HMS Ark Royal (1955)
Z Wikipedii
| HMS Ark Royal | |
 HMS "Ark Royal" w 1976, z widocznym na pokładzie myśliwcem F-4 Phantom |
|
| Historia |  |
|---|---|
| Położenie stępki | 3 maja 1943 |
| Wodowanie | 3 maja 1950 |
| Oddanie do służby | 25 lutego 1955 |
| Wycofanie ze służby | grudzień 1978 |
| Status okrętu | złomowany w 1980 |
| Stocznia | stocznia Cammell Laird, Birkenhead |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność | standardowa - 43 340 ton pełna - 53 060 ton (po zbudowaniu: 49 950 t) |
| Długość | 257,5 m (po zbudowaniu: 245 m) |
| Szerokość | 50 m (po zbudowaniu: 34 m) |
| Zanurzenie | 10 m |
| Napęd | turbiny parowe Parsona o mocy łącznej 152 000 KM, 8 kotłów parowych Admiralicji, 4 śruby |
| Prędkość | 31,5 węzłów |
| Zasięg | 7000 mil morskich przy prędkości 14 w, 5000 Mm / 24 w. |
| Załoga | 2250-2756 |
| Uzbrojenie | 16 dział uniwersalnych 114 mm w wieżach (8xII), 52 działek plot 40 mm Bofors (6xVI, 2xII, 12xI) (stan na 1955) |
| Wyposażenie lotnicze | 12 Buccaneer S2 (szturm.), 14 Phantom FG1 (myśl.), 4 Gannet AEW3, 1 Gannet COD4 (transp.), 7 śmigłowców Sea King HAS1, 1 śmigłowiec 1 Wessex HAS1 (stan na 1970; patrz w artykule) |
 Galeria w Wikimedia Commons |
|
HMS "Ark Royal" (numer taktyczny R09) to brytyjski lotniskowiec, w służbie w latach 1955-1978. Był to na razie (2006) ostatni klasyczny lotniskowiec marynarki brytyjskiej Royal Navy i, razem z półbliźniaczym "Eagle", największy lotniskowiec zbudowany w Europie Zachodniej. Był to czwarty brytyjski okręt noszący tę nazwę, m.in. po lotniskowcu z okresu II wojny światowej.
Spis treści |
[edytuj] Budowa
Geneza lotniskowca "Ark Royal" sięga II wojny światowej, kiedy to dla marynarki brytyjskiej zaprojektowano nowy typ dużych lotniskowców Audacious, stanowiących powiększone rozwinięcie typu Implacable. Podobnie jak poprzedniki, odznaczały się lekkim opancerzeniem. W latach 1942-1943 rozpoczęto budowę czterech okrętów tego typu: HMS "Audacious", "Eagle", "Africa" i "Ark Royal". Stępkę pod "Ark Royal" położono 3 maja 1943 w stoczni Cammell Laird w Birkenhead. Z uwagi na zakończenie wojny, w 1946 wodowano tylko "Audacious" (wszedł do służby pod nazwą HMS "Eagle" w 1951), prace nad "Africa" i pierwotnym "Eagle" anulowano, natomiast budowę "Ark Royal" zawieszono. Ostatecznie pod koniec lat 40. zdecydowano ukończyć "Ark Royal" z licznymi zmianami w projekcie, w celu nadążenia za rozwojem techniki lotniczej.
W efekcie wprowadzanych zmian, budowa "Ark Royal" się przedłużała i został on wodowany dopiero 3 maja 1950. Próby morskie rozpoczęto w 1954, a wszedł do służby dopiero 25 lutego 1955 - 12 lat po rozpoczęciu budowy.
