Web - Amazon

We provide Linux to the World


We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Armia Krajowa - Wikipedia, wolna encyklopedia

Armia Krajowa

Z Wikipedii

Na tę stronę wskazuje przekierowanie ze strony AK. Zobacz też: inne znaczenia tego skrótu lub statek MS Armia Krajowa.
Historia Polski
Kotwica

Ten artykuł jest częścią cyklu:
Polskie Państwo Podziemne

Znak Polski Walczącej na tle polskiej flagi
Znak Polski Walczącej na tle polskiej flagi
Powstańcy warszawscy
Powstańcy warszawscy
Pomnik AK w Sopocie
Pomnik AK w Sopocie
Pomnik AK w Ostrołęce
Pomnik AK w Ostrołęce


Armia Krajowa (AK) – zakonspirowana siła zbrojna polskiego podziemia w czasach II wojny światowej, działająca pod okupacją niemiecką państwa polskiego w granicach sprzed 1 września 1939 oraz poza nimi. Była najsilniejszą i najlepiej zorganizowaną armią podziemną z działających w tamtym czasie w Europie.

Kryptonimy: Polski Związek Powstańczy (PZP), Siły Zbrojne w Kraju (SZK).

Spis treści

[edytuj] Rodowód

Armia Krajowa wywodziła się ze Związku Walki Zbrojnej i Polskiego Związku Powstańczego, ale w skład jej weszło wiele mniejszych organizacji, m.in.:

Głównym jej zadaniem było prowadzenie oporu zbrojnego przeciwko okupantowi hitlerowskiemu i przygotowanie mającego wybuchnąć w sposobnej chwili ogólnokrajowego powstania, akcja "Burza".

[edytuj] Przysięga Żołnierzy Armii Krajowej

Rota przysięgi Armii Krajowej – obowiązująca od lutego 1942 roku

Przyjmowany

W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Maryi Panny, Królowej Korony Polskiej kładę swe ręce na ten Święty Krzyż, znak Męki i Zbawienia, i przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczypospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży Jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił – aż do ofiary życia mego.

Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i rozkazom Naczelnego Wodza oraz wyznaczonemu przezeń Dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy niezłomnie dochowam, cokolwiek by mnie spotkać miało. Tak mi dopomóż Bóg.

Przyjmujący

Przyjmuję Cię w szeregi Armii Polskiej, walczącej z wrogiem w konspiracji o wyzwolenie Ojczyzny. Twym obowiązkiem będzie walczyć z bronią w ręku. Zwycięstwo będzie Twoją nagrodą. Zdrada karana jest śmiercią.

[edytuj] Organizacja Komendy Głównej AK

Komenda Główna składała się z siedmiu oddziałów: Organizacyjnego, Informacyjno-Wywiadowczego, Operacyjno-Szkoleniowego, Kwatermistrzostwa, Łączności, Biura Informacji i Propagandy oraz Finansowego, miała też własnych duszpasterzy. Jako odrębną jednostkę utworzono w styczniu 1943 Kedyw, przeprowadzający akcje dywersyjne i specjalne.

W momencie maksymalnej zdolności bojowej (lato 1943) siły AK liczyły ok. 380 tys. osób, w tym 10 tys. oficerów. Kadrę oficerską sprzed wojny uzupełniano absolwentami tajnych kursów oraz przerzucanymi do kraju cichociemnymi.

AK zaopatrywała się w sprzęt na drodze akcji bojowych (wyposażenie niemieckie), alianckich zrzutów oraz własnej produkcji.

Straty w walce: około 100 tys. poległych, 50 tys. wywiezionych do ZSRR i uwięzionych.

Po zakończeniu wojny część akowców odmówiła dokonania demobilizacji i kontynuowała walkę w ramach Delegatury Sił Zbrojnych, Ruchu Oporu Armii Krajowej, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, Konspiracyjnego Wojska Polskiego, Narodowej Organizacji Wojskowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Wielkopolskiej Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Warta" i innych.

Masowe prześladowania członków tych organizacji, określanych w późniejszym okresie również jako żołnierze wyklęci, trwały przez cały okres stalinowski.

