Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie
Z Wikipedii
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego (IPMS) – polska placówka kulturalna w Wielkiej Brytanii, stawiająca sobie za cel gromadzenie, opiekę, opracowanie naukowe oraz udostępnianie archiwów polskiego rządu na uchodźstwie i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Obecnie Instytut posiada status organizacji charytatywnej. Utrzymuje sie głównie z dobrowolnych datków osób prywatnych i instytucji. Wiekszosć personelu pracuje społecznie. Jego prezesem jest inż. Krzysztof Barbarski, a kierownikiem archiwum dr Andrzej Suchcitz.
Spis treści |
[edytuj] Powstanie Instytutu
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie powstał 2 maja 1945 jako Instytut Historyczny im. gen. Sikorskiego (IHGS). Dekretem 27 czerwca 1945 Prezydent Władysław Raczkiewicz upoważnił "dowódców jednostki wojska, sił powietrznych i marynarki wojennej, posiadających znaki i odznaczenia, do przekazania ich na własność Instytutowi". Uchwałą rządu nakazano "przekazywanie zbiorów wszystkich komórek archiwalnych rządowych i wojskowych do archiwum Instytutu"
Pierwsze zebranie Rady Instytutu odbyło się 13 grudnia 1945. Uchwalono wówczas "statut precyzujący cele i zadania Instytutu".
Instytut przejął archiwa i pamiątki po generale Władysławie Sikorskim, przekazane przez wdowę p. Helenę Sikorską. Miał przejąć także wszystkie archiwa wojskowe i rzędowe. Negocjacje z gen. Andersem w sprawie złożenia archiwów 2 Korpusu trwały jednak do 1947.
W 1946 zakupiono dom przy 20 Princes Gate od Lorda Woodbridge'a po bardzo okazyjnej cenie. Próby uzyskania poparcia finansowego z terenu Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej były związane z warunkiem powstania filii Instytutu w Ameryce. 9 lipca 1947 gmach Instytutu poświęcił przez ks. prałat W. Cieński.
[edytuj] Rozwój Instytutu
Od 1960 trwały prace nad połączeniem Instytutu Historycznego im. gen. Sikorskiego z Polskim Ośrodkiem Naukowym. Do rzeczywistego połączenia obu instytucji doszło jednak dopiero w 1964. Nadano jej też nową nazwę: Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego. W 1970 powstała Fundacja Sztandarów PSZ, której celem jest zabezpieczenie i konserwacja sztandarów. W 1973 doszło do fuzji z Polskim Instytutem Historycznym (dawna Komisja Historyczna Sztabu Głównego). Powstał Samodzielny Oddział Ealing IPMS, zajmujący się przede wszystkim dokończeniem monumentalnego dzieła "Polskie Siły Zbrojne w Drugiej Wojnie Światowej". W 1988 z Instytutem połączyło się Studium Polski Podziemnej, zachowując swoją autonomię jako samodzielny oddział.
[edytuj] Muzeum
Muzeum stanowi "okno wystawowe" Instytutu. Zwiedza go rocznie około kilka tysięcy osób. Jego chlubą jest ponad 90 oryginalnych sztandarów Wojska Polskiego z lat 1918-1947. Główna część muzeum poświęcona jest okresowi drugiej wojnie światowej. Są to eksponaty okresu Kampanii Polskiej 1939, internowania na Litwie, Węgrzech i Rumunii, pamiątki z łagrów i więzień sowieckich: scyzoryki, karty, sztućce itp. Jest też mundur gen. Sikorskiego wyłowiony z morza po katastrofie pod Gibraltarem. Są eksponaty z bojowego szlaku 2 Korpusu Polskiego (m. in. flaga, którą zawieszono na ruinach klasztoru Monte Cassino).
Osobny dział stanowi Sala Kawalerii, gdzie eksponowane są pamiątki po poszczególnych pułkach. Muzeum posiada dużą kolekcję odznaczeń i odznak pułkowych. Urny z pól bitewnych zroszona krwią żołnierza polskiego z pól bitewnych porozstawiane są po całym muzeum. Jest też wystawa pamiątek Armii Krajowej: skrytki, rozkazy, sprzęt łączności, opaski i pieczątki z Powstania Warszawskiego. Ciekawym eksponatem jest mapa nawigacyjna z ORP "Orzeł" odtworzona z pamięci przez ppor. S. Mokrskiego po ucieczce okrętu z Tallinna we wrześniu 1939.
Muzeum posiada także monety z czasów Jana I Olbrachta. Bogaty zbiór eksponatów ery napoleońskiej jest częścią depozytu rodziny Krasińskich. Zawiera m. in. rząd koński i czapkę gen. Wincentego Krasińskiego oraz czapkę jego syna poety Zygmunta uszytą z okazji koronacji Napoleona II. Z depozytu rodziny z Brzezia Lanckorońskich pochodzi namiot turecki zdobyty w bitwie pod Chocimem w 1621 oraz zbiór miniatur portretowych z XVIII wieku.
Duży zbiór fotograficzny liczy ponad 200.000 pozycji. Dotyczy przede wszystkim PSZ na Zachodzie. Są też zdjęcia W. Bednarskiego obrazujące historię wojennej emigracji. Dział filmów zawiera ok. 2000 szpul. Są to m.in. filmy: pogrzeb Marszałka Piłsudskiego, wręczenie buławy Marszałkowi Śmigłemu-Rydzowi, manewry na polu mokotowskim, ćwiczenia marynarki wojennej na Bałtyku oraz filmy krajoznawczo-ludowe pokazujące wschodnie ziemie RP.
