Księstwo Podolskie
Z Wikipedii
Księstwo Podolskie to kraina historyczna leżąca na Rusi między rzekami Dniestr a Uszycą. Dzieliło się na Podole Zachodnie - Podniestrze i Podole Wschodnie - Pobuże. Pierwotnie ziemie podolskie wchodziły w skład Księstwa Halickiego i Wielkiego Księstwa Kijowskiego. Panujący władcy wywodzili się z dynastii Rurykowiczów. Podczas najazdu mongolskiego na Ruś w 1238 r. zniszczeniu uległy wszystkie ważniejsze grody Podola, m.in. Bakota, ówczesna stolica księstwa. Po ustaniu zawieruchy mongolskiej tereny zasiedliła ponownie ludność ruska. Na ten czas datuje się założenie Kamieńca Podolskiego, Bracławia, Winnicy.
W poł. XIV w. obszar Podola stał się przedmiotem zainteresowania Litwy i Królestwa Polskiego. Ok. 1349 r. księstwo opanowali litewscy Koriatowicze. Ostatecznie po latach walk przedstawiciele tego rodu Aleksander Koriatowicz i Jerzy Narymuntowicz złożyli hołd królowi Kazimierzowi Wielkiemu prawdopodobnie w 1366 r. Cechą charakterystyczną władztwa podolskiego był system diarchiczny rządów (dwóch panujących). Ponadto Koriatowicze opierali się na urzędnikach, którzy wykonywali w powierzonych sobie okręgach zamkowych władzę administracyjną i wojskową. W 1377 książęta podolscy złożyli hołd królowi Ludwikowi Andegaweńskiemu, jednakże jako królowi Węgier a nie Polski. Niesnaski pomiędzy braćmi Fiodorem i Wasylem Koriatowiczami doprowadziły do interwencji zbrojnej Władysława II Jagiełły w 1394 r., który przyłączył Podole do Korony.
Król polski podzielił Podole w 1395 r., część zachodnią przekazując w lenno Spytkowi z Melsztyna, a obszary wschodnie w dożywocie księciu Witoldowi. Po śmierci Spytka w bitwie nad Worskłą w 1399 r. lenno przekazano bratu królewskiemu Świdrygielle w roku następnym. Niechętny Witoldowi i sprzymierzony z Zakonem Krzyżackim Świdrygiełło już na przełomie 1401/02 r. wywołał bunt, jednakże został pokonany i odebrano mu zarząd nad Podolem, przekazując go w ręce starosty królewskiego. Od 1411 całe Podole znajdowało się we władzy wielkiego księcia litewskiego.
Po śmierci Witolda w 1430 r. rozpoczęła się inkorporacja księstwa podolskiego do Korony Polskiej, popierana przez miejscową szlachtę, m.in. Buczackich, Odrowążów i Kierdejów. Walkę o Podole rozpoczął nowy książę litewski Śwydrygiełło, który zajął jego wschodnią część. Po utracie tronu litewskiego w 1432, utrzymał się na tych terenach do 1437 r., kiedy to ostatecznie skapitulował.
W miejsce zlikwidowanego księstwa utworzono województwo podolskie ze stolicą w Kamieńcu Podolskim. Pierwszym wojewodą był Piotr Odrowąż od 1434r. Ponadto wprowadzono całą hierarchię urzędniczą charakterystyczną dla Królestwa Polskiego skupioną w stołecznym Kamieńcu. Obok wojewody najważniejszymi urzędnikami byli kasztela kamieniecki i starosta (generał) podolski (kamieniecki). Od 1493 r. zarówno wojewoda podolski jak i kasztelan kamieniecki wchodzili w skład senatu. W 1569 wschodnią część Podola przekształcono w nowe województwo ze stolicą w Bracławiu. Po 1795 Podole weszło w skład Cesarstwa Rosyjskiego jako gubernia.