[edytuj] Komendanci AK

Komendant AK podlegał Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz był w zależności politycznej od Delegata Rządu. Funkcję tę pełnili:

Komendanci główni AK
Lp. stopień imię i nazwisko pseudonim okres urzędowania
1. gen. dyw. Michał Karaszewicz-Tokarzewski[1] Torwid 27 IX 1939-III 1940
2. gen. dyw. Stefan Rowecki Grot 18 VI 1940-30 VI 1943
3. gen. dyw. Tadeusz Komorowski Bór VII 1943-2 IX 1944
4. gen. br. Leopold Okulicki Niedźwiadek 3 X 1944-17 I 1945

[edytuj] Komenda Główna

  • Struktura organizacyjna Komendy Głównej AK lipec 1944
  • Grupy podległe bezpośrednio Komendantowi Głównemu
Awers srebrnego medalika z Matką Boską Armii Krajowej
Awers srebrnego medalika z Matką Boską Armii Krajowej
Rewers z wygrawerowaną kotwicą znakiem Polski Walczącej.
Rewers z wygrawerowaną kotwicą znakiem Polski Walczącej.
    • Kierownictwo Walki Podziemnej, Kierownictwo Walki Cywilnej - Stefan Korboński "Nowak"
    • 'Biuro Finansów i Kontroli - ppłk dypl. Stanisław Thun "Leszcz"
    • Komisja Rewizyjna - Mikołaj Dolanowski "Lod"
    • Biuro Informacji i Propagandy - płk dypl. Jan Rzepecki "Prezes"
      • Propaganda Bieżąca Prasa - mjr dypl. Tadeusz Wardejn-Zagórski "Gozdawa"
      • Prasa Wojskowa - ppłk dypl. Mieczysław Biernacki
      • Informacja Polityczna - dr Aleksander Gieysztor "Olicki"
      • Propaganda Dywersyjna Przeciwniemiecka - por. Tadeusz Żenczykowski "Kowalik"
      • Propaganda Antykomunistyczna - por. Tadeusz Żenczykowski "Krawczyk"
      • Wydział Mob. Propagandy (Akcja N) - por. Tadeusz Żenczykowski "Kania"
      • Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze - ppor. Jerzy Rutkowski "Kmita"
      • Kolportaż - Wanda Kraszewska "Lena"
      • Biuro Historyczne - dr Stanisław Płoski "Sławski"
  • Oddziały i grupy podległe Szefowi Sztabu - Z-ca Komendanta - gen. bryg. Tadeusz Pełczyński "Grzegorz" "Robak"
  • Zastępca Szefa Sztabu do Spraw Organizacyjnych - płk Antoni Sanojca "Kortum"
    • Oddział I Organizacyjny - płk Franciszek Kamiński - "Zenon"
      • Biuro Personalne - płk Stanisław Juszczakiewicz "Kuba"
      • Biuro Legalizacji - Tadeusz Werner "Andrzej"
      • Odtwarzanie Sił Zbrojnych - ppłk dypl. Jan Lamers "Florian"
      • Duszpasterstwo - płk ks. Tadeusz Jachimowski "Budwicz"
      • Służba Sprawiedliwości - płk aud. Konrad Zieliński "Karola"
      • Wojskowa Służba Kobiet - Maria Wittek "Mira"
      • Łączność z Obozami Jenieckimi - Stefania Mieczyńska "Jacek"
    • Oddział II Informacyjno-Wywiadowczy - płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki "Heller","Makary"
      • Wydział Wywiadowczy - ppłk dypl. Franciszek Herman "Bogusławski"
      • Biuro Studiów - mjr dypl. Bohdan Zieliński "Tytus"
      • Komisja Badawcza broni rakietowych - inż. Stefan Waciurski "Funia"
      • Referat Ruchu Kolejowego - ppłk Leon Cehak "Drwęcki"
      • Wywiad Obronny (kontrwywiad) - Bernard Zakrzewski "Oskar"
  • II Z-ca Szefa Sztabu, Kwatermistrz - płk. dypl. Zygmunt Miłkowski "Denhof"
    • Oddział IV Kwatermistrzostwo - ppłk dypl. Stefan Górnisiewicz "Góra"
      • Szefostwo uzbrojenia - ppłk Jan Szypowski "Leśnik"
      • Intendentura - ppłk dypl. int. Henryk Bezeg "Gil"
      • Szefostwo Służby Sanitarnej - płk dr. med. Leon Strehl "Feliks"
      • Szefostwo Służby Kartograficznej - ppłk Mieczysław Szumański "Bury"
      • Szefostwo Służby Weterynaryjnej (vacat)
      • Szefostwo Służby Taborowej (Szef niezidentyfikowany)
    • Oddział V-O Łączności, Z-ca Szefa Sztabu do spraw Łączności i Dowodzenia - ppłk dypl. Kazimierz Pluta-Czachowski "Kuczaba"
      • Wydział Łączności Technicznej - ppłk Jerzy Uszycki "Ort"
      • Kierownictwo Odbioru Zrzutów - ppłk Konstanty Kułagowski "Rareż"
      • Pułk Dyspozycyjny Komendy Głównej "Baszta" - ppłk Stanisław Kamiński "Daniel"
    • Oddział V-K Łączności Konspiracyjnej - Janina Karasiówna "Hanka"
      • Kancelaria Główna i Biuro Szyfrów - Janina Bredel "Marianka"
      • Łączność Kurierska w Kraju
        • Okręgi zachodnie - S. Frolłowiczowa "Beata"
        • Okręgi wschodnie - J. Tuwanówna "Ina"
      • Łączność Kurierska Zagraniczna - Emilia Malessa "Marcysia"
    • Komenda "Kedywu" - ppłk Jan Mazurkiewicz "Radosław"
    • Biura Inspekcji - Gen. Stanisław Rostworowski "Odra"
    • Szefostwo Biur Wojskowych - ppłk Ludwik Muzyczka "Benedykt"
    • Kierownictwo Produkcji Konspiracyjnej - por. inż. Witold Gokieli "Ryszard"
    • Wojskowy Szef Komunikacji - mjr dypl. Tomasz Bondarczuk-Galiński
    • Inspektor Główny Wojskowej Służby Ochrony Powstania - płk Józef Koczwara "Zbigniew"