Muzeum jest otwarte w dni powszednie po południu (14-16), a zwiedzający oprowadzani są przez grupę ochotników. Są to zazwyczaj kombatanci – żołnierze PSZ na Zachodzie.
[edytuj] Archiwum
Archiwum liczy ponad 700 m półek. Jest ono niezbędnym źródłem dostępu do dokumentów dla badaczy celem pełnego odtworzenia obrazu zawiłych i tragicznych dziejów Rzeczypospolitej. Trzonem zbioru archiwalnego jest Dziennik Czynności gen. Sikorskiego opracowany przez mgr Reginę Oppmanową. Duża część dokumentacji dotyczy również Kampanii Polskiej 1939 (dokumenty Sztabu NW i relacje) i Kampanii Francuskiej 1940.
Kolejny, duży zbiór dokumentów dotyczy Dowództwa PSZ z lat 1940-47, Armii Polskiej w ZSRR, Armii Polskiej na Wschodzie, 2 Korpusu, 1 Korpusu, 1 Dywizji Pancernej , Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Marynarki Wojennej i Lotnictwa.
Część "cywilna" obejmuje m. in.: Kancelarię Prezydenta RP, Prezydium Rady Ministrów, Radę Narodową, ministerstwa, ambasady, poselstwa i konsulaty.
Mało znanym faktem jest istnienie kilku skromnych zespołów dokumentacji pochodzącej z XIX wieku. W tej kategorii znajduje się kolekcja Józefa Ignacego Kraszewskiego składająca się z jego korespondencji okresu drezdeńskiego (lata 1864-1867) i prób założenia gazety Ojczyzna. Inna to zbiór wycinków prasowych płka Krystiana Lach-Szyrmy z okresu 1830-1855, pamiętniki gen. Aleksandra Skolimowskiego ze służby w armii carskiej oraz ciekawy zbiór korespondencji Jana Młotka nauczyciela ludowego w Galicji z lat 1857-1885.
[edytuj] Biblioteka
Biblioteka Instytutu powstała z dawnego Polskiego Biura Badań Politycznych (wcześniej Polski Ośrodek Naukowy). Księgozbiór pochodził pierwotnie z darów prywatnych oraz z darów i depozytów ambasady RP w Londynie. Prace nad jej uporządkowaniem i skatalogowaniem rozpoczęto już w 1943. Z końcem wojny poszczególne ministerstwa przekazały Ośrodkowi swoje zbiory książek. Była to zarówno literatura piękna jak i wydawnictwa typowo naukowe Biblioteka posiada też zbiór starodruków (ok. 1000 pozycji), a wśród nich pierwsze wydanie De Reyolutionibus Orbium Celestium Mikołaja Kopernika z 1543. Jest też w posiadaniu dużego zbioru map i atlasów z XIX wieku.
[edytuj] Studium Polski Podziemnej
Studium, zachowując swoją autonomię, stanowi archiwum dziejów państwa podziemnego i Armii Krajowej. Posiada swoją podręczną bibliotekę liczącą ok. 4000 tomów. Główny zestaw materiałów stanowią akta Oddziału VI Sztabu NW i podległych mu placówek łączności z Krajem. Są to m. in. zestawy depesz z Powstania warszawskiego, meldunki wywiadowcze, raporty Komendanta Głównego ZWZ/AK, depesze z okręgów podczas operacji "Burza" 1944-1945.
[edytuj] Działalność wydawnicza
Instytut prowadzi szeroko zakrojoną akcję wydawniczą. To dzęki niemu ukazały się poszczególne tomy Polskich Sił Zbrojnych w Drugiej Wojnie Światowej opracowane przez Komisję Historyczną Sztabu Głównego, (późniejszy Samodzielny Oddział Ealing Instytutu). Jest to jedno z najpoważniejszych osiągnięć wydawniczych wojennej emigracji polskiej. Jest niezastąpionym źródłem dla piszących o PSZ na Zachodzie, oraz o Kampanii Polskiej 1939.
Kolejnym wydawnictwem odgrywającym szczególną rolę źródła tym razem w historii dyplomacji 1935-1939 jest czterotomowy Diariusz i Teki Jana Szembeka, podsekretarza stanu w MSZ (ministrem spraw zagranicznych w owym czasie był Józef Beck). Wydawanie poszczególnych tomów rozpoczął Polski Ośrodek Naukowy.
[edytuj] Adres
- Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie 20, Princes Gate, London SW7 1PT
[edytuj] Linki zewnętrzne
- ponad 7 tysięcy zdjęć archiwalnych z zasobów Muzeum Sikorskiego w Londynie
- http://www.sikorskimuseum.co.uk/index.htm
[edytuj] Źródła
- Pamiętnik Literacki; tom XIII: Andrzej Suchcitz "O Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie". Londyn 1988
- W. Milewski, A. Suchcitz, A. Gorczycki: Guide to the Archives of the Polish Institute and Sikorski Museum Vol I. Londyn 1985
- Idea Europy i Polska w XIX- XX wieku: A. Suchcitz, "Powstanie Instytutu Historycznego im gen. Sikorskiego". Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum. Wrocław 1999
