Kołki

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°08'54" N 15°37'37" E53.1483333 15.6269444 (Kołki)


Kołki
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	choszczeński
Gmina	Choszczno
Sołtys	Krzysztof Gromadzki
Położenie	53° 08' 54'' N 15° 37' 37'' E
Wysokość	85 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	420
Strefa numeracyjna (do 2005)	95
Kod pocztowy	73-200 Choszczno
Tablice rejestracyjne	ZCH
Położenie na mapie Polski Kołki

Kołki – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie choszczeńskim, w gminie Choszczno.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

KOŁKI, gm. Choszczno; niem. N. Rohrbeck (trzcinowa niecka) – wieś sołecka w pd. wsch. części gminy. To stosunkowo duża miejscowość położona na wschodnim krańcu Pojezierza Myśliborskiego, na pofałdowanym (polodowcowym) terenie. Wieś z trzech stron otoczona niewielkimi kompleksami leśnymi, przedzielona w części północnej rzeczką Stobnicą.

Rozplanowanie przestrzenne jest w formie regularnej owalnicy, wytyczonej na osi W-E z dwudzielnym nawsie. Pierwsze zwarte, szczelnie zabudowane, z dużym nasyceniem pełnorolnych gospodarstw, znajduje się także XIX-wieczny kościół filialny pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus. W półnownej częsci znajduje się kompleks pałacowo-parkowy w krórym rosną: cisy, modrzewie, jodła biała, wejmutka, dęby czerwone i kasztanowce.

Spis treści

1 Historia miejscowości
2 Zabytki
- 2.1 Kościół w Kołkach
3 Bibliografia jednego z właścicieli majątku
- 3.1 Bruno Helmuth Erich von Schuckmann z Kołek
4 OSP
5 Demografia
- 5.1 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia miejscowości

W księdze ziemskiej z 1337 r. została wymieniona wieś ,,Rotersp, co zapewne oznacza skrót od ,,Rotersbeck. Później pisano ,,Roderbeck, ,,Ruderbeck, a w 1569 r. mieszkańców nazwano ,,Rotterbeckschen. Niemiecki historyk nie ukrywa, że nazwa pochodzi od słowa ,,ruda, zapewne od rudy darniowej, wydobywanej w okolicy. Niemieckie słowo ,,beck oznacza potok, strumień. Nazwa wsi pochodzi zapewne od rzeczki, króra później zwała się ,,Rotwasserbach (czerwona woda). Wieś liczyła na początku XIV w. 74 łany. W Czasie najazdu polsko-litewskiego w 1326 r. na Nowa Marchię została prawdopodobnie zniszczona, gdyż księga ziemska 11 lat później zaliczała ją do miejscowości opuszczonych. Wieś stanowiła posiadłość Wedlów, od któeych w XV w. Część lenna dzierżawili Ostenowie. W 1510 r. całe lenno ,,Ruderbeck należało oficjalnie do Hassona von Wedel a po jego śmierci w 1519 r. przeszło na syna Georga. W 1536 r. ,,Roderbeck wchodziło w skład Drawieńskiego lenna Georga Młodszego i kuzyna Georga Starszego. Lenno Ostenów obejmowało w 1499 r. 8-łanowy folwark. W 1572 r. mieli oni już 23 łany, a w 10 lat później przyłączyli dalszych 6, opuszczonych przez chłopów. W XVI w. wieś przeszła na własność Ostenów. Były tu wtedy 3 siedziby rycerskie, w XVII w. – dwie. W latach 1714-18 współwłaścicielami Kołek byli Chrostoph Sigismund von der Ost i jego brat Hans Joachim, a po jego śmierci – pięciu jego synów. Majątek liczył wówczas 26,5 łana rycerskiego zwiększony był przez 26 łanów chłopskich i dwa zagrodnicze.

Sama wieś przed wojną 30-letnią (1618-48) liczyła 22 chłopów i 7 zagrodników, do których należało 47 łanów. Wojna ta nie wpłynęła na stan ludności. Jednakże w 1683 r. nie było już karczmy, istniejącej w XVI w. I należącej do miasta Choszczna. Według spisu łanów z 1718 r. wieś liczyła 63 łany metrykalne, a 58 realnych, lecz na skutek rugów własności chłopskiej było tu już tylko 13 dwułanowych chłopów, zaś 6 zagrodników oraz krawiec, młynarz i nowy krawiec mieli po 1 łanie. ,,Grunty częściowo piaszczyste podzielone są na trzy pola. Każdy łan ma w pierwszym polu 6 mórg, w drógim – 4, w trzecim – 3 morgi. (czyli łącznie 13 mórg, co łącznie odpowiada 3,4ha). Uprawiano głównie żyto, znacznie mniej jęczmienia, troche owsa, grochu i gryki. ,,Siana mają po 1-2 fury. Łąki średnie. Pogłowie na 2 łanach chłopskich: 1 koń, 5 wołów, 4 krowy, 2 owce, 4 świnie, 4 gęsi. Na 1 łanie zagrodniczym: 1 koń, 2 krowy, 2 owce, 2 świnie, 2 gęsi. Drewno jest kupowane. Kilku ma pszczoły. W pół wieku własność chłopska zmniejszyła się o dalsze 5 łanów.

