János Kádár

Z Wikipedii

János Kádár, właśc. János Csermanek (ur. 26 maja 1912 we Fiume, Austro-Węgry (ob. Rijeka w Chorwacji), zm. 6 lipca 1989 w Budapeszcie, Węgry) - węgierski komunista, sprawujący dyktatorską władzę na Węgrzech w latach 1956-1988 jako sekretarz generalny KC Węgierskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej.

Janos Kadar wstąpił do partii komunistycznej w 1931. Kilkakrotnie aresztowany i więziony w okresie międzywojennym. W czasie wojny i okupacji hitlerowskiej w 1944 był jednym z przywódców ruchu oporu. Aresztowany pod fałszywym nazwiskiem, nie został zidentyfikowany. Kiedy skazany został na karę więzienia, zbiegł i powrócił do Budapesztu. Po wojnie przyjął nazwisko Janos Kadar - jedno ze swoich konspiracyjnych nazwisk okresu okupacji hitlerowskiej. W 1946 został zastępcą sekretarza generalnego, a w latach 1948-1950 był ministrem spraw wewnętrznych. W latach 1951-1954 więziony i torturowany jako domniemany zwolennik Tito i współpracownik kilku wywiadów. Skazany został na dożywotnie więzienie. Po zwolnieniu z więzienia na drugorzędnych stanowiskach partyjnych.

Od lipca 1956 po zmianie I sekretarza ponownie w centralnych władzach partii - Biurze Politycznym i Komitecie Centralnym. Podczas powstania węgierskiego w 1956 wicepremier i minister w rządzie, którym kierował premier Imre Nagy oraz przewodniczący nowej partii, utworzonej w miejsce rozwiązanej Węgierskiej Partii Pracujących. 1 listopada stał się przeciwnikiem jego polityki - po tajemniczej rozmowie z Ferencem Munnichem, przybyłym na Węgry ambasadorem węgierskim w ZSRR który prawdopodobnie poinformował go, że albo stanie na czele nowego rządu albo zastąpi go przebywający wówczas w stolicy ZSRR Matyas Rakosi, zgodził się polecieć do Moskwy. Po interwencji zbrojnej Armii Radzieckiej został premierem utworzonego w Szolnok marionetkowego "Rewolucyjnego Rządu Robotniczo-Chłopskiego". 7 listopada 1956 przybył wraz z rządem do Budapesztu i przejął władzę.

Początkowo jego rządy charakteryzowały ostre represje wobec uczestników powstania, stopniowo jednak liberalizował swoją politykę, zwłaszcza w zakresie gospodarki - później także w sferze politycznej. Polityka ta, określana potocznie jako "gulaszowy socjalizm", podniosła na stosunkowo wysoki poziom standard życia (jak na kraj socjalistyczny) i przyniosła mu spory autorytet i popularność wśród Węgrów. Kádár, jako umiarkowany przywódca komunistyczny jest wciąż oceniany niejednoznacznie.

W 2007 zbezczeszczono grobowiec jego i jego żony.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• János Tischler, "Spokój nad Wisłą to łatwiejsze życie na Węgrzech", Rzeczpospolita, 08-12-2007 - artykuł opisujący osobiste nastawienie Jánosa Kádára oraz węgierskiej partii komunistycznej do okoliczności stanu wojennego w Polsce.