Kowalowa (województwo małopolskie)

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°52'51.351" N 21°12'32.709" E


Kowalowa
Województwo	małopolskie
Powiat	tarnowski
Gmina	Ryglice
Położenie	49° 52' 51.351'' N 21° 12' 32.709'' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	14
Kod pocztowy	33-161
Tablice rejestracyjne	KTA
Położenie na mapie Polski Kowalowa

Kowalowa – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Ryglice. malowniczo położona na Pogórzu Ciężkowickim.

Położenie:

Wieś na północnym skraju Pogórza Karpackiego, na obszarze Pogórza Ciężkowickiego, nad potokiem Szwedka i jej dopływami (w południowej części) i częściowo dopływami potoku Wolanka (w północnej części). Od zachodu graniczy z Joninami, od północy z Wolą Lubecką i Lubczą, od wschodu z Jodłową (gmina Jodłowa), a od południa ze Swoszową (gmina Szerzyny). Wzniesienia występujące na terenie wsi to: Królówka (341 m n. P. m.) ,Gilowa Góra (508 m n.p.m.), Góra Berkówka (w północno-wschodniej części wsi). Kowalowa zajmuje powierzchnię 11,5 km². Posiada kod pocztowy: 33-161 Kowalowa. W kadencji 2002-2006 wybrano na radnego i sołtysa Pan Czesława Wójcika.

Historia:

Zmieniała się nazwa wsi: 1386 – Kowalewy od 1889 – czasem Kowalówka 1880 – Kowalowy XX w. – Kowalowa

Nazwa wsi patronimiczna, pochodzi prawdopodobnie od nazwiska właścicieli miejscowości w średniowieczu – Kowalewskich. Istnieje legenda, która mówi, że przejeżdżający tamtędy w drodze na Węgry, bądź też w czasie polowania Kazimierz Wielki przybył do chłopskiej chaty, w której odbywało się wesele kowala. Mówi się też, że koń z zaprzęgu królewskiego zgubił podkowę i to było powodem jego wizyty u kowala. Ponoć Kazimierz Wielki, który przecież był "królem chłopów " zatańczył z małżonką kowala i w ten sposób dał nazwę całej miejscowości. (Nota bene- Kazimierz Wielki pochodził z miejscowości Kowal i legendy o jego odwiedzinach tych stron są znane w innych okolicznych miejscowościach, np. w Lubczy). Bardziej przekonuje fakt, że osada ta była początkowo zamieszkała w większości przez fornali Kowalskich pracujących na potrzeby dworu. Po raz pierwszy Kowalowy poświadczone są w 1386 roku. W 1469 roku posiadają sołtysa i podzielone są na Górne i Dolne. Kowalowa jest wsią lokowaną na prawie niemieckim w XIV w. była własnością szlachecką. Osią układu osadniczego był ciek wodny potoku Szwedka, a jej przedłużeniem w kierunku wschodnim ciąg głównej drogi prowadzącej z Tuchowa przez Kowalową do Jodłowej. Układ zabudowy miał charakter łańcuchówki. Na przełomie XIX/XX w. wykształciły się ciągi drożne łączące centrum wsi z sąsiednią Lubczą. Niedaleko głównej drogi, na wyniesieniu terenu położony jest kościół p.w. Najświętszego Serca Marii Panny z k.XVII w., jest on otoczony pomnikowymi drzewami. w 1943 r. do Kowalowej został przeniesiony z pobliskich Ryglic i wtedy też powstała parafia licząca w 2007 roku około 900 parafian, z czego 80% jest praktykujących. W pobliżu kościoła znajdują się stawy hodowlane zasilane wodami Szwedki. W północnej części Kowalowej, przy drodze do Lubczy, położony jest cmentarz wojskowy z I wojny światowej założony w 1915 r. Cennymi zabytkami są kapliczki, figury i krzyże przydrożne, których kilka znajduje się na terenie wsi.

Wypoczynek i rekreacja:

Wieś Kowalowa ma charakter górsko-wyżynny rozdzielona jest szeroką i częściowo zwężającą się doliną potoku Szwedka. W południowej części są dwa duże kompleksy leśne (świerki, jodły, buki): jeden zwarty drugi pocięty, wchodzące w skład Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki zajmującego całą, południową górzystą część gminy Ryglice. W Kowalowej działa gospodastwo agroturystyczne oraz przebiega przez Kowalową zielony szlak rowerowy.