W czasie wojny sidmioletniej Kołki były dwukrotnie zajęte przez wojska radzieckie: w 1758 r. splądrowane; a w 1762 spalone a właściciele majątku J.v.Osten i jego żona zostali zamordowani. W 1774 r. do szkoły chodziło 30 dzieci. Rok 1798 to data przejścia całości wsi w ręce Fridericha Heinricha von Sydow, a po jego śmierci (1803 r.) majątek przejęła wdowa Charlotte von Sydow. W owym czasie (l. 20. XIX w.) przeprowadzono ostateczne rozdzielenie własności chłopskiej i dworskiej (pańskiej), a granice stanowiła rzeczka w północnej części wsi.

Kiedy rejestr Brätriga wykazywały w Kołkach 35 łanów ziemi i 48 domów. Mieszkało tu nadal 13 chłopów, 6 zagrodników oraz 10 komorników. Była ponadto kuźnia, młyn wodny i leśnictwo na 300 mograch (76,5 ha) lasu. W 1834 r. majątek za 44 tys. Talarów kupił zarządca dóbr państwowych Johann Karl Friedrich Heldberg, który w dziesięć lat później sprzedał posiadłość za 131 tys. Talarów kpt. Karl Gustaw Barthold, kolejnym właścicielem był poborca podatkowy Göhrke, a 26.11.1849 r. za 103 300 talarów (gdy majątek wraz z folwarkiem Krzowiec i lemnnem kościelnym puszczony w dzierżawe obejmował 5808 mórg (1483 ha), w tym tylko 484 mórg łąk i 315 – lasu) posiadaczem dóbr został Otto von Schuckmann. Powiększył go kolejnymi umowami z 26.02.1850 r. oraz z 25.07.1853 r. Zarządzanie dobrami rodzinnymi dnia 28.02.1903 r. przejął Bruno von Schuckmann. Jego śmierć 4 czerwca 1919 roku zbiegła się z "ruiną" cesarskich Niemiec 25 lipca 1919 r. majątkiem w Kołkach zaczął zarządzać Siegfried v.Schuckmann.

Wieś została wyzwolona 8.02.1945 r. przez oddziały 61 A. Kościół poświęcono 3.10.1945 r. Polska nazwa wsi przez pierwszych kilka lat była nieustabilizowana. Być może było to Rosnowo, Rożnowo, Łęki albo Zalesie; we wsiach o tych nazwach istniały gminy zbiorcze już w 1946 r. Sama wieś w 1946 r. oficjalnie została nazwana ,,Kamieniec. W 1948 r. potwierdzono istnienie gminy w Kołkach przekształconej 1954 r. w Gr. RN. W 1961 r. Gromade przyłączono do Suliszewa.

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Kościół w Kołkach

Kościół w Kołkach p.w. św. Teresy od Dzieciątka Jezus

W okresie średniowiecza kościół w Kołkach miał status świątyni parafialnej. W czasach reformacji (tj. po 1539 r.) przyłączony został wraz z kościołem w Pławnie – do ewangelickiej parafii w Zieleniewie, należącej do inspektoratu choszczeńskiego. Nieistniejący dziś kościół w Kołkach powstał – prawdopodobnie w II poł. XV wieku, pod patronatem ówczesnych wlaścicieli majątku (rodziny von Wedel). Był to kościół murowany z kamienia polnego, salowy, bezwierzowy, posadowiony na zachodniej części nawsia.

W połowie lat 60. XIX wieku obiekt był w tak złym stanie technicznym, iż został rozebrany z wyjątkiem ściany zachodniej, którą zabezpieczono w formie trwałej ruiny i utworzono w tym miejscu (w 1931 r.) cmentarz bohaterów I wojny światowej. Nowy kościół zbudowano w l. 70. XIX wieku i usytuowano w innym miejscu, przy skrzyżowaniu dróg wiejskich. Fundatorami nowej świątyni byli von Schuckmannowie, bowiem prawo patronatu nadal należało do właścicieli wsi.

