Z Wikipedii

Kleje wykorzystywane w modelarstwie redukcyjnym z chemicznego punktu widzenia nie różną się od tych stosowanych w gospodarstwie domowym, czy przemyśle. Ich specyfika polega głównie na wykorzystaniu oraz sposobie konfekcjonowania. Zasadniczo kleje modelarskie podzielić można na dwie kategorie:

• kleje 'agresywne' - rozpuszczające delikatnie styk klejonych powierzchni - stosowane najczęściej do montażu elementów plastikowych,
• kleje nie wchodzące w reakcje z klejonym materiałem - kleje cyjanoakrylowe, adhezyjne lub oparte na żywicach - przydatne przy klejeniu innych materiałów popularnych w modelarstwie redukcyjnym - żywicy, białego metalu, czy elementów fototrawionych (mosiądz, miedź, nowe srebro).

Spis treści 1 Podział ze względu na zastosowanie i właściwości 1.1 Kleje do polistyrenu 1.2 Kleje cyjanoakrylowe 1.3 Kleje adhezyjne 1.4 Kleje do elementów przezroczystych 1.5 Kleje wykorzystywane w modelarstwie kartonowym

[edytuj] Podział ze względu na zastosowanie i właściwości

[edytuj] Kleje do polistyrenu

Podstawowe różnice pomiędzy klejami wykorzystywanymi do klejenia elementów plastikowych polegają na różnej gęstości, sposobie konfekcjonowania, a co za tym idzie sposobie aplikacji. Najczęściej spotykane to:

• kleje gęste (Revell Contacta, kleje dołączane do modeli niektórych producentów - np. Academy), dostępne najczęściej w tubkach; przekłada się to na przeciętną precyzję aplikacji, mimo to są najbardziej popularne, głównie ze względu na cenę i dostępność,

• kleje średniej gęstości (Revell Contacta z igłą, Tamiya Cement) - najczęściej konfekcjonowane w pojemniczki z aplikatorem w postaci igły lub pędzelka; zapewniają dużą precyzję w nakładaniu kleju na elementy,

• kleje bardzo płynne o właściwościach penetrujących (Tamiya Extra Thin, Gunze Mr.Cement limone type) - kleje z aplikatorem w postaci cienkiego pędzelka; ich zastosowanie polega na złożeniu klejonych elementów i 'pomalowaniu' łączeń klejem, który dzięki płynnej konsystencji doskonale wnika pomiędzy części, rozpuszcza delikatnie ich powierzchnie, po czym stosunkowo szybko odparowuje.

Spoinę uzyskaną za pomocą wszystkich klejów typu "agresywnego" usunąć można wyłącznie mechanicznie- rozcinając, bądź rozrywając sklejone elementy.

[edytuj] Kleje cyjanoakrylowe

Popularnie nazywane od pierwszych powszechnie dostępnych „Super Glue” czy „Kropelka” występują w kilku odmianach. Produkowane przez wielu producentów i pod wieloma nazwami handlowymi, kleje te dostępne są w różnyego rodzaju tubkach i pojemnikach. Ze względu na konsystencję wyróżnić można trzy typy klejów cyjanoakrylowych.

• gęsty,
• średnio gęsty,
• rzadki.

Kleje rzadkie pozwalają łączyć punktowo, bez widocznej spoiny, a wiązanie następuje błyskawicznie. Odmiany gęste umożliwiają przyklejanie w trudnych miejscach bez zacieków (klej nie spływa z powierzchni) oraz posiadają tą cechę, że dłużej wiążą dając czas na ewentualną korektę położenia klejonych elementów.

Czas schnięcia klejów cyjanoakrylowych uzależniony jest, między innymi, od ich gęstości, wilgotności powietrza, temperatury oraz ilości nałożonego kleju. Dostępne są także preparaty (np. w sprayu) przyspieszające proces związania -na ustalone względem siebie elementy aplikuje się niewielką ilość kleju i spryskuje preparatem, który parujac powoduje natychmiastowe zaschnięcie kleju.

Podczas pracy z klejami cyjanoakrylowymi należy zachować szczególną ostrożność! Błyskawicznie sklejają one skórę , powieki. Niebezpieczne dla oczu. Bardzo szkodliwe, toksyczne opary. Wdychanie prowadzi do wielu zaburzeń, szczególnie niebezpieczne dla osób z chorobami układu oddechowego w tym astmatyków i alergików. W połączeniu z niektórymi materiałami dochodzi do reakcji chemicznych z wydzielaniem sporej ilości ciepła (może prowadzić do deformacji elementów modelu , poparzeń skóry a w skrajnych wypadkach do samozapłonu).