AK miała też struktury na Węgrzech i w Berlinie oraz łączniczkę w Résistance.

Po upadku powstania warszawskiego - 5.10.1944 roku, siedziba kwatery Komendy Głównej Armii Krajowej przeniesiona została do Częstochowy, 19 stycznia 1945 r. ostatni komendant Armii Krajowej gen. Leopold Okulicki ps. "Niedźwiadek", wydał rozkaz zwalniający żołnierzy Armii Krajowej ze złożonej przysięgi wojskowej.

[edytuj] Struktury terenowe

Organizacja terenowa dzieliła się na obszary (białostocki, lwowski, warszawski prawo- i lewobrzeżny oraz zachodni), oraz samodzielne okręgi dla większych miast. Mniejszymi jednostkami były podokręgi, inspektoraty i obwody.
Na początku 1944 struktura AK przedstawiała się następująco:

  • Obszar Warszawski
    • Podokręg Wschodni
      • kryptonim: "Struga", "Krynica", "Gorzelnia"
      • Komendant: płk Hieronim Suszczyński "Szeliga"
    • Podokręg Zachodni
      • kryptonim: "Hallerowo", "Hajduki", "Cukrownia"
      • Komendant: płk Franciszek Jachieć "Roman"
    • Podokręg Północny
      • kryptonim: "Olsztyn", "Tuchola", "Królewiec", "Garbarnia"
      • Komendant ppłk Zygmunt Marszewski "Kazimierz"
  • Obszar Południowo-Wschodni
    • Okręg Lwów
      • kryptonim: "Dukat", "Lira", "Promień"
      • Okręg Lwów Zachód
      • Komendaci (kolejno): mjr Emil Macieliński "Kornel", por. Włodzimierz Białoszewicz "Grzmot".
      • Okręg Lwów Wschód
      • Komendaci (kolejno): ppłk Władysław Kotarski "Druh", por. Władysław Zych "Falko", por. Leszek Kozioradzki "Bohowityn".
        Od 1941r.: ppłk Władysław Smereczyński "Esem", p.o. ppłk Adolf Galinowski "Robert", płk Ludwik Czyżewski "Franciszka", ppłk dypl. Stefan Czerwiński "Luśnia"
    • Okręg Stanisławów
      • kryptonim: "Karaś", "Struga", "Światła"
      • Komendanci (kolejno): ppłk Jan Rogowski "Włodzimierz", kpt. Władysław Herman "Żuraw"
    • Okręg Tarnopol
      • kryptonim: "Komar", "Tarcza", "Ton"
      • Komendanci (kolejno): p.o. kpt Mieczysław Widajewicz "Czerma", ppłk/płk Franciszek Studziński "Radwan", płk Jan Majewski "Szmigiel", płk Bruno Rolke "As", płk dypl. Kazimierz Bębiński "Luboń", ppłk Jan Kiwerski "Oliwa", mjr Tadeusz Sztumberk-Rychter "Żegota", płk Jan Kotowicz "Twardy"
  • Obszar Zachodni
      • kryptonim: "Zamek"
      • Komendant: płk Zygmunt Miłkowski "Denhoff"
