IAR-80
Z Wikipedii
| IAR-80 | |
 |
|
| Dane podstawowe | |
| Państwo | Rumunia |
| Producent | Industria Aeronautica Romana w Braşov |
| Typ | samolot myśliwski i myśliwsko-bombowy |
| Konstrukcja | dolnopłat o konstrukcji metalowej, podwozie klasyczne – wciągane w locie |
| Załoga | 1 |
| Historia | |
| Data oblotu | 1939 |
| Lata produkcji | 1941 – 1944 |
| Wycofanie ze służby | 1949 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 1 silnik gwiazdowy, 14-cylindrowy IAR-K14-1000A |
| Moc | 1025 KM (764 kW) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 9,09 m |
| Długość | 9,22 m |
| Wysokość | 3,82 m |
| Powierzchnia nośna | 17,00 m² |
| Masa | |
| Własna | 1 617 kg (IAR-80) 2 200 kg (IAR-81) |
| Startowa | 2 248 kg (IAR-80) 2 980 kg (IAR-81) |
| Osiągi | |
| Prędkość maksymalna | 550 km/h (IAR-80A) 470 km/h (IAR-80) |
| Pułap | 10 500 m (IAR-80) |
| Zasięg | 940 km (IAR-80) 730 km (IAR-81) |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| patrz tekst | |
| Użytkownicy | |
| Rumunia | |
IAR-80 (IAR-81) – rumuński samolot myśliwski i myśliwsko-bombowy z okresu II wojny światowej
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pod koniec lat trzydziestych w rumuńskiej wytwórni lotniczej Industria Aeronautica Romana (IAR) w Breszowie, która dotychczas produkowała samoloty na licencji francuskiej – Potez XXV, Morane-Saulnier MS.35 i polskiej – PZL P.11, PZL P.24, rozpoczęto prace nad własną konstrukcją.
Grupa konstruktorów pod kierunkiem prof. Jonu Grosu korzystając z elementów polskiego samolotu myśliwskiego PZL P.24E opracowały zupełnie nowy samolot w układzie dolnopłata. Samolot ten otrzymał oznaczenie IAR-80. Prototyp został oblatany w dniu 12 kwietnia 1939 roku przez pilota doświadczalnego kpt. Dumitru Popescu. Badania nad nim trwały do 1940 roku, kiedy wszedł on do seryjnej produkcji. W toku badań okazało się, że jest to samolot o lepszych osiągach od używanych przez lotnictwo rumuńskie samoloty Hawker Hurricane i Messerschmitt Bf 109.
Na podstawie doświadczeń w 1941 roku opracowano wariant tego samolotu w wersji samolotu myśliwsko-bombowego a który został oznaczony jako IAR-81 i mógł on przenosić ładunek bomb o masie łacznej 350 kg.
W toku produkcji powstawały wersje tego samolotu różniące się w zasadzie tylko rodzajem uzbrojenia.
Wersje seryjne samolotu IAR-80 (IAR-81):
- IAR-80A – pierwsza wersja produkcyjna, uzbrojona w 6 karabinów maszynowych FN Browning kal. 7,92 mm. Zbudowano 90 sztuk
- IAR-80B – wersja myśliwska, uzbrojona w 2 karabiny maszynowe FN Browning kal. 13,2 mm i 2 karabiny maszynowe FN Browning kal. 7,92 mm. Zbudowano 29 sztuk
- IAR-81 – wersja myśliwsko-bombowa IAR-80A przystosowana do przenoszenia 1 bomby o masie 250 kg (pod kadłubem) i 2 o masie 50 kg (pod skrzydłami). Zbudowano 47 sztuk
- IAR-81A – wersja myśliwsko-bombowa samolotu IAR-80B. Zbudowano 29 sztuk
- IAR-81B – wersja myśliwsko-bombowa, uzbrojona w 2 działka Ikaria kal. 20 mm (licencyjne działko Oerlikon) i 4 karabiny maszynowe FN Browning kal. 7,92 mm. Zbudowano 50 sztuk
- IAR-81C – wersja myśliwsko-bombowa, uzbrojona w 2 działka MG 151 kal. 20 mm i 4 karabiny maszynowe FN Browning kal. 7,92 mm. Zbudowano około 100 sztuk.
Łącznie zbudowano około 340 samolotów IAR-80 i IAR-81 wszystkich wersji.
W 1950 roku w zakładach Atelierele de Reparatii Material Volant (ARMV) w Bukareszcie przebudowano 1 samolot IAR-80 w dwumiejscową wersję treningową, którą oznaczoną jako IAR-80DC. Wykorzystywano go szkolenia pilotów samolotów Ła-7 i Jak-9 do 1952 roku.
[edytuj] Użycie
Samoloty IAR-80 a później IAR-81 od rozpoczęcia produkcji seryjnej systematycznie były wprowadzane do lotnictwa rumuńskiego (Aeronautica Regală Română), gdzie zastępowano nimi samoloty PZL P.11 i PZL P.24.
Jako pierwsze otrzymały je 59 i 60 dywizjony 8 Grupy Myśliwskiej, a następnie 41 dywizjon i ta właśnie grupa już w całości uzbrojona w samoloty IAR-80 wzięła udział w walkach w czasie ataku Niemiec na ZSRR w 1941 roku. Walcząc w Besarabii oraz w czasie walk o Odessę.
Natomiast pierwsze samoloty IAR-81 otrzymały 61 i 62 dywizjon, które utworzyły specjalną nową 6 Grupę Nurkujących Samolotów Bombowych. Wzięła ona udział w działaniach na terenie Ukrainy.
Na początku 1942 roku wszystkie dywizjony wyposażone w samoloty IAR-80 wycofano na teren Rumunii, gdzie były wykorzystywane do osłony obszaru powietrznego Rumunii i osłony konwojów w rejonie Morza Czarnego. Pozostawały tam do końca II wojny światowej walcząc z wyprawami bombowymi aliantów na pola naftowe w rejonie Ploeszti.
Natomiast dywizjony uzbrojone w samoloty IAR-81 z 6 i 8 Grupy utworzyły 1 Korpus Powietrzny i wzięły udział w bitwie stalingradzkiej osłaniając działania 3 armii rumuńskiej biorącej udział w tej bitwie. Następnie po jej zakończeniu również wycofano na teren Rumunii.
Po wybuchu powstania w Rumunii w 1944 roku około 60 samolotów IAR-80 i IAR-81 przeszło na stronę powstańców i wzięła udział w walkach przeciwko Niemcom w rejonie Transylwanii. A po zakończeniu II wojny światowej były użytkowane w lotnictwie rumuńskim do 1949 roku.
[edytuj] Opis konstrukcji
Samolot IAR-80 (IAR-81) to dolnopłat o konstrukcji metalowej, kabina zakryta, podwozie klasyczne – chowane w locie. Napęd – silnik gwiazdowy w układzie podwójnej gwiazdy, 14- cylindrowy, chłodzony powietrzem.
Konstrukcja kadłuba oraz usterzenie samolotu była kopią polskiego samolotu PZL P.24E.