[edytuj] Konstrukcja i modernizacje
Z racji zmian w projekcie, "Ark Royal" różnił się od drugiego okrętu typu Audacious, HMS "Eagle". W miarę kolejnych modernizacji obu okrętów, różnice te się powiększały. Po wejściu do służby "Ark Royal" miał jedynie częściowo wystający poza lewą burtę skośny pokład do lądowania, którego oś wytyczona była pod kątem 5,5° do osi kadłuba. Oprócz dwóch podnośników samolotów umieszczonych centralnie w osi kadłuba na rufie i przed śródokręciem, miał dodatkowy podnośnik przy lewej burcie. Długość pokładu lotniczego wynosiła 240 m, szerokość 34 m. Był wyposażony w 2 katapulty parowe (jako pierwszy brytyjski lotniskowiec), umożliwiające start samolotów o masie do 14 ton. "Ark Royal" posiadał dwa hangary dla samolotów: górny o wymiarach (długość / szerokość / wysokość) 124,66 x 20,4 x 5,33 m i dolny o wymiarach 52,4 x 16,1 x 5,33 m.
Lotniskowiec następnie był szereg razy modyfikowany. Wkrótce po wejściu do służby w 1956 usunięto dziobowe lewoburtowe działa uniwersalne kalibru 114 mm, utrudniające operacje lotnicze ze skośnego pokładu (według niektórych źródeł, okręt został już ukończony bez czterech dział na lewej burcie). Następnie w 1959 usunięto również dziobowe działa z prawej burty. Podczas remontu w 1959 usunięto podnośnik samolotów na lewej burcie, który nie okazał się praktyczny. W 1961 zainstalowano system świateł wspomagających lądowanie. Pozostałe rufowe działa 114 mm usunięto w 1964.
Między marcem 1967 a lutym 1970 okręt przeszedł znaczną przebudowę, przystosowującą go do bazowania nowoczesnych myśliwców F-4 Phantom. Podczas niej, otrzymał szerszy pokład, z odchylonym pod kątem 8,5° pokładem do lądowania wystającym w formie sponsonu poza lewą burtę i mocniejsze katapulty. Na przedłużeniu katapult (jednej na pokładzie dziobowym, drugiej na skośnym pokładzie) wystawały charakterystyczne długie rampy. Przebudowano nadbudówkę i zmodernizowano wyposażenie elektroniczne. Usunięto ostatnie działka 40 mm (według niektórych źródeł już w 1964), w zamian przewidziano miejsca na instalację 4 wyrzutni rakiet plot bliskiego zasięgu Sea Cat, lecz nie doszło do niej i okręt pozostał bez uzbrojenia obronnego.
Początkowo grupa lotnicza "Ark Royal" obejmowała maksymalnie 50 samolotów i śmigłowców (zwykle ok. 40). W latach 1955-60 były to głównie poddźwiękowe samoloty myśliwsko-bombowe Hawker Sea Hawk, myśliwce przechwytujące de Havilland Sea Venom, samoloty zwalczania okrętów podwodnych (ZOP) Fairey Gannet i wczesnego ostrzegania Douglas AD Skyraider, w latach 1960-67 poddźwiękowe samoloty myśliwsko-bombowe Supermarine Scimitar, myśliwce przechwytujące de Havilland Sea Vixen, wczesnego ostrzegania Fairey Gannet i śmigłowce ZOP Westland Wessex. Już w latach 60. samoloty te nie odpowiadały wymogom pola walki. Po modernizacji w 1970, grupa lotnicza "Ark Royal" składała się z do 43 samolotów i śmigłowców, w tym myśliwców naddźwiękowych F-4 Phantom (przenosił je jako jedyny brytyjski lotniskowiec), samolotów szturmowych Blackburn Buccaneer i śmigłowców ZOP Westland Sea King.
[edytuj] Służba
"Ark Royal" uczestniczył w licznych ćwiczeniach brytyjskiej Royal Navy oraz flot NATO, lecz nie uczestniczył w działaniach bojowych. Między innymi, podczas kryzysu sueskiego znajdował się w przebudowie. W latach 1955-1958 miał na pokładzie wymalowaną literę rozpoznawczą "O", w latach 1958-1979 "R". Od lutego do marca 1963 przejściowo zaokrętowano na nim pierwszy operacyjny dywizjon Buccaneerów - 801, z którym odbył podróż na Morze Śródziemne. W tym roku też prowadzono próby samolotu pionowego startu i lądowania Hawker P.1127 - protoplasty Harriera.
