Humpty Dumpty
Z Wikipedii
Humpty Dumpty (najczęstsze tłum. Wańka wstańka) – postać występująca w angielskim wierszu (czasem śpiewanym) pod postacią jajka poddanego personifikacji. Większość anglojęzycznych dzieci dobrze zna rymowankę:
| „ |
Humpty Dumpty sat on a wall. |
” |
| „ |
Humpty Dumpty na murze siadł. |
” |
Fakt, że Humpty Dumpty jest jajkiem nie jest właściwie podany w wierszyku. W pierwszej pisanej wersji z 1810 jest to zagadka, która dla zmylenia wykorzystuje fakt, że w XVIII-wiecznej Anglii "humpty-dumpty" było slangowym określeniem niskiego, grubego mężczyzny; wcześniej Humpty-Dumpty był określeniem drinka: brandy gotowanego z ale. Wierszyk przestał być zagadką, kiedy odpowiedź stała się powszechnie znana. Podobne zagadki zostały zarejestrowane przez badaczy folkloru także w innych językach, np. francuskie Boule Boule czy szwedzkie Lille Trille.
[edytuj] Nawiązania kulturowe
Postać ta wystąpiła w utworze Po drugiej stronie lustra autorstwa Lewisa Carrolla, gdzie dyskutowała z Alicją o semantyce i pragmatyce, wyjaśniając m.in. (czasem mylnie) niektóre trudne słowa z Jabberwocky.
W zbiorku opowiadań L. Franka Bauma pt. Mother Goose in Prose rymująca się zagadka została ułożona przez córkę króla, która była świadkiem śmierci Humpty'ego i wysiłków żołnierzy mających na celu uratowanie go.
Humpty występuje także w grze American McGee's Alice, gdzie w na wpół rozbity pali cygaro. Jego rolą w grze jest wskazanie Alicji położenia garłacza.
W utrzymanym w stylu chandlerowskiej prozy detektywistycznej opowiadaniu Neila Gaimana z roku 1984 pt. Sprawa dwudziestu czterech kosów (pierwotnie opublikowanym w magazynie "Knave" i zawartym również w zbiorku M jak magia) Humpty Dumpty pada ofiarą morderstwa, a śledztwo w jego sprawie prowadzi Tomcio Paluch. Licznie pojawiają się również w opowiadaniu postacie z innych popularnych wierszyków dla dzieci i baśni.
Humpty Dumpty pojawia się w powieści Jamesa Joyce'a Finnegans Wake jako symbol upadku.
Jasper Fforde uczynił Humpty'ego Dumpty'ego jednym z bohaterów swoich dwu powieści. W pierwszej, zatytułowanej Studnia zagubionych wątków (trzeciej z serii o Thursday Next) Humpty Dumpty jest przywódcą grupy niezadowolonych ze swej sytuacji i w związku z tym grożących strajkiem postaci z wierszyków dla dzieci. W drugiej powieści, The Big Over Easy, Humpty znowu jest ofiarą morderstwa, a śledztwo prowadzi dwójka detektywów: inspektor Jack Spratt i jego partnerka, sierżant Mary Mary.
Szkocka grupa Travis nagrała piosenkę "The Humpty Dumpty Love Song". Jej początek brzmi "All of the king's horses and all of the king's men couldn't put my heart back together again". Piosenka ta znajduje się na trzecim albumie studyjnym grupy, zatytułowanym The Invisible Band (2001). W teledysku do innej piosenki zespołu pt. "Coming Around" piosenkarz Fran Healy znajduje sie w jajku i pod koniec spada ze ściany.
Innym utworem nawiązującym do wiersza jest piosenka Arethy Franklin pt. All The King's Horses z 1972 roku. Jej początek brzmi "All the king's horses / and all the king's man / couldn't put our two hearts / together again". Cover tej piosenki wykonuje Joss Stone na płycie The Soul Sessions z 2003 roku.
Tori Amos napisała piosenkę Humpty Dumpty, która wykorzystuje słowa rymowanki.
Grupa Counting Crows ma w swoim repertuarze piosenkę "Einstein on the Beach (For An Eggman)" w której chórek nawiązuje do Humpty Dumpty: "And all the king's men reappear / For an eggman, on and off the wall / Who'll never be together again..."
Doktor Robotnik, główny złoczyńca serii gier komputerowych i wideo Sonic the Hedgehog, otrzymał przydomek Doktor Eggman, co jest nawiązaniem do Humpty Dumpty. Choć z początku pseudonim ten ukazywany był raczej jako przezwisko niż oficjalną nazwę, w nowszych grach doktor sam się do siebie tak odnosi.
Słowa rymowanki zostały wykorzystane w tekście Primusa "Pudding Time".