    • Okręg Pomorze
      • kryptonim: "Borówki", "Pomnik"
      • Komendanci (kolejno): mjr Józef Ratajczak "Karolczuk", p.o. kpt Józef Chyliński "Kamień", płk Rudolf Ostrihansky "Aureliusz", płk Janusz Pałubicki "Piorun", "Janusz"
    • Okręg Poznań
      • kryptonim: "Pałac", "Parcela"
      • Komendanci (kolejno): ppłk Rudolf Ostrihansky "Ludwik", p.o. kpt/mjr Wacław Kotecki "Wawrzyn", mjr Glinka "Rówiec", p.o. por. Tadeusz Janowski "Wojnar", por. kpt Jan Kamiński "Czarny", płk Henryk Kowalówka "Dziedzic"
  • Okręg samodzielny Wilno
  • Okręg samodzielny Polesie
      • kryptonim: "Kwadra", "Twierdza", "Żuraw"
      • Komendanci (kolejno): mjr Aleksander Habiniak "Kuźma", ppłk Franciszek Józef Faix "Ordyński", ppłk Stanisław Dobrski "Żuk", płk Henryk Krajewski "Leśny", "Trzaska"
  • Okręg samodzielny Białystok
      • kryptonim: "Lin", "Czapla", "Pełnia", "Sarna"
      • Komendanci (kolejno): ppłk Franciszek Slęczka "Krak", mjr Feliks Banasiński, por. Antoni Iglewski "Nieczuja", ppłk Józef Spychalski "Samuraj", kpt/ppłk Władysław Liniarski "Mścisław"
  • Okręg samodzielny Lublin
      • kryptonim: "Len", "Salon", "Żyto", "Orbis", "Bank Handlowy", "Spółdzielnia Rolnicza", "Monopol"
      • Komendanci: mjr Józef Spychalski "Czarny", "Dzierżyński", "Samura", "Socha", "Soroka", Stryjek" (X.1939-VII.1940), płk dypl. Tadeusz Pełczyński "Adam", "Aolis", "Rolski", "Wolf" (VII.1940-VII.1941), płk Ludwik Bittner "Baza", "Halka", "Rot", "Krakowiak", "Tarnowski" (1.VIII.1941-XII.1942), płk Kazimierz Tumidajski "Marcin", "Edward", "Maciej" (1.I.1943-4.VIII.1944), ppłk Franciszek Żak "Ignacy", "Róg", "Wir" (VIII.1944-I.1945)
  • Okręg samodzielny Śląsk AK
      • kryptonim: "Kilof","Komin", "Kuźnia, "Serce"
      • Komendanci (kolejno): ppor. Józef Korol "Hajducki", "Starosta", ppor. Józef Szmechta "Hutnik", ppłk Henryk Kowalówka "Topola", ppłk dypl. Paweł Zagórowski "Maciej", mjr dypl.(od maja 1944 ppłk dypl.) Zygmunt Walter-Janke "Zygmunt",
  • Okręg samodzielny Łódź
      • kryptonim: "Arka", "Kreton", "Barka", "Łania"
      • Komendanci (kolejno): płk Leopold Okulicki "Pan Jan", ppłk Stanisław Juszczakiewicz "Kornik", płk Ludwik Czyżewski "Julian", płk Michał Stempkowski "Grzegorz", "Barbara"

[edytuj] Odtwarzanie Sił Zbrojnych w ramach Akcji "Burza"

Zobacz też: Akcja "Burza"

