Car
Z Wikipedii
Car (buł. цар, ros. царь, srb. цар) – tytuł władcy, pochodzący ze starosłowiańskiego zniekształcenia tytułu cesarza (z łac. caesar).
Początkowo słowiański termin używany na określenie cesarzy bizantyjskich. Od IX-X wieku tytuł ten przyjęli władcy bułgarscy, a w latach 1346-1371 mogli się nim poszczycić także serbscy. Od 1910 do 1946 r. król Bułgarii nosił tytuł cara.
W Rosji tytulatura carska, równoznaczna była tytulaturze królewskiej. Natomiast wprowadzona przez Piotra I Wielkiego tytulatura imperatorska, równoznaczna była tytulaturze cesarskiej.
Pierwszym carem rosyjskim był wielki książę moskiewski Iwan IV Groźny, który przyjął ten tytuł w 1547 r., jako wnuk księżniczki Zofii z dynastii Paleologów (rządzącej w Bizancjum w latach 1259-1453). Tytuł cara oznaczał nie tylko pretendowanie do kontynuacji tradycji Cesarstwa Bizantyjskiego i zwierzchnictwa nad światem prawosławnym (doktryna Moskwa – Trzeci Rzym), ale przede wszystkim dążenie do zjednoczenia wszystkich ziem ruskich. Od 1721 r. decyzją cesarza Piotra I tytuły cara i imperatora wobec władców rosyjskich używane są zamiennie. Co ciekawe dyplomacja I Rzeczypospolitej nie uznawała obu rosyjskich tytułów monarszych, aż do 1764 tytułując władców Rosji wielkimi książętami moskiewskimi.
Ostatnim carem Rosji był Mikołaj II, panujący w latach 1894-1917. Ostatnim carem Bułgarii był Symeon II, premier tego państwa do lipca 2005.
Rządzące cesarzowe Rosji, jak również małżonki carów nazywano caryca (ros. цaрицa), syna cara carewicz (ros. цapeвич), następcę tronu cesarzewicz (ros. цесаревич), a córki carewna (ros. цapeвнa).
W języku staropolskim odpowiednikiem "cara" ('cesarza') był carz.
Carem (carzem) prócz wymienionych władców słowiańskich nazywano także władców Gruzji oraz chanów tatarskich (zob. Złota Orda, Wielka Orda, Chanat Krymski, Chanat Kazański, Chanat Syberyjski i in.). Stąd carewiczami określano także synów chana oraz jego potomków w dalszych pokoleniach.