Do nowego kościoła przeniesiono stare dzwony, większy o średnicy 88 cm, odlany został w 1586 roku przez Jakoba Stellmackera i ufundowany przez Hansa i Kaspara von der Osten; mniejszy o średnicy 79 cm, odlany w 1716 r. przez Johana Dietrich Shmidta z Drawna i ufundowany przez Hansa Joachima von der Osten

Już 3.10.1945 r. kościół w Kołkach został poświęcony jako świątynia rzymsko-katolicka, p.w. św. Teresy od Dzieciątka Jezus (w dniu odpustu kościelnego). Pierwotnie kościół należał do parafii p.w. Nieustającej Pomocy w Drawnie; od 1957 r. do parafii p.w. św. Trójcy w Suliszewie; od 1985 r. do parafii p.w. Nawiedzenia NMP w Brzezinach. Większość remontów w kościele przeprowadzono w okresie przynależności parafii w Suliszewie, pod kierunkiem ks. Kazimerza Kołwzana. W l. 80. dobudowano zakrystię, wykonano nowy ołtarz oraz odmalowano wnętrze Sali kościelnej.

[edytuj] Bibliografia jednego z właścicieli majątku

[edytuj] Bruno Helmuth Erich von Schuckmann z Kołek

Urodził się w Kołkach 20 grudnia 1857 roku. Prawnik z wyksz tałcenia, właściciel ziemski, dyplomata. W 1885 roku zdał egzamin asesorski, który w perspektywie umożliwił mu przejście do służby zagranicznej. Z początku praktykował w poselstwie pruskim w Hamburgu. W 1888 roku wyjechał do Ameryki i objął funkcję niemieckiego wicekonsula w Chicago. W 1890 roku powrócił do Niemiec lecz wkrótce został wysłany do Kamerunu, gdzie przebywał od 07.08.1891 r. do 05.01.1892 r. Pełnił tam czasowo obowiązki gubernatora. Po trzyletnim pobycie w Berlinie w 1895 r. objął stanowisko konsula generalnego w Kapsztadzie. W 1899 r. został tajnym radcą. Pogłębiająca się choroba oczu spowodowała, że w 1900 roku wycofał się z aktywnej pracy. W 1901 roku wziął urlop zdrowotny w czasie, którego w latach 1904-1907 posłował z ramienia ugrupowań konserwatywnych do pruskiego parlamentu (Landtagu). Ze względu na swoje doświadczenie został 20 maja 1907 roku siódmym gubernatorem Niemieckiej Afryki Południowo-Zachodniej. Urząd ten sprawował przez trzy lata do 20 czerwca 1910 r. Podczas jego kadencji zakończyło się zbrojne powstanie ludu Nama, odkryto diamenty w rejonie Lüderitz (miejscowość nazwana na cześć nabywcy terytorium). Dał prawo korzystanie z diamentowych zasobów władzom samorządowym. W 1909 roku ograniczył europejczykom dostęp na podległe sobie terytorium, pozostawiając jedynie tę możliwość w stosunku do osób posiadających specjalny mandat. Po zdaniu gubernatorskich obowiązków przeszedł w stan spoczynku. Osiadł w swoich włościach i zajął się zarządzaniem majątku, który jego rodzina nabyła w połowie XIX wieku. Był to Rittergut Rohrbeck czyli dzisiejsze Kołki, w których się urodził. Majątek ten 26.11.1849 r. za 103 300 talarów nabył Otto von Schuckmann. Powiększył go kolejnymi umowami z 26.02.1850 r. oraz z 25.07.1853 r. Bruno von Schuckmann przejął zarządzanie dobrami rodzinnymi 28.02.1903 r. W 1912 roku ponownie został wybrany do pruskiego Landtagu. Reprezentował niezmiennie poglądy na wskroś prawicowe. Jego śmierć 4 czerwca 1919 roku zbiegła się z "ruiną" cesarskich Niemiec 25 lipca 1919 r. majątkiem w Kołkach zaczął zarządzać Siegfried v.Schuckmann. . Czy Bruno von Schukmann został pochowany w Kołkach? Tego niestety nie udało się ustalić. Sądzimy, że tak.

[edytuj] OSP

Założona w 1949 roku. Inicjatorem i założycielem był dh Mieczysław Ogrodowicz. Jednostka liczy ogółem 22 członków w tym 22 czynnych. Przy OSP powołano drużynę młodzieżową skupiającą w swoich szeregach 10 członków. Jednostka posiada oddaną do użytku w 1996 remizę strażacką, z jednym boksem garażowym, świetlicą i zapleczem socjalnym.

Zarząd OSP: Prezes Stanisław Gromadzki, Naczelnik; Krzysztof Gromadzki, Sekretarz; Roman Dzwilewski, Skarbnik; Kazimierz Pędziwiatr, Gospodarz; Kamil Wojtowicz, Członek zarządu; Radosław Zganiacz