Kodeń

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°54' N 23°36' E51.9 23.6 (Kodeń)

Kodeń

Herb Kodnia

51° 54' N
23° 36' E

Liczba
mieszkańców (2006)
• liczba ludności

1900

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

21-509

Tablice rejestracyjne

LBI

Położenie na mapie Polski

Kodeń

Kościół filialny pw. św. Ducha (była cerkiew)

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Kodeń – wieś w Polsce na Równinie Kodeńskiej, położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Kodeń, położona na terasie nadzalewowej kilka metrów nad doliną Bugu, niedaleko ujścia niewielkiej rzeczki o nazwie Kałamanka.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Kodeń.

[edytuj] Historia

Pierwsze wzmianki o Kodniu pochodzą z wieku XVI, ale wiadomo, że już w XV w. istniały tu młyny wodne będące, podobnie jak cała najbliższa okolica, własnością czterech braci Ruszczyców. Od nich to pod koniec XV w. Jan Sapieha, syn Siemiona Sunigaiły, wojewoda trocki, nabył Kodeń z przyległościami. "Tenże sam Sapieha, marszałek, od Zygmunta Starego nadzwyczaj lubiony, otrzymawszy od tego króla wiele dóbr, dostał razem w roku 1511 przywilej na założenie miasta Kodeń na prawie magdeburskim. Na mocy tego przywileju ustanowił burmistrza i 3 radców, w połowie wyznania rzymskiego i greckiego, z oznaczeniem sposobu ich wybierania." Jan (Iwan) Sapieha (zm. 1517) wybudował otoczony murem i wałem zespół zamkowy wraz z kaplicą, a między miastem a wzgórzem zamkowym zbudowano port rzeczny.

Matka Boża Kodeńska

Od XVII wieku, po przywiezieniu przez Mikołaja Sapiehę z Rzymu skradzionego obrazu (dziś: Matka Boża Kodeńska), przedstawiającego malarską kopię hiszpańskiej rzeźby Matki Boża z Guadalupe, Kodeń stał się miejscowością pielgrzymkową. Wiek XVII i XVIII to złote lata Kodnia, który był wtedy bogatym i dobrze prosperującym miastem. W roku 1723 z inicjatywy Jana Fryderyka Sapiehy biskup łucki Stefan Rupniewski dokonał koronacji słynącego z cudów obrazu. W XVIII wieku Elżbieta z Branickich Sapieżyna wzniosła na peryferiach Kodnia pałacyk zwany Placencją, który przejął funkcje rezydencji. W czasie zaborów właścicielami miasta zostali Braniccy, następnie Flemingowie i Czartoryscy. Kres temu okresowi położyły wojny napoleońskie, kiedy to większość zabudowań uległa spaleniu. Po upadku powstania styczniowego, w którym mieszkańcy Kodnia brali aktywny udział, utracił prawa miejskie. W 1875 r. z rozkazu cara obraz Matki Bożej wywieziono na Jasną Górę, skąd powrócił w 1927 r.

Po roku 1945 Kodeń staje się miejscowością położoną przy granicy – początkowo ze Związkiem Radzieckim, obecnie z Białorusią, lecz nie ma tu przejścia granicznego. Ciekawostką jest, że do dzisiejszego dnia istnieje stacja kolejowa o nazwie Kodień na dawnej linii kolejowej z Brześcia do Chełma.

[edytuj] Zabytki, osobliwości

Kościół parafialny pw. św. Anny

"Placencja"

Kalwaria Kodeńska
ruiny pałacu Sapiehów – na ruinach zamku obecnie wznosi się ołtarz polowy
kościół pw. św. Ducha, dawniej cerkiew zamkowa, z I poł. XVI wieku, oryginalna budowla łącząca elementy gotyckie i renesansowe (msze święte w okresie V - X o godz.10.00)
wielokrotnie przebudowywany pałac Placencja (obecnie – 2006 r. – Dom Opieki Społecznej)
barokowy kościół parafialny pw. św. Anny z lat 1629-1635, wybudowany z fundacji Mikołaja Sapiehy, rozbudowany w XVIII w. z niezwykle bogatą dekoracją sztukateryjną (msze święte w niedziele okresie V - X o godz. 8, 10:30; 12 i 17; w okresie XI - IV o godz. 8, 10, 12 i 17; w tygodniu pn-so o godz. 7 oraz 17 (XI-IV) i 18 (V-X))
w kościele – cudowny obraz Matki Bożej Kodeńskiej (historia sanktuarium i odsłonięcia obrazu w okresie od V do X o godz. 10)
kaplica cmentarna pw. św. Wawrzyńca wybudowana w latach 1683-1685 staraniem Kazimierza Władysława Sapiehy
zabytkowa brama unicka przy ul. Sławatyckiej
droga krzyżowa z oryginalnymi figuralnymi rzeźbami drewnianymi autorstwa Tadeusza Niewiadomskiego – autor w konwencję drogi krzyżowej wplótł motywy z lat wojny i okupacji
inne rzeźby tego autora, m.in. upamiętniająca katastrofę w Czarnobylu
parafia prawosławna pw. św. Michała Archanioła (dwie cerkwie)
klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, Dom Zakonny Sióstr Sercanek oraz klasztor Sióstr Karmelitanek Bosych
muzeum misyjno-ornitologiczne