W rejonie spoiny powstaje czasem biały nalot – szczególnie niepożądany na elementach przeźroczystych i trudny do usunięcia. Szybkie łączenie klejonych elementów często uniemożliwia korektę ich położenia – niwelowane przez zastosowanie kleju dłużej wiążącego (gęstego). Rzadki, spływający klej potrafi zabrudzić inne powierzchnie modelu, okolice warsztatu modelarza, odzież czy skórę.

Spoinę z klejów cyjanoakrylowych usunąć można za pomocą tzw. 'debonderów' - specjalnych substancji do usuwania kleju cyjanoakrylowego.

[edytuj] Kleje adhezyjne

Kleje stosowane głównie do oklejania modeli innymi materiałami - na przykład folią aluminiową.

Materiały połączone przy użyciu klejów adhezyjnych rozkleić można przy użyciu spirytusu.

[edytuj] Kleje do elementów przezroczystych

Kleje nieagresywne, pozwalają na przyklejenie elementów z przezroczystego polistyrenu bez ryzyka uszkodzenia ich faktury. Do tego celu wykorzystywane sa między innymi: przezroczysty Poxipol (klej epoksydowy), wikol, Clearfix marki Humbrol, klej marki Gunze, preparaty marki Microscale.

[edytuj] Kleje wykorzystywane w modelarstwie kartonowym

• Butapren i podobne
  • zalety: jako klej, którego rozpuszczalnikiem nie jest woda, szybko został doceniony w modelarstwie kartonowym. Jego podstawową zaletą jest to, że nie wypacza i nie deformuje papieru (kartonu), szczególnie nadając się do klejenia nawet bardzo dużych powierzchni. Ponadto, jako klej kauczukowy, jest elastyczny wiec, pozwala na łatwe kształtowanie sklejonych elementów, bez tendencji do załamywania.
  • wady: Klej posiada nieprzyjemny, intensywny zapach. NIe bez znaczenia jest także zawartość związków bardzo szkodliwych, w tym alergeny, jak choćby formaldehydy, .

Ponadto, z racji ciemnobrunatnej barwy, butapren powoduje odbarwienia kartonu, łącznie z przesiąkaniem przez papier, co przy nieumiejętnym lub niedokładnym aplikowaniu prowadzi do nieestetycznego zaplamienia modelu.

Zaschnięty powierzchniowo daje się czasem usunąć przez delikatne „zrolowanie” gumką lub palcami.

Butapren nie jest odporny na niektóre rozpuszczalniki lakierów; podczas impregnacji modelu może się zdażyć, że elementy klejone butaprenem się rozklejają.

Klej aplikować można za pomocą dowolnych narzędzi np. pędzlem. Po pokryciu powierzchni klejem należy odczekać do odparowania większości rozpuszczalnika, a następnie ścisnąć. Czas potrzebny do pełnego sklejenia zależny jest od grubości warstwy i wynosi od kilku minut do kilku godzin. Narzędzie używane do aplikacji butaprenu można czyścić acetonem. Klej wymaga pracy w dobrze wentylowanym pomieszczeniu.

Butapren konfekcjonowany jest w opakowaniach o różnej wielkości; poczynając od małych tubek, skończywszy na dużych puszkach. Istnieje wiele zamienników o podobnych nazwach lecz często gorszych właściwościach. Wyjątek stanowią nowe odmiany klejów szewskich- posiadają one właściwości podobne do butaprenu lecz są bezbarwne, przez co nie plamią modelu oraz często bywają prawie bezwonne

• Wikol
  • Zalety: Jako klej używany w stolarstwie do drewna i materiałów pochodnych, naturalnie znalazł zastosowanie w modelarstwie kartonowym. Biały i nieprzejrzysty w stanie płynnym po zaschnięciu staje się prawie przezroczysty, dzięki czemu nie powoduje plam i przebarwień na modelu. Silna i elastyczna spoina pozwala na dowolne kształtowanie klejonych elementów. Nie posiada intensywnego zapachu a po wyschnięciu nie wydziela substancji szkodliwych.

