Jan Bohdan Dembowski

Z Wikipedii

Jan Bohdan Dembowski (ur. 26 grudnia 1889 w Petersburgu, zm. 22 września 1963 w Warszawie) - wybitny biolog, prezes PAN, marszałek Sejmu PRL.

Urodził się w rodzinie inteligenckiej. Studiował na Uniwersytecie Petresburskim i Wiedeńskim, od 1934 z tytułem prof. nadzwyczajnego, 1947 prof. zwyczajnego.

1919-1934 pracownik naukowy Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego w Warszawie, 1920-1930 prof. w Wolnej Wszechnicy Polskiej, 1922-1934 docent na UW, 1934-1939 prof. Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie, 1940-1941 wykładowca Uniwersytetu Marksizmu-Leninizmu w Wilnie. 1944-1947 był attaché naukowym przy ambasadzie RP w ZSRR, a także pracownikiem naukowym Instytutu Biologii Doświadczalnej w Moskwie.

1947-1952 prof. Uniwersytetu Łódzkiego, 1947-1961 dyrektor Instytutu Biologii Doświadczalnej w Warszawie, 1952-1960 prof. UW. 1952-1956 prezes PAN.

1952-1956 był marszałkiem Sejmu I kadencji, 1952-1957 zastępcą przewodniczącego Rady Państwa; poseł na Sejm 1952-1956.

1948-1952 przewodniczący Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju, 1951-1953 przewodniczący Komitetu Nagród Państwowych, 1952-1956 zastępca przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego. 1954 odznaczony orderem Budowniczych Polski Ludowej, otrzymał także Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenie Polski. 1949 i 1955 laureat nagrody państwowej I stopnia; członek PAN oraz akademii zagranicznych - Akademii Nauk ZSRR (członek honorowy), Węgierskiej Akademii Nauk, Narodowej Akademii Nauk w Nowym Jorku.

Jako uczony zajmował się badaniami eksperymentalnymi w dziedzinie fizjologii pierwotniaków oraz psychologii (etologii) zwierząt. Wśród jego naukowych zainteresowań były także problemy genetyki, ewolucjonizmu, embriologii, regeneracji, a także metodologia nauk biologicznych. Był popularyzatorem nauki.

Autor m.in. Historia naturalna jednego pierwotniaka (1924, wiele wydań), Darwin (1936), Psychologia zwierząt (1946, także wydania niemieckie i rosyjskie), Psychologia małp (1946, wydania rosyjskie, niemieckie i włoskie), Okiem biologa (1968).