Koronalne wyrzuty masy
Z Wikipedii
Koronalne wyrzuty masy (ang. coronal mass ejections - CMEs) są to olbrzymie obłoki plazmy i związane z nimi wmrożone pole magnetyczne wyrzucane gwałtownie z korony słonecznej w przestrzeń międzyplanetarną. Masa wyrzuconej materii sięga miliardów ton. Składa się ona głównie z elektronów i protonów z niewielkim dodatkiem jonów cięższych pierwiastków, jak hel, tlen i żelazo. Obłoki wyrzuconej plazmy osiągają prędkość od poniżej 200 do ponad 2000 km/s. Wyrzuty koronalne często są związane z rozbłyskami słonecznymi i protuberancjami, ale mogą też powstawać samodzielnie. Częstość ich występowania zmienia się w zależności od fazy cyklu aktywności słonecznej. Podczas minimum aktywności obserwuje się jedynie 1 lub 2 wyrzuty w tygodniu. Podczas maksimum aktywności słonecznej ich częstość wzrasta do 4 - 5 dziennie. W przestrzeni międzyplanetarnej plazma ta rozchodzi się w postaci stosunkowo dobrze ukierunkowanego i wąskiego wyrzutu rozszerzającego się do średnicy około 50 milionów km. Istnienie rozbłysków oraz niektóre zjawiska towarzyszące wyrzutom tłumaczone są zjawiskiem rekoneksji magnetycznej.
Jedynie nieliczne koronalne wyrzuty masy (zazwyczaj typu HALO) osiągają okolice Ziemi. Wywołują one wtedy często gwałtowne zaburzenia ziemskiej magnetosfery i zorze polarne. Powstałe burze magnetyczne mogą spowodować uszkodzenia sieci przesyłowych energii elektrycznej na rozległych obszarach i zaburzać łączność radiową. Wyrzuty koronalne mogą uszkadzać także satelity i stanowią zagrożenie dla astronautów.
Pierwsza bezpośrednia obserwacja koronalnego wyrzutu masy została wykonana 14 grudnia 1971 z pokładu satelity OSO 7[1]. W późniejszych latach obserwacje CME prowadzone były między innymi przez instrumenty umieszczone na pokładzie stacji kosmicznej Skylab, obserwatorium kosmiczne Solar Maximum Mission, satelitę P78-1 oraz obecnie przez zespół koronografów (instrument LASCO) umieszczonych na satelicie SOHO. Obserwacja powstawania oraz rozchodzenia się CME w heliosferze stanowi główne zadanie misji sond STEREO. Te dwie sondy obserwują koronę słoneczną z różnych miejsc umożliwiając uzyskanie informacji o przestrzennym rozmieszczeniu wyrzutów.