9 listopada 1970 podczas ćwiczeń NATO na Morzu Śródziemnym doszło do kolizji "Ark Royal" z obserwującym ćwiczenia radzieckim niszczycielem "Biedowyj" projektu 56EM (ozn. NATO 'Kildin'). Lotniskowiec odniósł niewielkie uszkodzenia. W lipcu 1976 reprezentował Wielką Brytanię na obchodach 200-lecia USA w Nowym Jorku.
Okręt miał częste kłopoty z siłownią, wymagająca starannej obsługi. Po wycofaniu do rezerwy półbliźniaczego HMS "Eagle" w 1972, sprawność mechanizmów "Ark Royal" zapewniano w drodze "kanibalizacji" "Eagle". Ostatecznie w grudniu 1978 "Ark Royal" wycofano ze służby z powodu ograniczeń budżetowych, po czym złomowano w 1980.
"Ark Royal" wraz z "Eagle" były największymi lotniskowcami zbudowanymi do tej pory (2006) w Europie Zachodniej, a zarazem największymi okrętami zbudowanymi w Europie Zachodniej, mniejszymi jedynie od pancernika HMS Vanguard pod względem wyporności standardowej, który jednak ustępował im wypornością pełną. Były także największymi okrętami i lotniskowcami zbudowanymi w Europie do czasu budowy rosyjskiego "Admirała Kuzniecowa". Po "Ark Royal" do służby wszedł do tej pory tylko jeden brytyjski lotniskowiec klasyczny: HMS "Hermes", jednakże na skutek jego przebudowy w 1971 na śmigłowcowiec, a następnie lekki lotniskowiec, "Ark Royal" pozostał na razie ostatnim brytyjskim lotniskowcem dla samolotów klasycznego startu i lądowania. Mimo planowanej w latach 60. budowy lotniskowców klasycznych nowego projektu CVA-01, ostatecznie nie zostały one zrealizowane, a ograniczono się do budowy lekkich lotniskowców typu Invincible dla samolotów Harrier. "Ark Royal" został złomowany na dwa lata przed wojną o Falklandy, która ukazała konieczność posiadania lotniskowców mogących zapewnić flocie skuteczną ochronę samolotów myśliwskich i dozoru radiolokacyjnego. Jedną z drugorzędnych przyczyn tej wojny był fakt złomowania tego lotniskowca - Argentyna nie obawiała się już tego okrętu, a brytyjska Admiralicja planowała wycofanie lotniskowców.
[edytuj] Dane taktyczno-techniczne
(dane dotyczące wymiarów i wyporności różnią się w różnych publikacjach)
- zapas paliwa: 5500 t mazutu
[edytuj] Grupa lotnicza
- do 50 samolotów i śmigłowców (od 1970 - do 43). Przykładowe zestawienia:
- 1955:
- 41: 16 Sea Hawk FGA6 (myśl-bomb.), 14 Sea Venom FAW21 (myśl.), 6 Gannet AS4 (ZOP), 4 Skyraider AEW1 (wczesn. ostrz.), 1 śmigłowiec Dragonfly HR5
- 1960:
- 1962:
- 39: 12 Scimitar F1, 14 Sea Vixen FAW1, 4 Gannet AEW3, 8 śmigłowców Wessex HAS1, 1 śmigłowiec Whirlwind HAR5
- 1970:
[edytuj] Opancerzenie
- burty: pas pancerny 114 mm, ściany hanagaru 38 mm
- pokład lotniczy: 38-102 mm
- pokład hangaru: 25-63 mm
[edytuj] Wyposażenie elektroniczne
- radar dozoru powietrznego typu 960
- 2 radary dozoru powietrznego typu 982
- 2 radary wysokościomierze typu 983
- radary typu 262 kierowania ogniem artylerii 40 mm
- radary typu 275 kierowania ogniem artylerii 114 mm
- 2 radary dozoru powietrznego typu 965M (AKE-2) (antena materacowa, od 1964 i drugi od 1970)
- radar kontroli ruchu lotniczego CCA (typ 963) (od 1970; kopuła za nadbudówką)
- inne
