Kościół św. Mikołaja w Głogowie
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: Sekcje: Historia, Zmiany bryły zewnętrznej oraz Plany odbudowy — częściowo powtarzają pierwszy akapit. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Kościół św. Mikołaja – historyczny kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja, który był najważniejszą świątynią lewobrzeżnego Głogowa.
Z przeprowadzonych we wnętrzu badań archeologicznych wynika, że kościół wybudowano jeszcze w latach 30. i 40. XIII wieku. Powstał jako późnoromańska, trójnawowa bazylika na planie podłużnym.W pierwszej kolejności zbudowano prezbiterium wraz z przegrodą z łuku tęczowego. W następnej kolejności wzniesiono korpus nawowy, począwszy od ścian naw bocznych oraz absyd. Nawę boczną północną zamknięto od wschodu półkolistą absydą (szerokość nawy północnej: 4 m). Nawa boczną południową zamknięto absydą wewnątrz półkolistą, na zewnątrz wieloboczną (szerokość: 4,5 m). Długość naw wynosiła 24 m, natomiast szerokość nawy głównej i prezbiterium 8,3 m. Po wielkim pożarze miasta w 1291 roku świątynię odbudowano, jednak już w stylu gotyckim. Nowe prezbiterium wzniesiono wydłużone oraz zamknięto wielobocznie. Wybudowano również trzy pary filarów wielobocznych. Wnętrze przykryte zostało sklepieniem żebrowym opartym na wspornikach, utrzymywanych przez łęki przyporowe i przypory. Absydy naw boczny zastąpione zostały kaplicami prostokątnymi. Od zachodu wybudowano wieżę z bocznymi aneksami, stanowiącymi przedłużenie naw bocznych. U jej podstawy znajduje się gotycki portal, a w nim popiersie patrona kościoła – św. Mikołaja. Po kolejnym pożarze, w roku 1642, wnętrze otrzymało wystrój barokowy. W 1758 r. dobudowano górną kondygnację wieży.
Kościół został zniszczony w 1945 r. i odtąd pozostaje ruiną, poddawaną okresowo pracom zabezpieczającym. Obecnie ruiny kościoła zachowały gotycką bryłę wraz z przebudowami z okresu średniowiecza oraz wieków późniejszych. Zachowały się także gotyckie mury obwodowe, część gotyckich i barokowych sklepień, północna arkada międzynawowa oraz częściowo zniszczona wieża. Po zabezpieczeniu wieża stanowić ma pomnik – symbol zniszczeń Głogowa podczas II wojny światowej, zaś nawa zaadaptowana zostanie na amfiteatr.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Najważniejsza świątynia mieszkańców lewobrzeżnego Głogowa. Pierwotnie kościół Św. Mikołaja był Bazyliką Romańską , której budowę rozpoczęto w 1230 r. Nieszczęśliwym zbiegiem okoliczności uległa zniszczeniu w wyniku wielkiego pożaru , który nawiedził miasto w 1291 r. Na fundamentach świątyni romańskiej powstał kościół gotycki.
W 1332 roku przy kościele powołana do życia została szkoła (autonomiczna w stosunku do szkoły kolegiackiej), siłą sprawczą zostali zamożni mieszczanie.
Konflikty religijne rozgrywające sie na terenach Europy XVI w. nie ominęły Głogowa w wyniku starć fara zostaje przejęta w 1581 roku przez protestantów. Po ok. 100 latach prymatu zwolenników Marcina Lutra, kościół ostatecznie wraca do rąk kościoła katolickiego jednak nie bez uszczerbku. W wyniku wojny trzydziestoletniej uległ sporym uszkodzeniom, co przyczyniło sie do trwającej 21 lat odbudowy. Kolejny raz wojna dotknęła murów kościoła w 1758 (wojny śląskie)i kolejny raz uległ zniszczeniu. Ten stan rzeczy wykorzystali żołnierze tworząc w ruinach fary magazyn mąki i soli. Po kolejnej odbudowie ,aż do II wojny światowej kościół naruszany był jedynie zębem czasu. Wojna tragiczny okres dla całej europy i świata był równie dramatyczny dla tej gotyckiej bazyliki niosąc ze sobą największe zniszczenia. Po wojnie kościół nie został odbudowany.