• • Wady: Rozpuszczalnikiem jest woda przez co użycie, zwłaszcza na dużych powierzchniach powoduje deformację papierowych i kartonowych elementów modelu w postaci zwichrzeń, co owocuje utratą symetrii modelu

Przy mniejszych powierzchniach zwilżenie papieru klejem może prowadzić do jego „rozciągnięcia” i powstania tzw. "krowich żeber" w poszyciu modelu (zapadanie się poszycia - bardzo często spotykane)

Aplikowanie dowolnymi narzędziami np. pędzlem. Po pokryciu klejem należy od razu połączyć klejone powierzchnie. Odparowanie wody kończy proces wiązania, a klej staje się prawie bezbarwny. Choć nie zalecany do dużych powierzchni, z racji innych zalet, stosowany przez modelarzy do klejenia warstwowego wewnętrznych elementów konstrukcyjnych modelu (szkielet, wręgi, zebra) pod dużym naciskiem (schniecie pod obciążeniem). Czasami modelarze po sklejeniu przeprasowują takie elementy letnim żelazkiem. Resztki kleju z narzedzi zmyć można ciepłą wodą.

Wikol jest klejem powszechnie dostępnym,konfekcjonowanym w różne opakowania: od małych tubek po duże puszki/wiaderka.

Istnieje wiele zamienników w tym o znacznie lepszych właściwościach choć podobnym wyglądzie. Do takich zaliczyć można np. „3D” o znacznie szybszym i mocniejszym wiązaniu i mniejszej tendencji do nawilżania, a co za tym idzie deformacji papieru/kartonu. Ponadto, producenci coraz częściej myślą o bardziej praktycznych opakowaniach- na przykład wyposażonych w precyzyjny dozownik.

• Hermol
  • Zalety: Jako klej nitrocelulozowy, nie deformuje papieru i jest całkowicie transparentny. Do niezaprzeczalnych zalet należy wszechstronność zastosowania. Klej łączy takie materiały jak papier, drewno, tworzywa sztuczne, gumę czy folie metalowe.

• • Wady: Największą wadą jest toksyczny rozpuszczalnik o ostrym, nieprzyjemnym zapachu. Wymaga stosowania w dobrze wentylowanym pomieszczeniu. Klejone powierzchnie należy silnie docisnąć i pozostawić do wyschnięcia (odparowania rozpuszczalnika kleju). Brak właściwego docisku skutkuje słabym połączeniem i możliwością rozklejenia

Zbyt mocne dociśniecie i nieumiejętna aplikacja mogą powodować przesiąkniecie kleju przez cieńsze warstwy papieru, dając efekt „mokrych plam”

Z tego powodu nie zalecany do dużych, widocznych powierzchni zewnętrznych modelu (poszycia).

Klej aplikuje się prosto z tubki; do małych elementów punktowo, zaś przy większych wymaga rozsmarowania i szybkiego ściśnięcia sklejanych elementów. Czas schnięcia zależny od temperatury i grubości warstwy- może wynosić nawet kilka godzin. Spoina jest trwała po całkowitym odparowaniu rozpuszczalnika (klejone elementy tracą intensywny zapachu kleju).

Klej powszechnie dostępny, konfekcjonowany w małe tubki, często z aplikatorem

• Kleje cyjanoakrylowe
  • Zalety: W modelarstwie kartonowym używane przede wszystkim do wzmacniania elementów konstrukcyjnych poprzez nasączenie klejem, oraz klejenie drobnych części w tym również innych niż pochodne papieru.

Nasączenie papieru daje efekt kompozytu. Papier (karton) staje się sztywny, nie deformuje się, przy cięciu i szlifowaniu nie strzępi. Tak spreparowany przypomina płytki i arkusze plastiku i pozwala na bez zakładkowe klejenie elementów. Nasączone krawędzie elementów konstrukcji nośnych (szkielet, wręgi, żebra) są twarde nie deformując się oraz dają się szlifować bez efektu rozwarstwiania i strzępienia.

Kleje cyjanoakrylowe znajdują zastosowanieprzy montażu wielu materiałów, wykorzystywanych przy budowie modeli kartonowych: tworzyw sztucznych (np. przeźroczyste do imitacji szyb), folii (w tym aluminium) czy metali (druty, pręty, linki, rurki).

Zastosowanie klejów cyjanoakrylowych na krawędziach styku elementów poszycia zewnętrznego pełni funkcję „mikroszpachlowania” – uzupełniania drobnych szczelin tworząc jednolitą, gładką powierzchnię.

Jednocześnie nałożenie kilku warstw na krawędzie elementów tworzących formy typu kulistego, dzięki możliwości łatwego szlifowania dość twardej powierzchni kleju po jego zaschnięciu, umożliwia zbliżenie tak wykonanych części do oczekiwanego kształtu

To jest tylko zalążek artykułu. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.