Rzesza

Z Wikipedii

Rzesza (niem. Reich) – historyczne określenie państwa/imperium niemieckiego. Nazwa ta wynika z tego, że państwo niemieckie do roku 1806 było wolnym związkiem (zrzeszeniem) coraz bardziej niezależnych księstw, z cesarzem, który pochodził z wyboru dokonywanego przez ekskluzywne grono książąt elektorów i miał bardzo ograniczoną władzę. Nowożytne Cesarstwo Niemieckie proklamowane w 1871 roku przyjęło tę nazwę dla podkreślenia ciągłości historycznej. Od tej pory była ona nieprzerwanie oficjalną nazwą państwa niemieckiego aż do końca II wojny światowej. Można więc wyróżnić cztery państwa niemieckie określane w ten sposób:

• Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego (niem. Heiliges Römisches Reich deutscher Nation, łac. Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicae) – 962-1806
• Cesarstwo Niemieckie (Deutsches Reich, nieoficjalnie Zweites Reich) – 1871-1918
• Republika Weimarska (Deutsches Reich) – 1918-1933
• III Rzesza (Deutsches Reich, po przyłączeniu Austrii w 1938 roku Großdeutsches Reich, nieoficjalnie Drittes Reich) – 1933–1945.

[edytuj] Etymologia oraz użycie w innych językach

Etymologia: Germańskie słowo *rikaz zostało zapożyczone z języka celtyckiego i pochodzi od słowa *rix – "król", te zaś wywodzi się z języka PIE – *reg, co oznacza "rządzić, władać".

Pokrewieństwo z innymi językami indoeuropejskimi:

• łac. rex (od słowa regis) – "król"
• staroirl. ri (od słowa rig) – "król"
• skt. radża – "król, władca"

Słowo "rzesza" w innych językach germańskich

• pragerm. *rikijaz,
• staronord. rikr – "władza, bogactwo",
• staro-wysoko-niem. rihhi – "władca, potęga, bogactwo",
• got. reiks – "władca, władza, bogactwo",
• dun. rige – "państwo, królestwo",
• szw. rike – "państwo, królestwo" (zobacz niżej), rik – "bogactwo, zamożność",
• starofryz. rike,
• niderl. rijk,
• frank. *riki – "potęga",
• starofr. riche – "bogactwo, zamożność",
• staroang. rice – "bogactwo, zamożność, potęga"
• ang. rich – "bogactwo, zamożność, żyzność".

Słowo "rzesza" występuje w nazwach państw:

• Austria (niem.Österreich, staro-wysoko-niem. ôstarrîhhi) – "Imperium/Państwo na wschodzie",
• Szwecja (szw. Sverige, staronord. Sviariki – "Imperium/Państwo swoich".

Słowo "rzesza" występuje w nazwach parlamentów:

• Niemiecki parlament (historyczny) – Reichstag (obecnie Bundestag),
• Szwedzki parlament – Riksdag,
• Fiński parlament – Eduskunta (po szwedzku zwany Riksdag)
• Duński parlament (historyczny) – Rigsdag (obecnie Folketinget)
• Estoński parlament – Riigikogu

Słowo "rzesza" w językach słowiańskich (zapożyczone z języka niemieckiego)

• pol. rzesza,
• cz. říše,
• sł. ríša.

[edytuj] Źródła

• Etymologia – portal internetowy Online Etymology Dictionary: rich, rex
• Nazwy państw – lista etymologii nazw państw

[edytuj] Zobacz też

• historia Niemiec
• imperium
• Radża