Kalwaria Kodeńska
Z Wikipedii
Kalwaria Kodeńska Zespół kaplic drogi krzyżowej znajdujących się na terenie dawnej rezydencji rodu Sapiehów. Została wybudowana na wale otaczającym dawny arsenał (zbrojownia - obecnie ołtarz polowy), cerkiew oraz zamek Sapiehów. Obecnie miejsce wraz z ze znajdującym się tu kościołem pw. św. Ducha, martyrologium, piwnicami zamkowymi, zbrojownią i ogrodem zielnym stanowi kompleks religijny.
Spis treści |
[edytuj] Historia
W roku 1920 na ziemię podlaską przybyli Misjonarze Oblaci i stali się kustoszami Sanktuarium Matki Bożej Gregoriańskiej. Po przybyciu zastali tylko puste mury obecnej bazyliki mniejszej. Udało im się odzyskać główny ołtarz z Opinogóry. Zaczęto już wówczas myśleć o nowym wystroju kościoła, a zarazem o projekcie kalwarii w miejscy dawnej rezydencji rodu Sapiehów. Dokumentacją i projektowanie kalwarii kodeńskiej zajął się artysta i dobrodziej Sanktuarium - prof. Marian Kiersnowski z Warszawy. Wówczas wraz z żoną ofiarnie pracował wtedy w kodeńskim kościele i na ten czas mieszkał w klasztorze Misjonarzy Oblatów. Jego autorstwa jest zarówno ambona, balaski, stalle, stacje drogi krzyżowej w bazylice św. Anny, jak i cztery boczne ołtarze oraz organy. Sam prof. Kiersnowski wyrzeźbił też figurę Matki Bożej Kodeńskiej, która znajduje się na jego grobie na cmentarzu w Kodniu. Miejscem usytuowania kalwarii jest obszar dawnego zamku Sapiehów. Na początku lat 30. XX wieku usypano wokół dawnego arsenału wzgórze. Na fundamentach dawnego zamkowego arsenału zbudowano ołtarz polowy ze scenami z życia Maryi.
[edytuj] Lata 70., budowa drogi krzyżowej
W latach 70. XX wieku odgruzowano i odbudowano dawne piwnice zamku rodu Sapiehów, które przykryto żelbetonową płytą, służącą jako miejsce sprawowania mszy świętych podczas głównych odpustów diecezjalnych. Również w tych latach artysta Tadeusz Niewiadomski wyrzeźbił drogę krzyżową. Prawie sto postaci naturalnej wielkości rozmieszczono na Kalwarii w 14 stacjach drogi krzyżowej. Każda kapliczka przykryta była drewnianym daszkiem.
[edytuj] Obecne prace
W latach 2000-2007 r. wybudowano murowane kaplice drogi krzyżowej. Udało się odtworzyć również zabytkową studnię w dawnym ogrodzie Sapiehów, usytuowaną w odnowionym ogrodzie włoskim z altankami. Odnowiono wały wokół zamku i fosy. W 2006 r. stanął na kalwarii, obok kościoła św. Ducha, pomnik Jana Pawła II dla upamiętnienia jego pobytu w Kodniu w 1969 i 1977 r. Wykonawcą i autorem pomnika jest artysta rzeźbiarz Paweł Kisielnicki z Warszawy. Obecnie trwa rekonstrukcja bastionów ziemnych.
[edytuj] Najważniejsze miejsca
[edytuj] Stacje drogi krzyżowej
Czternaście stacji drogi krzyżowej autorstwa rzeźbiarza pana Tadeusza Niewiadomskiego umieszczonych jest na wale otaczającym kalwarię.
[edytuj] Kościół św. Ducha
Wybudowany przez Pawła Sapiehę w latach 1530-1540 gotycki kościół p.w. Św. Ducha (dawna cerkiew prawosławna) na wzgórzu zamkowym służył jako kaplica zamkowa dla potrzeb rodziny i dworu. Układem przestrzennym nawiązuje do świątyń bizantyjskich dobrze znanych z terenów słowiańskich. Do interesujących elementów wyposażenia należą:
- nagrobna tablica Jana Sapiehy, najstarszy po cudownym obrazie zabytek Kodnia, jej fundatorem był w 1520 r. Paweł Sapieha(s. Jana).
- dawną zasłonę cudownego obrazu wykonaną w drewnie z umieszczonym na niej wizerunkiem Matki Bożej Kodeńskiej
- zabytkową kropielnicę
- krzyż w prezbiterium z wizerunkiem Jezusa Uśmiechniętego.
[edytuj] Ogród zielny
Dnia 2 lipca 2005 ks. bp Henryk Tomasik poświęcił nowy ogród Zielny Matki Bożej, zwany tutaj labiryntem zielnym. Jego projektantem była pani mgr inż. architekt zieleni i krajobrazu Halina Gołda-Krajewska z Wrocławia. Kształt labiryntu to rozwijające się płatki róży, co ma przypominać różaniec i podkreślać charakter miejsca, ściśle związany z maryjnością.
Brama wejściowa do labiryntu to dwie tablice z dziesięciorgiem przykazań, mają one pomagać powrócić do pierwotnej harmonii człowieka z przyrodą i Bogiem. Zaraz za bramą, w centrum, znajduje się fontanna oczyszczenia, gdzie znajduje się napis: Oczyść mnie Panie z grzechów moich i spuść na mnie strumień twojej łaski. Spadająca z góry woda ma przypominać, że prawdziwe oczyszczenie człowieka pochodzi z góry - od Boga. Prócz głównej fontanny są jeszcze cztery boczne, przy których w formie księgi umieszczone są Główne Prawdy Wiary.
Obecny Kodeński Ogród Zielny w kształcie róży jest trzecim takiego typu ogrodem w Europie.
[edytuj] Kapliczki różańcowe
Przy labiryncie zielnym rozmieszczone są kapliczki części radosnej różańca. Planowana część chwalebna będzie umieszczona w porcie Pawła Sapiehy, natomiast kapliczki tajemnic światła będą rozmieszczone na zalewie okalającym tzw. Rozlewisko Genezaret.
[edytuj] Piwnice starego arsenału
Po przybyciu Oblatów do Kodnia na fundamentach dawnego arsenału wybudowano ołtarz polowy. W latach siedemdziesiątych XX wieku na miejscu zamku zbudowano ogromnych rozmiarów taras, który służy pielgrzymom podczas kodeńskich odpustów. Wnętrze pod tarasem przeznaczono na muzeum, część piwnic przeznaczono na sklep z wyrobami tradycyjnymi, można tutaj nabyć suszone zioła, kwas chlebowy oraz tradycyjnie wypiekany chleb kodeński razowy.
[edytuj] Jezioro "Genezaret"
Rozlewisko to nawiązuje do starych zapisów, iż "zamek panów kodeńskich oblany był jeziorem przez które przepływa rzeka Kałamanka" oraz do Ewangelii, w której to czytamy, że Jezus odbił łodzią nieco od brzegu i nauczał. Dlatego na jeziorze zobaczyć możemy wyspy w kształcie łodzi z ozdobnymi trawami oraz krzewami, połączone systemem mostów. Główna wyspa symbolizuje łódź Jezusową z żaglem i napisem "Wypłyń na głębię". Nawiązuje ona do historii i Ewangelii. Całość ma służyć powiększeniu przestrzeni do rekreacji i ewangelizacji w Kodniu. Autorem całego projektu jest mgr. inz. architekt zieleni i krajobrazu Halina Gołda-Krajewska z Wrocławia.
