Judosz

Z Wikipedii

Judosz – kukła przedstawiająca jednego z 12 apostołów Judasza, tradycyjnie wodzona po mieście Skoczów na Śląsku Cieszyńskim w Wielki Piątek i Sobotę każdego roku na znak potępienia zdrady i wydania Jezusa na śmierć w czasie ostatniej wieczerzy.

Spis treści

1 Historia obrzędu
2 Opis obrzędu
3 Kontrowersje
4 Zobacz też
5 Źródła

[edytuj] Historia obrzędu

Początkowo był to zwyczaj mieszkańców Śląska Cieszyńskiego; do dzisiejszych czasów zachował się jedynie w Skoczowie. Pierwsze wzmianki o uroczystości spalenia Judosza w Skoczowie pochodzą z przełomu XVI-XVII w., z dziennika skoczowskiego burgrabiego Jana Tilgnera. Pierwszymi organizatorami wodzenia byli ludzie związani z kościołem, ministranci, kościelni i organiści. Zwyczaj był zakazany przez okupanta niemieckiego w czasie II wojny światowej. Po wojnie wodzenie Judasza odbywało się po terenie dzisiejszego osiedla Objazdowa, regularnie do lat 50-60 XX w., po czym zwyczaju poprzestano. Od lat 80 wskrzeszony przez Towarzystwo Miłośników Skoczowa i lokalny odział Ochotniczej Straży Pożarnej.

[edytuj] Opis obrzędu

Kukła wykonana jest ze słomy ozdobionej kolorowymi wstążkami i naszyjnikiem z trzydziestoma srebrnikami za które Judasz wydał Jezusa. Kukła ma wysokość około 3 metrów. Procesja wyrusza spod miejscowej remizy w kierunku rynku. W czasie uroczystości Judosz jest niesiony ulicami miasta przez strażaka znajdującego się wewnątrz kukły. Podczas wodzenia Judosza w otoczeniu kukły znajduje się dwóch halabardników za którymi podąża tłum dzieci z klekotami. Klekoty symbolizują trzęsienie ziemi, jakie wystąpiło na Golgocie, gdy Chrystus umierał na krzyżu. W czasie obrzędu Judosz trzykrotnie kłania się dwóm najwyższym budynkom w mieście: ratuszowi i probostwu, oraz miejscowemu burmistrzowi i proboszczowi jako przedstawicielom władz świeckich i kościelnych. W Wielki Piątek po przejściu przez miasto Judosz wraca do remizy. W Wielką Sobotę obrzęd jest powtarzany, a kulminacją uroczystości jest publiczne spalenie kukły, mające na celu wygnanie zła, swar i waśni z miasta. Według dyrektorki Muzeum Beskidzkiego w Wiśle – Małgorzaty Kiereś, wodzenie Judosza to zwyczaj ludowy, typowy dla czasu, kiedy zima przechodzi w wiosnę. Judosz jest symbolem zła, takim jak marzanna i w samym obrzędzie nie należy doszukiwać się żadnych dodatkowych podtekstów.

[edytuj] Kontrowersje

W latach 60. XX w., za namową jednego z wikarych, ówczesny proboszcz parafii św. Piotra i Pawła w Skoczowie zabronił ministrantom organizacji pochodu jako obrzędu pogańskiego i szkodliwego dla kościoła.
W kwietniu 2007 r., obrzęd jako okultystyczny potępili beskidzcy działacze LPR żądając jego delegalizacji i zakazania, grożąc że jeśli rytuał powtórzy się za rok, to wniosą sprawę do sądu o urazę uczuć religijnych miejscowych katolików i luteran. Okoliczny działacz związany ligą, Tadeusz Malejka tłumaczył stanowisko partii słowami to okultystyczny zwyczaj, godzi w wartości chrześcijańskie. Nie przystoi, żeby w Wielki Piątek, kiedy Chrystus umierał za nasze grzechy na krzyżu, zamiast uszanować powagę tego szczególnego dnia, urządzano w mieście hałaśliwą imprezę rodem z Rio de Janeiro.
W 2008 r., proboszcz parafii Św. Piotra i Pawła, a zarazem dziekan dekanatu skoczowskiego ks. Alojzy Zuber potępił wodzenie Judosza w specjalnym liście do wiernych jako obrzęd pogański. Ks. Zuber podkreślił iż nie przystoi by w czasie adoracji grobu pańskiego w tym samym czasie przed kościołem odbywała się inna do tego głośna uroczystość. Duchowny przestrzegł również wiernych iż chrześcijanom nie przystoi uczestniczyć w podobnych uroczystościach. List odczytano w Niedzielę Palmową, 16 marca w skoczowskich kościołach. Ks. Zubera poparli inni księża ks. Przemysław Sawa i ks. Krzysztof Klajmon. Zaś tacy księża jak ks. Stanisław Lipowski, ks. Tomasz Kotlarski czy ks. Marcin Wróbel nie widzieli problemu w kontynuowaniu tradycji. W odpowiedzi na zaistniałą sytuację odbyło się walne zgromadzenie Towarzystwa Miłośników Skoczowa na którym jednogłośnie podjęto decyzję o kontynuowaniu zwyczaju w 2008 r. Konsekwencją listu ks. Zubera była zmiana trasy procesji z Judoszem. Po raz pierwszy od czasów reaktywacji obrzędu w latach 80. XX w., kukła nie była wodzona przed kościołem parafialnym w Skoczowie. Pokłon probostwu Judosz złożył z dalszej odległości, a nie przed samym budynkiem. Natomiast jeśli chodzi o władze świecką to kukła złożyła pokłon przed ratuszem lecz burmistrz Skoczowa Janina Żagań się nie pojawiła.