Józef Kostrzewski
Z Wikipedii
Józef Kostrzewski (ur. 25 lutego 1885 w Węglewie k. Gniezna, zm. 19 października 1969 w Poznaniu) - polski archeolog, muzeolog, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, twórca poznańskiej szkoły archeologicznej, prowadził wykopaliska w Biskupinie.
Spis treści |
[edytuj] Rys biograficzny
Uczęszczał do Królewskiego Gimnazjum w Ostrowie, gdzie udzielał się w organizacjach samokształceniowych i patriotycznych (m.in. Towarzystwo Tomasza Zana). W Ostrowie nawiązywał kontakty z lokalnym środowiskiem politycznym, uczęszczał na wykłady polityczno-historyczne do księgarni Stefana Rowińskiego. W 1898 roku został przeniesiony do Gniezna gdzie w 1907 roku zdał maturę.
W latach poznańskich działał w miejscowym Towarzystwie Przyjaciół Nauk, w jego Wydziale Archeologicznym. Był też wówczas współredaktorem Zapisków Archeologicznych Poznańskich i Albumu prehistorycznych zabytków Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1833-1915). Uczestniczył w Ogólnopolskim Zjeździe Filomackim w Warszawie, po którym został przez władze rosyjskie aresztowany. Po zwolnieniu studiował historię w Krakowie, następnie doktoryzował się w Berlinie pod kierunkiem prof. Gustafa Kossiny.
Po I wojnie światowej angażował się w powstanie Uniwersytetu Poznańskiego. Członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności od 1928, a od 1935 roku jej członek czynny.
Był jednym z twórców teorii autochtonicznej w archeologii polskiej, która zakładała historyczną ciągłość osadnictwa słowiańskiego na terenie Polski od prehistorii. Na tym polu wdał się w polemikę z archeologiem niemieckim, a jednocześnie swoim profesorem - Gustawem Kossinną za co w czasie II wojny wpisany został na listę wrogów III Rzeszy. Po przegranej przez Polskę kampanii wrześniowej na uniwersytecie w Poznaniu pojawili się archeolodzy w mundurach SS, a prof. Kostrzewski tylko dzięki pomocy przyjaciół oraz szybkiej ucieczce zdołał ocalić życie. Przez całą okupację ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem w Warszawie ponieważ tropiło go Gestapo.
Po wojnie od 1957 roku członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk. Otrzymał od macierzystego uniwersytetu 25 lutego 1965 roku tytuł doctora honoris causa. Ten tytuł nadały mu również inne uczelnie krajowe (np. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) i zagraniczne (np. Uniwersytet Humboldta w Berlinie). Uhonorowany wieloma odznaczeniami krajowymi (m.in. order Sztandaru Pracy I Klasy w 1957) i zagranicznymi (m.in.: krzyż oficerski Legii Honorowej w 1937; Krzyż Komandorski Orderu Św. Grzegorza Wielkiego w 1964 r.).
Pochowany na cmentarzu parafialnym w dzielnicy Poznania - Krzyżowniki. Jego imię nosi Zespół szkół nr 1 w Poznaniu przy ulicy Leśniowolskiej.
[edytuj] Dorobek naukowy
Aktywny w wielu dziedzinach archeologii. Zajmował się przede wszystkim epoką brązu, okresem lateńskim i wczesnym średniowieczem. Był zwolennikiem koncepcji autochtonistycznej - zakładał obecność Słowian w Polsce jeszcze przed okresem wczesnego średniowiecza. Prowadził liczne badania wykopaliskowe, między innymi w Biskupinie na osadzie ludności kultury łużyckiej (od 1934), Gnieźnie (od 1936) i w Poznaniu (od 1938). Jego dorobek naukowy jest ogromny i obejmuje ponad 900 prac w tym 11 monumentalnych syntez i monografii z zakresu prehistorii oraz wczesnego średniowiecza ziem polskich.
[edytuj] Literatura
- Józef Kostrzewski "Wielkopolska w czasach przedhistorycznych" (1913, wydanie 3: 1955),
- Józef Kostrzewski "Die ostgermanische Kultur der Spätlatenezeit" (1919),
- Józef Kostrzewski "Prehistoria ziem polskich" (wraz z R. Jakimowiczem i S. Krukowskim, 1939, reedycja 1948),
- Józef Kostrzewski "Kultura prapolska" (1947, wydanie 3: 1962),
- Józef Kostrzewski "Zagadnienie ciągłości zaludnienia ziem polskich w pradziejach" (1961),
- Józef Kostrzewski "Pradzieje Polski" (wraz z W. Chmielewskim, K. Jażdżewskim, 1965).
- Józef Kostrzewski "Z mego życia. Pamiętnik", Ossolineum 1970
- Józef Kostrzewski "Gniezno w zaraniu dziejów (od VIII do XIII wieku) w świetle wykopalisk", Poznań 1939
