Ian Smith

Z Wikipedii

Ian Smith (Douglas) (ur. 8 kwietnia 1919 r. w Selukwe w Rodezji, obecnie Shurugwi Zimbabwe, zm. 20 listopada 2007) - pierwszy rodowity premier brytyjskiej kolonii Południowej Rodezji i zagorzały zwolennik "supremacji białych". W 1965 r. ogłosił niepodległość Rodezji, a później jej wystąpienie z Brytyjskiej Wspólnoty Narodów.

[edytuj] Biografia

Był najmłodszym z trojga dzieci Phyllisa i Joan (miał dwie starsze siostry). Smith uczęszczał do lokalnych szkół (obecne Gweru), następnie był studentem Rhodes University w Grahamstown. W 1939 r. przerwał studia i wstąpił do RAF-u. Jako pilot myśliwski został dwukrotnie zestrzelony, wówczas też doznał poparzenia twarzy, której część została już do końca sparaliżowana. Jego ojciec popełnił samobójstwo, kiedy Smith miał 24 lata.

W 1948 r. Smith poślubił Janet Watt, z którą miał jedno dziecko, oprócz tego w rodzinie była także dwójka dzieci z poprzedniego małżeństwa Janet. Syn Smitha, Alec, pozostawał z ojcem w sporze politycznym co do przyszłości Rodezji, przez co nawet musiał uciekać do Europy (został powołany do wojska i unikał wcielenia do armii).

Po opuszczeniu uniwersytetu Smith został wybrany do Zgromadzenia Parlamentarnego Południowej Rodezji. Wstąpił do rządzącej Partii Federalnej, gdy w 1953 r. formowała się federacja Rodezji i Niasy. Kiedy "Federaliści" ogłosili swoje poparcie dla nowej konstytucji, dającej większe prawa polityczne murzyńskiej większości, Smith stworzył Front Rodezyjski w 1961 r. i przyciągnął do siebie "białych nacjonalistów". W wyborach do parlamentu w 1962 r., dzięki obietnicom stworzenia rządu opartego na białej mniejszości, osiągnął duże poparcie.

W kwietniu 1964 r., po tym jak został premierem Rodezji Południowej (wcześniej w 1963 r. doszło do rozwiązania Federacji z Niasą), wydał swój pierwszy akt urzędowy, którym było wydalenie z kraju czterech murzyńskich opozycjonistów. Zamieszki, które wybuchły później, zostały stłumione przy użyciu policji. W czasie konferencji premierów Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (Commonwealth), w lipcu 1964 r., odmówił przyjęcia nowej konstytucji, która dawałaby czarnej większości możliwość przejęcia władzy. Kiedy dalsze negocjacje z Wielką Brytanią okazały się bezowocne Smith zadeklarował 11 listopada 1965 r. jednostronnie niezawisłość kraju. Wielka Brytania odmówiła uznania suwerenności kraju i na jej prośbę Rada Bezpieczeństwa ONZ nałożyła sankcje gospodarcze na Rodezję. W odpowiedzi na ten krok Smith zerwał wszelkie więzy z Commonwealthem. 2 marca 1970 r. Rodezja została ogłoszona republiką.

Na początku lat 70. doszło do wzrostu aktywności murzyńskiej partyzantki, której przewodził Front Patriotyczny z Robertem Mugabe i Joshuą Nkomo na czele. Od 1972 r. partyzanci prowadzili swoje akcje z baz na terytorium Mozambiku. Smith w odpowiedzi na to przeprowadził działania odwetowe przy pomocy armii rodezyjskiej. Gospodarka kraju zaczęła cierpieć coraz bardziej ze względu na zwiększające się wydatki na siły pacyfikacyjne. Wraz z narastającymi walkami zwiększała się liczba "białych" emigrantów z Rodezji.

Ostatecznie w 1977 r. Smith został zmuszony do rozmów z umiarkowanym przywódcą czarnych opozycjonistów - biskupem Muzorewą. Przekazanie władzy w rządzie większości murzyńskiej rozpoczęło się w 1978 r., natomiast Smith stał na czele Rady Wykonawczej, która czuwała nad całym procesem. Smith pozostał premierem do maja 1979 r., a później pełnił funkcję ministra bez teki - teraz już w rządzie Zimbabwe (od maja do grudnia 1979 r.). W parlamencie pozostał do 1987 r.

Po zakończeniu działalności politycznej stał się krytykiem reżimu Roberta Mugabe. W przeciwieństwie do wielu swoich współpracowników z okresu "białej supremacji" Smith pozostał w Rodezji i mieszkał tam w komfortowych warunkach. Jego syn Alec wrócił z wygnania z Europy i został partnerem ojca w interesach, a następnie przejął rodzinną farmę. Działania "czarnych aktywistów", zmierzających do wyrzucenia Smitha z jego posiadłości, spotykały się zawsze z szybką reakcją policji.

W 2000 r., po serii krytycznych wypowiedzi pod adresem Mugabe (określił go m.in. "jako psychicznie obłąkanego"), Smithowi zaczęto grozić aresztowaniem, jednak po powrocie do kraju gróźb tych nie spełniono. Później Smith przeprowadził się do Kapsztadu w RPA, gdzie zmarł 20 listopada 2007.