Iwan Brzuchowiecki
Z Wikipedii
Iwan Martynowicz Brzuchowiecki (ukr.: Брюховецький Іван Мартинович), (ur. 1623, zm. 1668) — Ataman Siczy Zaporoskiej w latach 1661-63, od 1663 hetman Ukrainy Lewobrzeżnej do 1668 roku. Jeden z hetmanów okresu ruiny, okresu niepokojów i rozpadu państwaukraińskiego. Następca (i kat) hetmana Jakyma Somko. Wybrany w dniach 17 i 18 czerwca 1663 roku w Nieżnym w czasie tzw. Czarnej Rady, na hetmana Lewobrzeżnej Ukrainy.
Spis treści |
[edytuj] U władzy
Pochodzenie Brzuchowieckiego nie jest znane: zachowała się informacja, iż był on "pół-Lachem" (czyli pół Polakiem), bardzo prawdopodobne, że nie miał on kozackich przodków. Charakterystyczny dla Brzuchowieckiego był kompletny brak zasad i wstydu przy osiąganiu swoich celów. Podczas swoich kontaktów z Rosją (pod protekcją której była wtedy Ukraina) okazywał wiernopoddańczość, którego to tonu wcześniej dumni ukraiński hetmani unikali. W swoich pismach do Cara określał siebie mianem "Iwanuszki", carskiego "podnóżka" itp. Podpisał Artykuły Moskiewskie w 1665 roku.
[edytuj] Powstanie przeciwko Moskwie
Następnie Piotr Doroszenko namawiał Brzuchowieckiego aby zrzucić rosyjskie jarzmo i oddać się pod protektorat Turcji oraz Tatarów Krymskich. Brzuchowiecki przystał na ofertę i wzniecił powstanie przeciwko Moskwie. Bardzo szybko, poprzez popełnione przez niego błędy i doznane porażki, jego pozycja wewnętrzna stała się bardzo zła.
W pewnym momencie powstania stanął wraz z częścią wojsk kozackich nieopodal miejscowości Opiszni (ukr.: Опішнi, dziś okolice Połtawy). Oczekiwał tam nadejścia sojuszniczych wojsk Doroszenko. Gdy ten był w okolicy wysłał do Brzuchowieckiego posłańca z żądaniem oddania pod swoją komendę wojsk Brzuchowieckiego. Wiadomość tak go rozwścieczyła, iż postanowił walczyć przeciwko Doroszence. W tym momencie na jaw wyszła narastająca od pewnego czasu nieprzychylność kozaków do swojego hetmana. Pierwsi porzucili go Tatarzy, następnie wojsko kozackie oznajmiło, że nie będzie walczyć przeciwko Doroszece, po czym zrabowało obóz Brzuchowieckiego a jego samego pojmano.
[edytuj] Śmierć
Wkrótce został oddany w ręce Doroszenki, który stał obozem niedaleko, t.j. we wsi Budyszczi (ukr.: Будищі). Ten kazał przykuć niewiernego sojusznika do armaty, co kozactwo zrozumiało jako karę śmierci. Brzuchowiecki został zatłuczony "jak wściekły pies".
[edytuj] Źródła
- William Edward David Allen. The Ukraine A History. Cambridge University Press, 1941.
- Encyclopedia of Ukraine Entry
- Biography in Online Encyclopedia Chronos
- Грушевскький М. С. Iлюстрована історія України з дотатками та доповленнями /Упор. Й. Й. Брояк, В. Ф. Верстюк.-Донецьк: ТОВ ПКФ «БАО», 2004. — С.334-344.
- Малий словник історії України. — К.: Либідь, 1997.
