Kruševo
Z Wikipedii
Kruševo (maced. Крушево, arum. Crushuva, gr. Κρούσοβο - Krusovo) - miasto w południowo-zachodniej Macedonii, położone na wschodnich stokach szczytu Bušava w górach Ljuben. Ośrodek administracyjny gminy Kruševo. Liczba ludności - 5.530 osób (80% Macedończyków, 19% Wołochów) [2002], współrzędne geograficzne - 41°22'08"N, 21°14'56"E, wysokość - 1015 m n.p.m. (najwyżej położone miasto Macedonii). Przeciętna całoroczna temperatura - 8,3°C, przeciętna temperatura lata - 17,4°C, średnia wilgotność powietrza - 76%, usłonecznienie roczne - 2090 godzin, występowanie pokrywy śnieżnej - około 80 dni w roku.
Pierwsza pisemna wzmianka o Kruševie pochodzi z 1467, gdy miasto wraz z Prilepem i 31 innymi wsiami przeszło pod władanie Husein-bega. W XVIII wieku do miasta przybyły grupy chrześcijan, którzy uciekając przed atakami Alego Paszy z Janiny opuścili wschodnią Albanię i zachodnią Macedonię (głównie Arumuni z Moskopola w Albanii). Ponieważ było wśród nich sporo wykształconych rzemieślników, kupców i artystów, zaowocowało to przyspieszeniem gospodarczego i kulturalnego rozwoju miasta na przełomie XVIII i XIX wieku. W XIX wieku artyści z Kruševa - budowniczowie, rzeźbiarze, pisarze ikon (zografowie) - byli znani w całej Macedonii, a nawet w sasiednich krajach. W czasie powstania ilindeńskiego w 1903 Kruševo było stolicą Republiki Kruszewskiej, istniejącej jedynie 10 dni. Po jego upadku miasto zostało niemal całkowicie zniszczone przez wojska osmańskie.
Kruševo jest dziś jedynym miejscem, gdzie język arumuński ma status języka urzędowego.
Do zabytków Kruševa i nabliższej okolicy należą m.in.:
- cerkiew pw. św. Mikołaja z 1832, spalona podczas powstania ilindeńskiego w 1903, odbudoana w latach 1904-1905, z ikonostasem Petre Filipoviča i jego pomocnika Dimitra Staniševa (pozostałości w Muzeum Powstania Ilindeńskiego i Republiki Kruszewskiej),
- cerkwie pw. Świętej Trójcy i pw. Zaśnięcia Matki Boskiej w Mijačko Maalo z 1867,
- klasztorna cerkiew pod wezwaniem św. Spasa z 1836 we wsi Trstenik,
- specyficzne ludowe "kruszewskie domy".
W Kruševie znajdują się liczne muzea i galerie:
- Muzeum Powstania Ilindeńskiego i Republiki Kruszewskiej,
- Galeria Nikoli Martinoskiego - jednego z twórców współczesnej sztuki w Macedonii,
- Pomnik Walki Narodowowyzwoleńczej i Powstania Ilindeńskiego ("Makedonium"),
- Pomnik Niedźwiedziego Kamienia, autorstwa Dimo Todorowskiego - miejsce wybuchu powstania ilindeńskiego. 2 sierpnia każdego roku odbywają się tam uroczyste obchody Dnia Niepodległości Macedonii,
- Muzeum NOW,
- pomniki Nikoli Kareva i Pitu Guli,
- rekonstrukcja Odlewni Kul, wykorzystywanej przez powstańców.
Znani mieszkańcy Kruševa:
- Nikola Karev
- Pitu Guli
- Toše Proeski
