Helena Modrzejewska
Z Wikipedii
| Helena Modrzejewska | |
 |
|
| Helena Modrzejewska, Kraków 1867 | |
| Data i miejsce urodzenia | 2 października 1840 Kraków, Polska |
| Data i miejsce śmierci | 8 kwietnia 1909 Newport Beach w stanie Kalifornia, USA |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Helena Modrzejewska (ur. 2 października 1840 w Krakowie, zm. 8 kwietnia 1909 w Newport Beach w Kalifornii, USA) – wybitna polska aktorka specjalizująca się w rolach szekspirowskich i tragicznych (rola tytułowa w Marii Stuart Juliusza Słowackiego).
Propagatorka Williama Szekspira (między innymi Ofelia i Julia). Zaliczana była do najpiękniejszych kobiet epoki.
Z Modrzejewską związana jest szeroko komentowana sprawa uczniów którzy jej wręczali bukiet kwiatów. Siedemnastu uczniów gimnazjalnych postanowiło uczcić aktorkę i złożyło się na wieniec dla niej. Bukiet był związany wstążką w kolorach narodowych, na której znajdował się napis w języku polskim „Helenie Modrzejewskiej od uczniów gimnazjalnych”. Kwiaty zostały wręczone aktorce podczas jednego z przedstawień w Warszawie. Wspomniani gimnazjaliści zostali oskarżeni przez władze o patriotyczną demonstrację. Uczniów ukarano relegowaniem ze szkoły, jednocześnie zakazano przyjęcia ich do jakiejkolwiek innej szkoły. Jeden z uczniów, Ignacy Neufeld, zastrzelił się 21 stycznia 1880. Modrzejewska brała udział w pogrzebie Neufelda. Sprawa gimnazjalistów zyskała w ówczesnym czasie znaczny rozgłos.
W 1876 roku emigrowała do Kalifornii i od tej pory występowała głównie w Stanach Zjednoczonych jako Helena Modjeska.[1] Modrzejewska emigruje do Kalifornii wraz rodziną, Julianem Sypniewskim z rodziną, Łucjanem Paprockim oraz Henrykiem Sienkiewiczem. Do grupy planującej emigrację początkowo należeli też Stanisław Witkiewicz oraz Adam Chmielowski – obydwaj jednak zrezygnowali z wyjazdu. Emigranci osiedlili się miejscowości Anaheim w Kalifornii gdzie prowadzili farmę. Z tego okresu wywodzą się Szkice węglem Henryka Sienkiewicza.
Grupa osadników z czasem rozstaje się. Modrzejewska po paruletniej bytności za granicą i nauce języka angielskiego z sukcesem debiutuje w Stanach Zjednoczonych na deskach California Theatre. Kontynuuje swą karierę aktorską na obczyźnie; przeważnie występując na scenach amerykańskich i angielskich. Zyskuje uznanie i rozgłos. W 1883 przyjmuje obywatelstwo amerykańskie. Grając w języku angielskim jeszcze bardziej ugruntowała swoją międzynarodową sławę.
W 1893 zostaje poproszona o wygłoszenie odczytu na kongresie kobiet w Chicago (World’s Fair Auxiliary Congress), gdzie przedstawia sytuację kobiet pod zaborami rosyjskimi i pruskimi. Krytyczny stosunek Modrzejewskiej wobec rządu rosyjskiego wyrażony w przemówieniu powoduje wydanie ukazu carskiego który zakazywał jej wjazdu na terytorium rosyjskie. Ostatnia wizyta w Polsce miała miejsce na przełomie roku 1902/1903. W trakcie tego pobytu od 31 października 1902 do 28 kwietnia 1903 Modrzejewska występowała we Lwowie, Poznaniu i Krakowie.
2 maja 1905 daje w Nowym Jorku jubileuszowe przedstawienie. Po jubileuszu odbywa dwuletnie tournée i kończy karierę aktorską. Modrzejewska występuje potem jeszcze sporadycznie wspierając cele charytatywne. Umiera w Bay Island w East Newport w Kalifornii 8 kwietnia 1909 roku. Zagrała w 260 rolach.
Napisała w języku angielskim pamiętniki – Memories and impressions of Helena Modjeska (polski tytuł – Wspomnienia i wrażenia); zostają one wydane w 1910 roku w USA. Fragmenty są drukowane na łamach polskich czasopism. Krakowska gazeta „Czas” zamieszcza w 2000 ich przekład; ostatnie wydanie pochodzi z 1957 i zostało opublikowane nakładem Wydawnictwa Literackiego.
Syn aktorki Rudolf Modrzejewski (Ralph Modjeski) był konstruktorem mostów.
