i szerszych aksonów. Toksyczność nie jest przynależna do samego heksanu ale do jednego z produktów jego metabolizmu: heksa-2,5-dionu należącego do grupy ketonów. Jest on podejrzewany o reagowanie z grupą aminową bocznego łańcucha lizyny pozostawianej w białkach, co skutkuje krzyżowaniem i stratą funkcji białkowych.

Efekty zatrucia heksanem nie są długotrwałe, i zwykle zanikają stopniowo po jednym do trzech lat od końca narażenia na kontakt.

[edytuj] Przypisy

• Institut national de recherche et de sécurité. (2005). "Hexane". Fiche toxicologique n° 113, 8pp. (po francusku)

[edytuj] Zobacz też

• heksen

[edytuj] Linki zewnętrzne

• International Chemical Safety Card 0279 (n-heksan)
• International Chemical Safety Card 1262 (2-metylopentan)
• Material Safety Data Sheet for Hexane
• National Pollutant Inventory - n-heksan fact sheet
• National Safety Council
• NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards (n-heksan)
• NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards (izomery heksanu)
• Phytochemica l database entry