L. Frank Baum

Z Wikipedii

L. Frank Baum, właśc. Lyman Frank Baum (ur. 15 maja 1856, zm. 6 maja 1919) – amerykański pisarz, autor jednej z najpopularniejszych książek dla dzieci, Czarnoksiężnika z Krainy Oz.

Spis treści 1 Dzieciństwo i młodość 2 Lata w południowej Dakocie 3 Pisarstwo 4 Ciekawostki 5 Polityka 6 Filmy 7 Bibliografia 8 Książki inspirowane przez Czarnoksiężnika 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Dzieciństwo i młodość

Urodził się w Chittenango (stan Nowy Jork), jako siódme z dziewięciorga dzieci Cynthii Stanton i Benjamina Warda Bauma, z których tylko piątka dożyła wieku dojrzałego. Po stryju nadano mu imię "Lyman", lecz nigdy go nie lubił, zdecydowanie woląc imię "Frank". Benjamin Baum był bogatym biznesmenem, który zbił fortunę na polach naftowych w Pensylwanii. Frank dorastał w posiadłości swoich rodziców, Rose Lawn, którą zawsze uważał za prawdziwy raj. Jako młode dziecko był wychowywany w domu z rodzeństwem, ale w wieku 12 lat został wysłany do Peekskill Military Academy. Był chorowitym, wiecznie bujającym w obłokach młodzieńcem, więc jego rodzice mogli myśleć, że potrzebuje zahartowania. Jednak po dwóch całkowicie nieudanych latach w Military Academy, po incydencie opisywanym jako zawał serca, pozwolono mu powrócić do domu.

Frank zaczął pisać w młodym wieku, prawdopodobnie z powodu wczesnego zafascynowania drukarstwem. Jego ojciec kupił mu tanią maszynę drukarską, więc razem ze swoim młodszym bratem, Harrym Clay Baumem (który zawsze trzymał się blisko Franka), stworzyli "The Rose Lawn Home Journal". Bracia opublikowali wiele numerów czasopisma, do którego dodawali reklamy. Do 17. roku życia, Baum założył drugie amatorskie czasopismo, "The Stamp Collector", wydrukował 11-stronicową broszurkę "Baum's Complete Stamp Dealers' Directory", oraz rozpoczął handel znaczkami ze swoimi przyjaciółmi.

Mniej więcej w tym samym czasie Frank zadurzył się w teatrze i sztuce, do których przywiązanie doprowadziło go w przyszłości do krawędzi bankructwa. Jego pierwsza prawdziwa porażka wydarzyła się w 18. roku życia, kiedy lokalna grupa teatralna zobowiązała go do uzupełniania ich zapasu kostiumów, z obietnicą głównych ról w przedstawieniach, których jednak nigdy nie dostał. Gdy zdał sobie sprawę ze swego błędu, Baum opuścił teatr – tymczasowo – by pracować jako urzędnik w firmie swego szwagra w Syracuse.

W wieku 20 lat Baum zmienił zawód: został hodowcą drobiu, co było popularne w owym czasie. Specjalizował się w hodowaniu szczególnego gatunku drobiu, the Hamburg chicken(??). W 1880 rozpoczął wydawanie czasopisma handlowego, "The Poultry Record", i w 1886, gdy miał 30 lat, opublikował pierwszą książkę: "The Book of the Hamburgs, A Brief Treatise upon the Mating, Rearing, and Management of the Different Varieties of Hamburgs."

Baum nigdy nie mógł oddalić się od sceny. Grał w przedstawieniach, pod pseudonimem Louis F. Baum. W 1880 jego ojciec uczynił go zarządcą własnych teatrów, decydującym o realizowanych sztukach i wybierającym aktorów, grających w nich. "The Maid of Arran", melodramat oparty na popularnej powieści, przyniósł mu wielki sukces. Baum nie tylko napisał sztukę, ale również skomponował piosenki grane w niej i zagrał główną rolę.

Poślubił Maud Gage, córkę Matyldy Joslyn Gage, słynnej z walki o prawa kobiet.

[edytuj] Lata w południowej Dakocie

Frank i Maud przenieśli się do Aberdeen (Południowa Dakota), gdzie otworzył sklep "Baum's Bazaar". Jego zwyczaj sprzedawania towaru na kredyt ostatecznie doprowadził sklep do bankructwa, zaś sam Baum zaczął pracować dla lokalnej gazety, "The Aberdeen Saturday Pioneer", gdzie pisał w najsławniejszym dziale, "Our Landlady". Opis Kansas w Czarnoksiezniku z Krainy Oz jest oparty na doświadczeniach podczas suchej Dakocie Południowej.

[edytuj] Pisarstwo

Baum napisał Czarnoksiężnika z Krainy Oz oraz trzynaście innych powieści oparty na miejscach i ludziach z Krainy Oz. Wielokrotnie podczas pisania deklarował się, że kolejna książka, którą tworzy, będzie tą ostatnią, oraz że sam poświęci się pracy przy innych książkach, w tym The Life and Adventures of Santa Claus, The Adventures of Father Goose i Queen Zixi of Ix. Jednakże, wzrastająca popularność, listy od dzieci oraz porażki nowych książek, zawsze powodowały jego powrót do książek o Krainie Oz. Wszystkie jego powieści stały się publicznie dostępne, zaś wiele z nich zostało udostępnionych dzięki Projektowi Gutenberg. Jego ostatnia książka, "Glinda of Oz", została opublikowana po jego śmierci w 1919, ale książki, których akcja mieści się w bajkowej Krainie Oz, były wciąż pisane przez innych pisarzy, szczególnie Ruth Plumply Thompson, która napisała dodatkowe dziewiętnaście książek. Baum został pochowany w Forest Lawn Memorial Park Cemetery, w Glendale, Kalifornia.

