Józef Andrzej Szeryński
Z Wikipedii
Józef Andrzej Szeryński wł. Szenkman lub Szynkman (ur. 1892, zm. 23 lub 24 stycznia 1943 w Warszawie) - pułkownik, od grudnia 1940 pierwszy nadkomisarz Żydowskiej Służby Porządkowej (SP) getta warszawskiego, powszechnie uważany za zdrajcę i kolaboranta, który ułatwił nazistom eksterminację ludności getta.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, nawrócił się, ochrzcił i zmienił nazwisko, przyjmując popularną w dwudziestoleciu międzywojennym postawę antysemity, przystąpił także do OZON-u.
Był komisarzem policji w stopniu pułkownika. Przed wybuchem wojny, początkowo pełnił funkcję szefa wydziału organizacyjnego w kwaterze Komendy Głównej Policji Polskiej, następnie po 1936 r., piastował urząd zastępcy komendanta wojewódzkiego w Lublinie, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej.
Podczas okupacji początkowo pracował w biurze ekspedycyjnym, aresztowany - został zwolniony i wyjechał wraz z żoną i córką do Warszawy, gdzie w getcie pracował jako urzędnik w biurze transportowym.
9 października 1940 prezes warszawskiej gminy żydowskiej Adam Czerniaków powierzył mu sformowanie Żydowskiej Służby Porządkowej.
Wraz z żoną i 16-letnią córką, mieszkał w bloku policyjnym na ulicy Nowolipki 10 gdzie zajmował zaledwie jeden pokój, nie wykorzystując swojej pozycji do zajęcia całego mieszkania. W getcie był osobą uprzywilejowaną, jako jeden z nielicznych był uprawniony do nie noszenia opaski z gwiazdą Dawida. Znany był ze swojej wybuchowości i agresji wobec podkomendnych oraz obsadzania stanowisk swoimi znajomymi, łapówkarstwa i prowadzenia w getcie nielegalnych interesów. Całkowicie podporządkowany rozkazom niemieckim, co najmniej dwa razy w tygodniu informował władze niemieckie o sytuacji panującej w getcie. Zasłynął z odmowy rozstrzelania Żydów przetrzymywanych na Gęsiówce przez SP.
Jak podają różne źródła, za zagarnięcie jednego ze skonfiskowanych futer i próbę przemycenia go na aryjską stronę, został 1 maja 1942 r., aresztowany i osadzony w więzieniu na Pawiaku. Groziła mu egzekucja. Obowiązki nadkierownika w tym okresie przejął jego zastępca, Jakub Lejkin. Zwolniony 26 lipca 1942 r., pod warunkiem koordynacji udziału SP w akcji wysiedleńczej, oraz ostatecznej likwidacji getta, powrócił na stanowisko nadkomisarza.
Skazany zaocznie na śmierć przez podziemie w getcie za kolaborację, był obiektem zamachu dokonanego 21 lub 25 sierpnia 1942 r., przez Izraela Kanała, który strzelając do Szeryńskiego, dwukrotnie go ranił.
Józef Szeryński popełnił samobójstwo przez zażycie cyjanku, po styczniowej akcji likwidacyjnej w getcie.
Jako komisarz SP był odpowiedzialny za pobicia i prześladowania ludności getta, uczestniczył w rewizjach i zatrzymaniach, był jednym z koordynatorów wysyłki ludzi z Umschlagplatzu do obozów zagłady. O Żydach mówił jako o „bydle”. Osobiście uważał, że kierując w pierwszym okresie do wysyłki dzieci i chorych umożliwił przetrwanie najsilniejszym.
