Hermeneutyka biblijna

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Hermeneutyka biblijna to nauka o rozumieniu biblijnych Tekstów, jedna z form hermeneutyki stosowanej.

Pytania co do właściwego sposobu rozumienia Biblii, czyli pierwsze rozważania hermeneutyczne można znaleźć w samej Biblii. "Czy rozumiesz, co czytasz?" - tak zapytał Filip dworzanina etiopskiego i otrzymał jako odpowiedź "Jakżeż mogę [rozumieć], jeśli mi nikt nie wyjaśnił." (DzAp. 8, 30–31).

[edytuj] Hermeneutyka i egzegeza

Często hermeneutyka jest mylona z egzegezą lub z nią utożsamiana. Jest to jednak nieścisłe, te dwa pojęcia oznaczają co innego. Egzegeza to praktyczne wykładanie tekstu biblijnego, Hermeneutyka wyjaśnia cele wykładu. Oba mają się do siebie tak jak - mówiąc ostrożnie - język i gramatyka.

Gdyby Filip w powyższym przekładzie wyjaśnił tekst, byłaby to egzegeza, jednak jego wyjaśnienie ma podstawy hermeneutyczne: słowa starotestamentowego proroka są dla niego zrozumiałe tylko w związku i Chrystusem i z tej perspektywy. Rabin widziałby to inaczej i wytłumaczył tekst Etiopczykowi w inny sposób.

[edytuj] Do czego potrzebna jest hermeneutyka?

Podobnie jak można mówić w jakimś języku bez teoretycznej znajomości gramatyki można też wyjaśniać teksty biblijne nie zajmując się hermeneutyką. Jednak ten sposób wyjaśniania tekstów szybko prowadzi do wyczerpania możliwości. Na każdą interpretację Biblii, czy to w ramach studiów uniwersyteckich, czy w prywatnym gronie, wpływają w sposób mniej lub bardziej świadomy (na studiach uniwersyteckich zapewne w sposób świadomy) założenia teologiczne. Do podstawowych aspektów można zaliczyć np. następujące pytania:

Jak należy rozumieć opisy zmartwychwstania? Są to halucynacje, później powstałe mity czy też zdarzenia historyczne? Ważnym przedstawicielem metody historyczno-krytycznej i nowoczesnej hermeneutyki biblijnej był teolog ewangelicki Rudolf Bultmann.
Na podstawowe pytanie o rozumieniu Biblii, o inspirację, o historię powstania tekstów biblijnych muszą być znane odpowiedzi nim tekst może zostać wytłumaczony.
Dalsze podstawowe czynniki to powstanie Kościoła chrześcijańskiego i kierunków teologicznych wewnątrz i zewnątrz oraz pozycja tekstu na tle tych wydarzeń. Jakie teksty (jakie gatunki literackie) z jakich powodów były w różnych czasach pisane, jaki był zamierzony efekt?
Do tego dochodzą konkretne problemy ze zrozumieniem ponieważ tekst Biblii powstał w innym języku, w innej kulturze i w innych uwarunkowaniach historycznych. Gdy Lydia zostaje ochrzczona razem z całym swoim domem (DzAp. 16,15), z punktu widzenia słownictwa i gramatyki zdanie jest zrozumiałe, przy dosłownym jego rozumieniu jest z punktu widzenia dzisiejszego języka bezsensowne.
Istotną rolę w wykładaniu Biblii odgrywa sam czytelnik. Dlaczego w ogóle zajmuje się tekstem? Czy poddaje się działaniu tekstu (z określonymi oczekiwaniami lub bez nich) czy też jest dla niego ten tekst drogą do jakiegoś celu? W jakiej kulturze jest osadzony czytelnik: jak odczuwa np. wędrówki Abrahama dobrze sytuowany europejczyk a jak ktoś, kto całe życie spędził na wędrówkach i nigdy nie prowadził osiadłego życia. Jak rozumie słowa Jezusa o bogactwie człowiek majętny, a jak ubogi?

Na powyższe pytania każde wyznanie, każdy model teologiczny (ale często i każdy teolog i laik) udzieli bardzo różnych odpowiedzi – odpowiedzi, które są dawane z różnym stopniem pewności.

Wspólne jest jednak wszystkim wykładom Biblii, że na tego typu pytania dają odpowiedź – czy to na gruncie filozofii, czy teologii czy nawet bez głębszej refleksji. I te odpowiedzi wydatnie wpływają na rozumienie Biblii. Również ten, kto jest zupełnie nieskażony teologią a jedynie jest przekonany, że cały tekst został podyktowany przez Ducha Świętego i powinien być brany dosłownie tworzy zasady hermeneutyczne, czy jest tego świadomy, czy nie.

Jednak dla uzyskania uzasadnionych wyników przy wykładzie Biblii konieczne jest nie tylko by mieć odpowiednie reguły dla jej interpretacji ale też by ich być świadomym.

Hermeneutyka biblijna jest z powodów praktycznych podzielona na hermeneutykę Starego i Nowego Testamentu. Wynika to z faktu, że odpowiedzi na niektóre pytania i rozwiązania problemów różnie wyglądają dla tych części Biblii. Niemniej nie można tracić z oczu problemu jednolitej interpretacji Biblii, czym się zajmuje jako część Systematycznej teologii dogmatyczna nauka o Piśmie Świętym.