Przysiółki:

Łazy – przysiółek w północno-wschodniej części wsi przy drodze na Budaki w Lubczy Podlesie- przysiółek w południowo-zachodniej części wsi Chybie- przysiółek w południowo-wschodniej części wsi Pole- przysiółek w północnej części wsi Gilowa- przysiółek w południowo-wschodniej części wsi Wieś Górna- północno-wschodnia część wsi Wieś Dolna- północno-zachodnia część wsi

Kultura:

Zespół ludowy " W Kuźni u Kowala" – założony w 1986 r. między innymi przez Andrzeja Nalepkę, obecnego kierownika zespołu.

Sołtysi:

Marek Janiga Halina Siwek-pełniła funkcje sołtysa w latach 1990-1994 Czesław Wójcik- pełni funkcje sołtysa od 1994 Sławomir Kita- obecny sołtys

Zabytki:

Zabytkowy kościół drewniany z 2 poł. XVII w. pod Wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Został on zbudowany w Ryglicach. W latach 1767-1772 przeszedł gruntowną renowację i przebudowę. W latach 1947-1949 został przeniesiony do Kowalowej i odbudowany w większości z nowych materiałów. Kościół jest jednonawowy, drewniany, konstrukcji zrębowej, szolowany, z marmurową zachrystią. Zwraca uwagę jego otoczenie i wyposażenie (portal, ambona, ołtarz, rzeźby). Są to dzieła sztuki z XVII i XIX w. (rej. zabytków A-126, B-77).

· Pozostałości krajobrazowego parku podworskiego z poł. XIX w. ze stawami · Stawy koło kościoła · Cmentarz wojenny z I wojny światowej nr 168 · Kapliczka z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, mur. 1870, Kowalowa Dolna · Kapliczka szafkowa z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, fundacja Jana Wiśniewskiego, drew, 1922, zwieszona na drzewie, Kowalowa Pole · Kapliczka z rzeźbą Matki Boskiej z 1915 r. fundacji Zofii Czechowskiej, mur. 1910, Kowalowa Chybie · Posąg Serca Najświętszej Panny Marii, fundacja właścicieli dworu, ok. 1840, kam, prymitywny,

Kowalowa Dolna · Krzyż z metalowym wizerunkiem Chrystusa, drew. 1990 r., na mogile cholerycznej, Kowalowa Górna

Kalendarium:

p.XIV w. – domniemana lokacja wsi 1386- po raz pierwszy w źródłach poświadczone Kowalewy (Kowalowa) XV w.-przez wieś prowadzi droga Tuchów-Uniszowa-Ryglice-Joniny do Jodłowej i doliny Wisłoki 1 poł.XV w. – 1469- część wsi w posiadaniu Oziembłowskich z rodu Sulimów, w dawnym powiecie sandomierskim 1469 –część wsi położona w powiecie pilzneńskim w ziemi sandomierskiej, druga w powiecie bieckim w ziemi krakowskiej. Miejscowość posiada sołtysa i dzieli się na Kowalewy Górne i Dolne. Oziembłowscy sprzedają wieś Stanisławowi z Szalowej, ten zaś odsprzedaje ją Stanisławowi Gładyszowi z Szymbarku. os.ćw.XV-XVI w. – część wsi należy do rodziny Kowalowskich 1481- we wsi poświadczony staw na rzecze. XVI w. –miejscowość dzieli się na Górną i Dolną i posiada sołtysa. Administracyjnie należy do powiatu bieckiego w ziemi krakowskiej. Część wsi w posiadaniu Wielopolskich. 1581-miejscowość w parafii Ryglice poł.XIX w.-założenie parku przy dworze 1748-wieś w parafii Ryglice 1875-1918- w Kowalowej działa szkoła 1 klasowa 1880- Kowalowa liczy 877 mieszkańców, na obszarze dworskim mieszka 78 osób. Właścicielami są Pieniążek i Michniewski 1915-założenie cmentarza wojennego z I wojny światowej 1947-przeniesienie do Kowalowej drewnianego kościoła z Ryglic zbudowanego w k.XVII w. Kościół otrzymuje wezwanie Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny. 1952-utworzenie we wsi parafii wydzielonej z parafii w Ryglicach k.lat 50. XX w.-elektryfikacja wsi 1965- wybudowanie nowej szkoły lata 90. XX w. – telefonizacja, gazyfikacja 2006- 20-lecie Zespołu folklorystycznego " W kuźni u Kowala"

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Zobacz też: Kowalowa