[edytuj] Zmiana bryły zewnętrznej
- 1230-1250 – budowa świątyni romańskiej
- 1291 – pożar kościoła
rozbieżności źródłowe budowy kościoła gotyckiego obejmują okres ok. 100 lat
- 1332 – biskup Nanker zakłada przy kościele szkołę parafialną
- 7 maja 1420 r. – pożar niszczy wnętrze kościoła z ołtarzem głównym, amboną i ławkami.
- 1429 – przy kościele powstaje kaplica loretańska
- 6 sierpnia 1438 r. (1431?) – pożar kościoła oraz całego miasta podczas uroczystości odpustowych
- 1473 – w wieżę uderza piorun niszcząc jej wnętrze
- 1489 – w pożarze miasta zniszczony zostaje również kościół parafialny
- 1567 – odbudowa zniszczonej piorunem drewnianej części wieży
- 1581-1602 – kościół zostaje przejęty przez protestantów. Katolicy zatrzymali jedynie zakrystię i kaplicę Św. Krzyża.
- 1615 – w pożarze miasta częściowo płonie również kościół parafialny
- 1628 – rekatolizacja kościoła św. Mikołaja
- 1633-1634 – miasto zostaje zajęte przez wojska szwedzkie, kościół zostaje przekazany gminie protestanckiej
- 4 maja 1642 r. – kościół spalony i splądrowany przez wojska szwedzkie
- 1650 – odbudowa kościoła po odejściu wojsk szwedzkich.Prace prowadzono pod zwierzchnictwem proboszcza Baltazara Machni
- 1666 – oddanie kościoła do użytku po remoncie.
- 1670 – założono kamień węgielny pod budowę kaplicy loretańskiej w miejscu starej zakrystii, której głównym fundatorem był burmistrz Joachim Franciszek Gross.
- 1673 – po przebudowie starej zakrystii na kaplicę loretańską zbudowano nową zakrystię i ambonę nad nią
- 1692 – zakończenie prac przy restauracji wieży
- 1707 – kruchta południowa została przebudowana na kaplicę grzebalna rodziny Freundtów
- 1712-1714 – budowa nowego ołtarza i odnowienie wnętrza kościoła
- 13 maja 1758 r. pożar miasta. Ogień wypala całe wnętrze kościoła. Wali się szczyt do wnętrza niszcząc całkowicie sklepienie. Parafia zostaje przeniesiona do kościoła franciszkanów.
po pożarze następuje 15-letni okres odbudowy zakończony poświęceniem kościoła przez biskupa Moritza von Struchwitz 6 grudnia 1773 r.
- 17 listopada 1812 r. – wojska francuskie plądrują kościół zamieniając go na magazyny wojskowe
- 1814, 1818 – remont zdemolowanego kościoła
- 1841 – gruntowny remont pokrycia dachowego
- 1871 lub 1876 – w kościele wykonano wszelkie prace kamieniarskie: odkuto portal na starych wzorach, nowe cokoły oraz maswerki w oknach. W głębokiej niszy nad portalem umieszczono popiersie Św. Mikołaja
- 1901 – naprawa poszycia dachowego
- 1915-1920 – w kościele założono instalację elektryczną
- 1937-1938 – restauracja kościoła polegająca na doświetleniu wnętrza. Poszerzone okna w nawie otrzymały charakter barokowy a w chórze gotycki
- 1945 – całkowite zniszczenie kościoła
- 1950 – usunięcie wszystkich kamiennych płyt nagrobnych.
- obiekt nie posiada użytkownika
- początek lat 90. XX w. zabezpieczenie ruin przed zawaleniem oraz ogrodzenie obiektu
- 2007 - iluminacja kościoła
[edytuj] Plany odbudowy
Po zakończeniu procesu badań archeologiczno-architektonicznych mających na celu jak największe rozpoznanie świątynie , prowadzone będą starania w związku z odbudową. Przewidziana odbudowa ma być częściowa , tak aby wnętrze kościoła mogło spełniać funkcje ekspozycyjną
[edytuj] Literatura
- Jerzy Jankowski, Encyklopedia Ziemi Głogowskiej, Kościół p. w. św. Mikołaja – okres romański, zeszyt nr 27, s. 13-14, Głogów 1995
- Tadeusz Kozaczewski, Głogów średniowieczny do końca XIII w., Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Głogów 2006
- GŁOGÓW – przewodnik turystyczny, XL tom Biblioteki Encyklopedii Ziemi Głogowskiej, Cutkowski, J. Dymytryszyn, R. Rokaszewicz, Głogów 1998
