Józef Szafranek

Z Wikipedii

Józef Szafranek - urodził się 18 lutego 1807 w Gościęcinie koło Koźla w rodzinie niemieckiego młynarza - ksiądz katolicki, działacz społeczny, polityczny, autor i wydawca. Przeciwstawiał się germanizacji.

Święcenia kapłańskie przyjął 9 marca 1831r. we Wrocławiu. W latach 1831-1832 był wikarym w Grzędzinie.

W latach 1832-1839 był wikarym w Raciborzu.

W 1839 r. założył pierwsze w Europie koło czytelnicze w Bytomiu.

Od roku 1840 aż do śmierci, był proboszczem bytomskiej parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

Udzielał się politycznie: W latach 1848-1849 był posłem do Pruskiego Zgromadzenia Narodowego; w 1848 r. w okręgu bytomsko-tarnogórskim, a w 1849 r. w okręgach żorskim i gliwickim. Pierwotnie zasiadał w ławach lewicy (niemieckich demokratów), a w kolejnej kadencji przeniósł się do Koła Polskiego. Powszechnie bywa więc klasyfikowany, jako polski działacz narodowy. Tymczasem „w konstytuancie pruskiej ks. Szafranek oświadczył w dniu 24 VIII 1848 r., iż Górnoślązacy nie interesują się dążnościami politycznymi Polaków w Poznańskiem i chodzi im jedynie o sprawy językowe”, a hasło jego zwolenników brzmiało: "Niech żyje narodowość śląska".^[1] Częstokroć przypisuje mu się założenie Ligi Polskiej, tymczasem nie jest nawet naukowo stwierdzone, że do niej należał^[2].

Podczas Wiosny Ludów w dniu 21 lipca 1848 r. w niemieckim Zgromadzeniu Narodowym, ks. Szafranek postawił wniosek, w którym zażądał w ośmiu punktach praw dla "po polsku mówiących Ślązaków"^[3]. Dotyczyły one m.in:

• zagwarantowania i pielęgnowania języka polskiego na Górnym Śląsku,
• wydawania praw, rozkazów, dekretów, rozporządzeń, nakazów i obwieszczeń w języku polskim i w wystarczającej ilości,
• uczynienia języka polskiego językiem wykładowym w udzielaniu nauki religii i nauki elementarnej w powiatach, wsiach i koloniach zamieszkałych przeważnie przez Polaków.

W 1851 r. musiał zrzec się mandatu, gdyż jego wypełnianie kolidowało z pracą duszpasterską, wcześniej krytykowany przez zwierzchników za swoją lewicową postawę (gdy biskup zakazał mu zasiadania w ławach poselskich lewicy - stał przez całe posiedzenia), a tym samym zakończyć karierą polityczną.

Działał w ruchu trzeźwości ks. Jana Alojzego Ficka z Piekar Śląskich. W czasie epidemii cholery i tyfusu opiekował się chorymi, ubogimi i sierotami.

W roku 1855 napisał list do bytomskiego magistratu, motywujący potrzebę utrakwistycznego (dwujęzycznego) szkolnictwa. Jednak w roku 1856 wbrew jego intencjom podzielono klasy dwujezyczne na polskie i niemieckie^[4].

Założył pierwszą żeńską szkołę zawodową w 1853 r. oraz przyczynił się do założenia polskiego katolickiego gimnazjum w Bytomiu w 1867 r. a także w roku 1869 szkoły średniej dla dziewcząt i ochronki.

Współzałożyciel kasyna katolickiego; twórca Stowarzyszenia Rodzin Chrześcijańskich. Zakładał „szkoły niedzielne”, wprowadził msze św. szkolne, nabożeństwa i kazania dla dzieci; wprowadził zwyczaj częstego przystępowania do Komunii św.; organizował pielgrzymki do Piekar i na Górę Świętej Anny.

• Od 1844 r. wydawał kalendarze;
• w 1846 r. - opracował zbiór polskich i niemieckich pieśni kościelnych;
• w 1850 r. - wydał Leksykon języka górniczego;
• w 1855 r. - Żywoty dwóch błogosławionych jezuitów Jana Britto i Andrzeja Boboli.

Po zabronieniu w czasach Kulturkampfu nauczania języka polskiego w szkołach elementarnych w 1872 r. został przez władze pruskie w roku następnym odsunięty od nadzoru nad szkołami.

Wskutek obrażeń po wypadku zmarł w dniu 7 maja 1874 r. Na jego pogrzebie w języku polskim wygłosił mowę ks. Stabik.

Księdza Józefa Szafranka pochowano na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu.

Przypisy