Kuśnierstwo

Z Wikipedii

Kuśnierstwo - dział rzemiosła i przemysłu zajmujący się wytwarzaniem wyrobów skórzanych (kożuchy, serdaki, czapki, rękawice, mufki). Tradycyjnie kuśnierz sam wyprawiał skóry a wyroby szył i zdobił wyłącznie ręcznie. Część pracowni zachowało ten sposób pracy, pozostałe wykorzystują szycie maszynowe. Kuśnierze posiadali własne cechy, regulujące zwyczaje, zasady zdobywania zawodu, rozsądzające spory.

[edytuj] Historia

Początki kuśnierstwa trudno określić, jego pierwotne formy istniały już w zamierzchłych czasach, gdy ludzie zaczęli ubierać się w skóry zwierząt. Garbowanie, wyprawianie skór i szycie było działem wspólnoty, nieprzypisanym do konkretnego zawodu. W Europie futra zyskały wyjątkową popularność w XIV i XV wieku, wtedy także pojawił się odrębny zawód - kuśnierstwo. Z futer wytwarzano ubrania, koce, obijano nimi meble. Używano w tym celu futer przeróżnych zwierząt, w tym królików, zajęcy a nawet wiewiórek.

Kuśnierstwo ma w Polsce długą historię, szczególnie w regionach górskich. Na Podhalu największe skupisko zakładów kuśnierskich znajdowało się w okolicach Białki Tatrzańskiej oraz na Wyżynie Lubelskiej w Kurowie . Warsztaty pracowały tam sezonowo, w okresie jesienno-ziomowym. Przez pozostałą część roku zajmowano się rolnictwem i hodowlą owiec. Do produkcji kożuchów służyły skóry baranie, szczególnie ceniono skóry młodych (półrocznych) baranków. Nadal działające zakłady kuśnierskie można znaleźć np. w Nowym Targu.

[edytuj] Wzornictwo

Rzemieślnicy każdego regionu stosowali charakterystyczne wzornictwo, chociaż posługiwali się zazwyczaj podobnymi kolorami: białym i kilkoma odcieniami brązu (pomarańczowy, miodowy, brunatny, koniakowy, oliwkowy). Współczesna kolorystyka jest bardzo bogata, ze względu na zmieniającą się modę i potrzeby klientów.

Różnorodność zdobień sprawia, że tradycyjne kożuchy, a w szczególności serdaki są bardzo ciekawe i barwne. Do dekoracji wykorzystywane są hafty, skórzane wykończenia lub wzory, ozdobne szwy.

Hafty:

• koniczynki
• lilijki
• szarotki
• złotogłowia
• różyczki
• niezapominajki
• pawie oczko
• cebula siedmioramienna, pięcioramienna, trójramienna, łezka, dziewięćsił (wykończenie z tyłu, poniżej kołnierza)

Zapięcia:

• haftki
• na pętelkę
• na pompony (tzw. "kiecki")
• białczańskie
• szamerunek

Wyróżniające się regionalne wzory: "Beskid Śląski" (bez futrzanego kołnierza, zapięcia "na pętelkę", hafty różne), góralski, żywiecki, z regionu Szczawnicy, białczański (przeważnie biały, ze stójką, rejon Białki Tatrzańskiej na Podhalu), spiski, węgierski, ukraiński.