Izydor Szaraniewicz

Z Wikipedii

Izydor Szaraniewicz (ur. 16 lutego 1829 w Kozarze, Galicja Wschodnia, zm. 3 grudnia 1901 we Lwowie), historyk polski pochodzenia ukraińskiego, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, członek Akademii Umiejętności w Krakowie.

Uczęszczał do gimnazjum w Brzeżanach. Studiował filozofię (1848-1850) i teologię (1851-1854) na Uniwersytecie Lwowskim, był także słuchaczem Uniwersytetu Wiedeńskiego (1850-1851). Uczył historii w gimnazjach w Przemyślu (1855-1856) i we Lwowie (1856-1871). W 1864 obronił doktorat, a w 1871 habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim (rozprawa habilitacyjna Kritische Blicke in die Geschichte der Karpathenvölker im Alterthume und im Mittealter); w latach 1871-1873 był docentem w Katedrze Historii Austriackiej tej uczelni, od 1873 profesorem zwyczajnym i kierownikiem Katedry Historii Austriackiej (do 1892). Zajęcia na Uniwersytecie Lwowskim prowadził do 1899, pełniąc dwukrotnie funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego (1881/1882 i 1897/1898). Wchodził także w skład Komisji Egzaminacyjnej na nauczycieli gimnazjalnych i szkół realnych, a od 1889 kierował Muzeum Archeologicznym Instytutu Stauropigiańskiego we Lwowie.

Od 1872 był członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie; uczestniczył aktywnie w pracach Akademii, prowadził m.in. korespondencję z sekretarzem generalnym AU Józefem Szujskim. Należał także m.in. do Towarzystwa Halicko-Ruskiej Maticy, Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie oraz Towarzystwa "Proswita". Był członkiem Rady Miejskiej Lwowa. Uniwersytet w Kijowie nadał mu tytuł doktora honoris causa, był odznaczony papieskim Krzyżem "Pro Ecclesia et Pontifice" oraz Orderem Żelaznej Korony III klasy.

Jego zainteresowania naukowe obejmowały historię średniowieczną Polski, historię średniowieczną Kościoła na Rusi oraz archeologię pradziejów Galicji. Badał m.in. rolę Kościoła prawosławnego w Polsce w XV i XVI wieku; interesował się życiem i działalnością Jerzego Eliaszewicza (seniora Bractwa Stauropigialnego) i Józefa Szumlańskiego (biskupa unickiego ze Lwowa). Przeprowadził badania szkieletów ludzkich i przedmiotów z cmentarzysk prahistorycznych w Czechach i Wysocku (powiat brodzki). Prace Szaraniewicza pozostawione w rękopisie skompletował i wydał Antoni Petruszewicz; jednym ze znanych uczniów Szaraniewicza był Ludwik Finkel.

Ogłosił około 30 prac naukowych, m.in.:

• Starodawnij Galicz (1860)
• Starodawnij Lwow (1861)
• Istorija Galicko Wolodimirskoj Rusi (1863)
• Sprawy kościelne na Rusi za Kazimierza Wielkiego (1863)
• Ruś i Podole od roku 1450-1500 (1868)
• O starodawnych historycznych przejściach przez Karpaty i przez San (1869)
• Rys wewnętrznych stosunków Galicyi wschodniej w drugiej połowie XV wieku (1869)
• Bitwa pod Podhajcami w Galicyi w roku 1667 (1870)
• O źródłach służących do głębszego poznania kraju ojczystego (1870)
• Początki słowiańskie u stoków Karpat (1870)
• Rzut oka na beneficja Kościoła ruskiego za czasów Rzeczypospolitej Polskiej (1875)
• Patryjarchat wschodni wobec Kościoła ruskiego i Rzeczypospolitej Polskiej (1879)

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P-Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985