Baum używał wielu pseudonimów w niektórych z powieści nie rozgrywających się w Krainie Oz:

• Edith Van Dyne (seria Aunt Jane's Nieces)
• Laura Bancroft (Twinkle and Chubbins, Policeman Bluejay)
• Floyd Akers (seria Sam Steele)
• Suzanne Metcalf (Annabel)
• Schuyler Staunton (Daughters of Destiny)

[edytuj] Ciekawostki

Baum był bardzo twórczym pisarzem i pisał pod wieloma pseudonimami: Akers (seria The Boy Fortune Hunters ), Laura Bancroft, John Estes Cooke, Capt. Hugh Fitzgerald, Suzanne Metcalf, Schuyler Saunton i Edith Van Dyne (seria Aunt Jane's Nieces).

Nawiązując do jednej z legend o Baum'ie, kiedy wytwórnia filmowa MGM zaczynała kupować kostiumy do filmu Czarnoksiężnik z Krainy Oz, kupili używane stroje od kupców z Hollywood. Aktor Frank Morgan, który grał czarnoksiężnika, dostał stary płaszcz, w podszyciu którego znalazł plakietkę, mówiącą: Własność L. Frank Baum'a. Po wprowadzeniu filmu na ekrany kin, MGM podkreślała to zdarzenie jako prawdziwą historię.

[edytuj] Polityka

W trakcie wydarzeń prowadzących do masakry Siuksów nad Wounded Knee, Baum napisał rasistowski artykuł dla Saturday Pioneer, w którym głosił, że tubylczy Amerykanie powinni być wytępieni. Po masakrze bezbronnych Indian, która miała miejsce 29 grudnia 1890, napisał kolejny tekst, powtarzający jego wcześniejsze opinie i krytykujący rząd za niepodjęcie bardziej drastycznych środków (zetrzeć te nieposkromione stworzenia z powierzchni ziemi).

Oba artykuły są jedynymi znanymi przykładami, w których Baum wyraża tego typu poglądy, chociaż niektóre z jego książek, w tym dwie z serii Oz, były też krytykowane za utrwalanie rasistowskich stereotypów o afroamerykanach.

[edytuj] Filmy

Na kanwie książki powstało wiele filmów, fabularnych, seriali i animowanych, w różnych konwencjach. Były to m.in.:

• Czarnoksiężnik z Oz (1939 prod. USA, w roli głównej Judy Garland)
• Czarnoksiężnik z krainy Oz (1978 musical prod. USA, obsada, m.in. Diana Ross, Michael Jackson)
• W krainie czarnoksiężnika Oza (serial animowany prod. polskiej 1983-1989)

[edytuj] Bibliografia

Książki związane z Krainą Oz

• Czarnoksiężnik z Krainy Oz (1900). Chicago, New York, George M. Hill Company. LC 03032405.
• W Krainie czarnoksiężnika Oza The Marvelous Land of Oz (1904). Chicago, Reilly and Britton Company. LC 04017928.
• Dorota u króla gnomów Ozma of Oz (1907). Chicago, Reilly and Britton Company. LC 07024773.
• Dorota i Oz znowu razem Dorothy and the Wizard in Oz (1908). Chicago, Reilly and Britton Company. LC 08020022.
• The Road to Oz (1909) Chicago, Reilly and Britton Company. LC 09019832
• The Emerald City of Oz (1910). Chicago, Reilly and Britton Company. LC 10025680
• The Patchwork Girl of Oz. (1913). Chicago, Reilly and Britton Company.
• Tik-Tok of Oz (1914). Chicago, Reilly and Britton Company. LC 14012287
• The Scarecrow of Oz (1915). Chicago, Reilly and Britton Company.
• Rinkitink in Oz (1916). Chicago, Reilly and Britton Company. LC 16014719
• The Lost Princess of Oz (1917). Chicago, Reilly and Britton Company. LC 17016754
• The Tin Woodman of Oz (1918). Chicago, Reilly and Britton Company.
• Czary w Krainie Oz The Magic of Oz (1919). Chicago, Reilly and Lee Company. LC 19015894
• Glinda of Oz (1920). Chicago, Reilly and Lee Company. LC 20017681

Pozostałe książki

• Mother Goose in Prose (1897)
• Father Goose, His Book (1899)
• Songs of Father Goose (1900)
• Dot and Tot of Merryland (1901)
• The Life and Adventures of Santa Claus (1902)
• The Magical Monarch of Mo (1903)
• Queen Zixi of Ix (1905)
• John Dough and the Cherub (1906)
• The Sea Fairies (1911)
• Sky Island (1912)

[edytuj] Książki inspirowane przez Czarnoksiężnika

Radziecki pisarz Aleksander Wołkow wydał w 1939 swoją adaptację Czarnoksiężnika, a potem ciąg dalszy - serię oryginalnych książek.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Międzynarodowy klub Czarnoksiężnika z Krainy Oz
• Strona o Krainie Oz Erica Gjovaaga
• Lyman Frank Baum w ClassicAuthors.net
• Książki dostępne w internecie (włączając Projekt Gutenberg) mogą być znalezione na
• Stronie z Internetowymi Książkami
• Internetowa Biblioteka Literatury
• Więcej o historii związanej z płaszczem Lymana Franka Bauma w serwisie snopes.com
• The Wonderful Website of Oz posiada wiadomości o książkach i linki do podobnych stron
• L. Frank Baum: dyskusje o książkach i Krainie Oz
• Artykuły L. Frank Baum'a w Saturday Pioneer