Wielka Jednostka Okręg odtwarzający Skład dywizji
2 Dywizja Piechoty Legionów AK "Pogoń" Okręg Radom-Kielce 2 Pułk Piechoty Legionów
3 Pułk Piechoty Legionów
4 Pułk Piechoty Legionów
3 Dywizja Piechoty Legionów AK Okręg Lublin 7 pułk piechoty
8 pułk piechoty
9 pułk piechoty
5 Dywizja Piechoty AK "Dzieci Lwowskich" Okręg Lwów 19 pułk piechoty
26 pułk piechoty
40 Pułk Piechoty Dzieci Lwowskich
14 pułk ułanów
6 Dywizja Piechoty AK "Odwet" Okręg Kraków 12 pułk piechoty
16 pułk piechoty
7 Dywizja Piechoty AK "Orzeł" Okręg Radom-Kielce (Łódź) 25 pułk piechoty
27 pułk piechoty
74 pułk piechoty
8 Dywizja Piechoty AK im. Romualda Traugutta Podokręg Warszawa Wschód 13 pułk piechoty
21 pułk piechoty
22 pułk piechoty
32 pułk piechoty
7 pułk ułanów
9 Dywizja Piechoty AK Okręg Lublin 34 pułk piechoty
35 pułk piechoty
10 Dywizja Piechoty AK im. Macieja Rataja Okręg Łódź
11 Karpacka Dywizja Piechoty AK Obszar Lwów Podokręg Stanisławów 48 pułk piechoty
53 pułk piechoty
12 Dywizja Piechoty AK Obszar Lwów Podokręg Tarnopol 51 pułk piechoty
52 pułk piechoty
21 Dywizja Piechoty AK Okręg Kraków 1 Pułk Strzelców Podhalańskich
22 Dywizja Piechoty AK "Jarosławska" Okręg Kraków Podokręg Rzeszów 38 pułk piechoty
39 pułk piechoty
24 Dywizja Piechoty AK "Rzeszowska" Okręg Kraków Podokręg Rzeszów 17 pułk piechoty
25 Dywizja Piechoty AK Okręg Łódź
26 Dywizja Piechoty AK Okręg Łódź 10 pułk piechoty
18 pułk piechoty
37 pułk piechoty
27 Wołyńska Dywizja Piechoty Okręg Wołyń AK 23 pułk piechoty
24 pułk piechoty
43 pułk piechoty
45 pułk piechoty
50 Pułk Piechoty
19 pułk ułanów
21 pułk ułanów
28 Dywizja Piechoty AK im. Stefana Okrzei Okręg Radom-Kielce (Warszawa Wschód) 15 Pułk Piechoty
72 Pułk Piechoty
1 pułk szwoleżerów
29 Dywizja Piechoty AK Okręg Białystok 33 pułk piechoty
41 pułk piechoty
42 pułk piechoty
9 pułk strzelców konnych
30 Dywizja Piechoty AK Okręg Polesie 82 pułk piechoty
84 pułk piechoty
106 Dywizja Piechoty AK Okręg Kraków 112 pułk piechoty "Ziemi Miechowskiej"
116 pułk piechoty "Ziemi Olkuskiej"
120 pułk piechoty "Ziemi Pińczowskiej"
Krakowska Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej AK Okręg Kraków 5 Pułk Strzelców Podhalańskich
6 pułk strzelców pieszych
8 pułk ułanów
Zgrupowanie Okręgu AK Nowogródek Okręg Nowogródek 23 pułk ułanów
27 pułk ułanów
77 Pułk Piechoty AK
78 Pułk Piechoty AK
85 pułk piechoty
  • 2 Kielecki Korpus AK od 10 lipca do 26 sierpnia
    • 2. DP, 7. DP, 25. pp, 72. pp
  • 1 Warszawski Korpus AK od 20 września
    • 8. DP, 10. DP, 28. DP

Przypisy

  1. Komendant główny SZP-ZWZ

[edytuj] Bibliografia

  • Studium Polski Podziemnej. Londyn, "Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945", Tom II, czerwiec 1941-kwiecień 1943, Ossolineum, 1990, ISBN 83-04-03591-X, ISBN 83-04-03630-4 (tom II)
  • Studium Polski Podziemnej. Londyn, "Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945", Tom III, kwiecień 1943 - lipec 1944, Ossolineum, 1990, ISBN 83-04-03591-X, ISBN 83-04-03631-2 (tom III), Załącznik (schemat) "Organizacja i skład osobowy Komendy Głównej AK w drugiej połowie lipca 1944 r."
  • Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią wieki nr 9/1986

[edytuj] Zobacz też

Commons

[edytuj] Linki zewnętrzne

Our "Network":

Project Gutenberg
https://gutenberg.classicistranieri.com

Encyclopaedia Britannica 1911
https://encyclopaediabritannica.classicistranieri.com

Librivox Audiobooks
https://librivox.classicistranieri.com

Linux Distributions
https://old.classicistranieri.com

Magnatune (MP3 Music)
https://magnatune.classicistranieri.com

Static Wikipedia (June 2008)
https://wikipedia.classicistranieri.com

Static Wikipedia (March 2008)
https://wikipedia2007.classicistranieri.com/mar2008/

Static Wikipedia (2007)
https://wikipedia2007.classicistranieri.com

Static Wikipedia (2006)
https://wikipedia2006.classicistranieri.com

Liber Liber
https://liberliber.classicistranieri.com

ZIM Files for Kiwix
https://zim.classicistranieri.com


Other Websites:

Bach - Goldberg Variations
https://www.goldbergvariations.org

Lazarillo de Tormes
https://www.lazarillodetormes.org

Madame Bovary
https://www.madamebovary.org

Il Fu Mattia Pascal
https://www.mattiapascal.it

The Voice in the Desert
https://www.thevoiceinthedesert.org

Confessione d'un amore fascista
https://www.amorefascista.it

Malinverno
https://www.malinverno.org

Debito formativo
https://www.debitoformativo.it

Adina Spire
https://www.adinaspire.com