Kultura łużycka

Z Wikipedii

Kultura łużycka między 1300 a 400 p.n.e. (kolor zielony) maksymalny zasięg, (kolor czerwony, pomarańczowy, niebieski, brązowy i zielony tzw. kultury kręgu pól popielnicowych)

Eksponaty pochodzące z czasów kultury łużyckiej prezentowane na ekspozycji muzealnej w Zamku Sułkowskich w Bielsku-Białej.

Popielnica kultury łużyckiej z cmentarzyska w Częstochowie-Rakowie.

Interpretacja etniczna; kierunki (strzałki) wędrówek plemion germańskich od 750 lat p.n.e - do I w. n.e., w tym od VII w. p.n.e. na tereny (kolor pomarańczowy) zajęte przez ludność osiadłą reprezentującą kulturę łużycką na bazie której ukształtowała się następnie kultura pomorska

Kultura pomorska (kolor zielony) w okresie wędrówek plemion germańskich VII-III w. p.n.e. w tym kultura grobów kloszowych maksymalny zasięg, kultura jastorfska (kolor fioletowy), kultura kurhanów zachodniobałtyjskich (kolor czerwony)

Kultura łużycka - kultura archeologiczna występująca na terenach: Łużyc, Polski, Słowacji, północnych Moraw i części Ukrainy, między 1300 a 400 p.n.e.. Należała do kręgu kultur pól popielnicowych.

[edytuj] Pochodzenie nazwy:

Zazwyczaj nazwy kultur pochodzą od miejsc, w których odkryto pierwsze znaleziska. W tym przypadku pierwszego odkrycia dokonano w Łużycach nad Łabą.

[edytuj] Cechy charakterystyczne:

Początek i rozwój kultury łużyckiej przypada na koniec epoki brązu, a rozkwit na początek epoki żelaza. Dzieli się ona na dwie strefy:

• zachodnią, wykształconą na podłożu kultury mogiłowej
• wschodnią wywodzącą się z kultury trzcinieckiej. Początkowo dość jednorodna, z czasem podzieliła się na grupy regionalne. Od połowy VIII w. p.n.e. ludność tej kultury zaczęła wznosić obronne grody, do których zalicza się osadę w Biskupinie.

Do typowych stanowisk kultury łużyckiej zalicza się m.in.:

• grodzisko w Kałdusie,
• stanowisko w Łubowicach pod Raciborzem,
• cmentarzysko w Kietrzu, w województwie opolskim,
• ciałopalne cmentarzysko w Wróblinie Głogowskim i Kępnie,
• cmentarzysko w Żylinie na Słowacji.

Charakterystyczne dla kultury łużyckiej były wyroby z brązu, głównie ozdoby, takie jak: szpile, bransolety i różnego rodzaju wisiorki.

Na ziemiach polskich kulturę łużycką zastąpiła ok. 550 p.n.e kultura pomorska (kultura wejherowsko-krotoszyńska).

[edytuj] Historyczne rozbieżności wśród badaczy:

W historii archeologii tacy archeolodzy jak m.in. z Czech; Píć, Lubor Niederle (1865-1944) i Ćervinka oraz polscy (Erazm Majewski, Józef Kostrzewski (1985-1968), Leon Kozłowski (1892-1944) uważali kulturę łużycką za prasłowiańską, natomiast niemiecki archeolog Alfred Götze (1865-1948) uważał ją za tracką, a Gustaf Kossinna (1858-1931) początkowo za Karpo-Daków, szczep wymieniany przez Zosimusa, a potem za kulturę iliryjską.

Spory wśród naukowców miały swoje źródło w nierozstrzygnięciu podstawowego zagadnienia jakim była kwestia czasu pojawienia się Prasłowian. Według jednych Słowianie ewoluowali na tych terenach, według innych napłynęli dużo później. Zgodnie z drugą teorią prehistoryczne kultury powstały zanim przybyli Słowianie.

[edytuj] Muzea

Muzea w Polsce prezentujące zabytki kultury łużyckiej, m.in.;

• Muzeum Archeologiczne w Biskupinie
• Muzeum Archeologiczne w Poznaniu
• Muzeum Częstochowskie
• Muzeum Śląskie w Katowicach
• Muzeum Żup Krakowskich, Zamek Żupny w Wieliczce
• Muzeum Regionalne w Lubartowie
• Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
• Muzeum Archeologiczne w Łodzi
• Muzeum w Chrzanowie
• Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu
• Muzeum Regionalne w Radomsku
• Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy
• Muzeum w Chełmnie
• Muzeum Archeologiczne w Gdańsku
• Muzeum w Gliwicach
• Muzeum w Bielsku-Białej Zamek Sułkowskich
• Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
• Muzeum w Raciborzu
• Muzeum Okręgowe w Sieradzu
• Muzeum Zagłębia w Będzinie
• Społeczne Muzeum Ziemi Przasnyskiej
• Muzeum Okręgowe w Koninie
• Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
• Muzeum Archeologiczno Historyczne w Głogowie

[edytuj] Zobacz też:

• Biskupin
• Kultura przedłużycka

[edytuj] Bibliografia:

• Karol Estreicher, „Historia sztuki w zarysie“, PWN Warszawa 1984
• Prof. dr hab. Marek Gedl. Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Europie, Kraków 1985; tenże, Die Hallstatteinflusse auf den polnischen Gebieten in der Früheneisenzeit, Warszawa-Kraków 1991; tenże Kultura łużycka, Kraków 1975; tenże, Kultura przedłużycka, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975
• Pradzieje Ziem Polskich, pod red. J. Kmiecińskiego, Epoka Brązu. tom I, cz. 2, Warszawa-Łódź 1988.

• Prof. Anna Niesiołowska-Wędzka. Początki i rozwój grodów kultury łużyckiej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1974; Procesy urbanizacyjne w kulturze łużyckiej w świetle oddziaływań południowych, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1989

• Prof. Sylwester Mirosław Czopek, Grupa tarnobrzeska (kultury łużyckiej) nad środkowym Sanem i dolnym Wisłokiem, Rzeszów 1996

[edytuj] Linki zewnętrzne:

• Kultura Łużycka - ekspozycja w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu