Kondrat Buławin
Z Wikipedii
Kondrat Buławin (rus.) Булавин Кондратий Афанасьевич (ur. około 1660, zm. w lipcu 1708 w Czerkasku) - Kozak doński, ataman, przywódca buntu kozackiego w latach 1707 - 1708.
Kondrad Buławin w 1707 ataman bachmucki Kozaków dońskich rozpoczął bunt przeciwko Rosji, deklarując jednocześnie wierność carowi. Główną przyczyną powstania było wysłanie przez cara Piotra I ekspedycji, która miała odszukać wśród Kozaków dońskich zbiegłych chłopów, przestępców itp., co naruszało tradycyjny wśród Kozactwa azyl udzielany wszelkim przybyszom. Oprócz tego od dłuższego czasu narastały wśród Kozactwa niechętne Rosji nastroje, generowane z jednej strony podejrzeniami, że Rosja zechce ograniczyć wolności kozackie, a z drugiej pewnymi nadużyciami urzędników carskich. Sam Buławin miał osobiste powody do buntu, gdyż udanie zaatakował wcześniej oddział rosyjski, który ochraniał warzelnię soli należącą wcześniej do Kozaków, a przejętą przez rząd carski. Mógł więc się obawiać odwetu ze strony ekspedycji rosyjskiej.
Buławin zaatakował znienacka ekspedycję rosyjską dowodzoną przez Jerzego Dołgorukiego i dnia 9 X 1707 pod stanicą Uriupińską odniósł całkowite zwycięstwo, zaś Dołgoruki zginął, wraz z całym oddziałem liczącym ok. 1 tys. żołnierzy. Wywołało to kontrakcję starszyzny kozackiej, na czele z atamanem czerkaskim Łukianem Maksymowem, który zwyciężył wojska Buławina w listopadzie nad rzeczką Chopr, sam Buławin zdołał zbiec na Zaporoże, gdzie uzyskał azyl i pomoc Kozaków zaporożskich. Wzburzone masy biedniejszych Kozaków dońskich w dalszym ciągu sympatyzowały z Buławinem, co zaowocowało jego powrotem w marcu 1708. Przeciwko Buławinowi wystąpiły połączone wojska Kozaków dońskich oraz wojska rosyjskie z garnizonu w Azowie pod dowództwem Mikołaja Wasilewa. Poniosły one druzgocącą klęskę 9 IV 1708 pod Liskowatką, częściowo w wyniku przejścia części Kozaków na stronę Buławina. Klęska ta spowodowała wybuch powstania na całym obszarze dońskim. 1 V 1708 wojska Buławina zdobyły Czerkask, a schwytany przywódca prorosyjskich Kozaków Maksymow został wraz ze zwolennikami stracony. Wkrótce potem do Buławina dołączyło się 1,5 tys. Kozaków zaporoskich.
Jednocześnie zacząła się kontrofensywa wojsk rosyjskich. 1 V 1708 wojska te pobiły jeden z oddziałów Buławina, a dowództwo całości sił rosyjskich (20 tys. żołnierzy) objął Wasyl W. Dołgoruki, brat zabitego przez Buławina Jerzego. Buławin podzielił swoje siły na dwie grupy, po około 5 tys. każda i jedna z armii zaatakowała wojska rosyjskie pod Krywym Łukiem 1 VII 1708, została jednak całkowicie rozbita. Jednocześnie druga armia powstańcza została pobita w czasie nieudanego szturmu rosyjskiej twierdzy w Azowie, dowodzonej przez Iwana Tołstoja. Buławin oblężony w swoim domu w Czerkasku przez byłych podkomendnych popełnił samobójstwo.
[edytuj] Bibliografia
- Władysław Andrzej Serczyk, 1973: Piotr I Wielki. Ossolineum, Wrocław.
- [1][[
