II powstanie pruskie

Z Wikipedii

II powstanie pruskie 1260-1274 rozpoczęło się we wrześniu 1260 roku, po klęsce wojsk krzyżackich w bitwie ze Żmudzinami nad rzeką Durbą. W bitwie zginął wielki marszałek Henryk Botel, mistrz krajowy Inflant Burchard Hornhausen oraz ok. 150 rycerzy zakonu.

[edytuj] Pierwsza faza powstania: 1260-1265

• Do powstania przyłączyły się niemal wszystkie plemiona pruskie oprócz Pomezanii.
• Każde plemię obrało sobie własnego wodza. Sambom dowodził Glande, Natangom: Herkus Monte, Bartom: Dziwan, Warmom: Glappe, Pogezanom: Autume, Jaćwięgom: Skomand.
• Prusowie opanowali otwarte przestrzenie oraz zdobyli kilka grodów: Bartoszyce, Reszel, Heilsberg (Lidzbark), Braunsberg (Braniewo). Biskupi sambijski i warmiński zmuszeni zostali do opuszczenia swych diecezji. Ostatnimi bastionami zakonu pozostały warownie położone nad rzekami i Zalewem Kurońskim: Welawa, Królewiec, Bałga i Elbląg. Krzyżakom pośpieszyli na pomoc krzyżowcy z Niemiec, m.in. Wilhelm, hr. Jülichu, Engelbert, hr. Mark
• Wsparcia powstańcom udzielił król Litwy (Aukszoty) Mendog, Żmudzini oraz Aleksander Newski.
• W 1263 r. Monte uderzył na ziemię chełmińską, pokonał mistrza krajowego Prus, Helmericha, pod Lubawą. Skomand podszedł aż pod mury Torunia, musiał jednak ustąpić. Zniszczono jednak zamek w Kwidzynie.
• W 1264 Krzyżacy spacyfikowali Sambię, wznieśli nowy gród na granicy z Natangią, w Tapiawie.

[edytuj] Druga faza powstania 1265-1273

• Niemożność zdobycia warowni zakonu spowodowała załamanie się pospolitego ruszenia Prusów i przechylenie szali zwycięstwa na stronę Krzyżaków. Papież Klemens IV ogłosił nową wyprawę krzyżową do Prus. Jesienią 1265 roku przybył do Królewca książę brunszwicki Albert I, i landgraf turyński Albert II. W roku następnym przybył margrabia brandenburski Otto zwany Długim, który założył gród Brandenburg (Pokarmin). Gród został zniszczony przez przywódcę Warmów, Glape, ale margrabia odbudował go ponownie.
• Na przełomie lat 1267/1268 przybył po raz drugi Przemysł Ottokar II, król czeski, nie dokonawszy niczego trwałego, zawrócił do kraju.
• Walki przybrały charakter podjazdowy. Ziemia chełmińska i Pomezania, będące ostoją krzyżackiej okupacji, stały się celem napadów ze strony Bartów i Jaćwięgów. Podczas jednej z wypraw zginął przywódca Bartów, Dziwan (1271).
• Ostateczną klęskę powstania przypieczętowało przybycie margrabiego miśnieńskiego, Dytryka II, który spustoszył Natangię.
• W roku 1273 polegli w walce przywódca Natangów, Monte, i przywódca Warmów, Glape. Niedługo potem złamano opór Pogezanów.
• Zdobycie przez Krzyżaków w roku 1274 Lidzbarka zmusiło niemal wszystkie plemiona do kapitulacji. Broni nie złożyły tylko plemiona peryferyjne: Skalowowie, Nadrowowie i Jaćwięgowie. Ziemie te ujarzmiono ostatecznie dopiero w roku 1284.

Lepsza organizacja bojowa wojsk zakonu i oddziałów krzyżowców, wsparta nieprzerwaną pomocą z Rzeszy i innych państw Zachodu, złamała opór pospolitego ruszenia ludności pruskiej.

Zobacz też:

• Powstania pruskie