Nowy Targ

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta w woj. małopolskim. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Współrzędne: 49°28' N 20°01' E49.4666667 20.0166667 (Nowy Targ)

Nowy Targ

Gmina
- rodzaj

Nowy Targ
miejska

Założono

Marek Stanisław Fryźlewicz
(e-mail)

Powierzchnia

51,07 km²

Położenie

49° 28' N
20° 01' E

Wysokość

585-1138 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

34 000
655,8 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

34-400 do 34-403

Tablice rejestracyjne

KNT

Położenie na mapie Polski

Nowy Targ

TERC10
(TERYT)

2121611011

Urząd miejski³

ul. Krzywa 1
34-400 Nowy Targ
tel. 18 266-29-39; faks 18 266-23-12
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Nowy Targ słow. Nový Targ (pełna nazwa: Królewskie Wolne Miasto Nowy Targ) to miasto i gmina, w województwie małopolskim, siedziba powiatu nowotarskiego, u zbiegu Białego i Czarnego Dunajca (tu powstaje Dunajec), we wschodniej części Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, u podnóża Gorców. Główny ośrodek handlowy i przemysłowy Podhala. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa nowosądeckiego. Miasto jest historyczną stolicą Podhala.

Według danych z 30 czerwca 2006¹⁶, miasto miało ok. 34 000 mieszkańców i jest największym miastem Podhala.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2006¹², Nowy Targ ma obszar 51,07 km².

użytki rolne: 48%
użytki leśne: 36%

Miasto stanowi 3,46% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 stycznia 2006¹⁶:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	33 493	100	17 606	52,7	15 854	47,3
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	655,8		345,6		310,2

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1368,52 zł.

[edytuj] Szkolnictwo wyższe

Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie - Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Nowym Targu

[edytuj] Transport

Przez miejscowość przechodzi łącząca Kraków z Zakopanem droga krajowa nr 47, będąca częścią zakopianki. W Nowym Targu zaczyna się droga krajowa nr 49 prowadząca do przejścia granicznego do Słowacji w Jurgowie.

Drogi wojewódzkie:

Drogi Krajowe:

[edytuj] Kolej

Nowy Targ Główny (czynny)

Nowy Targ Fabryczna (nieczynny)

Linie : Kraków - Nowy Targ - Zakopane

[edytuj] Komunikacja miejska

Za komunikację miejską w Nowym Targu odpowiada Miejski Zakład Komunikacji. Obecnie MZK Nowy Targ posiada 11 linii autobusowych, obsługujących miasto, jak i okoliczne miejscowości:

0- linia okrężna
1 Zaskale- Bór
2 Kowaniec- Ludźmierz
3 Waksmundzka- Obidowa
4 Kowaniec- Szaflary
5 Łopuszna- ul. Ludźmierska
6 Szpital- Szaflarska Alma
7 Kowaniec- Pyzówka
8 Rynek- Pyzówka
9 Szaflarska Alma- Grel
10 Szpital- Zaskale

W skład taboru MZK Nowy Targ wchodzą: Solbus SN 11M Solcity (2 sztuki), Jelcz M11 (6 sztuk), Jelcz M120 (6 sztuk), Autosan H6-06 (2 sztuki) oraz Autosan H7-20 (3 sztuki). Ponadto MZK stara się regularnie modernizować i kupować nowe pojazdy.

[edytuj] Sport

Nowy Targ może poszczycić się wieloma świetnymi sportowcami i klubami. W mieście działa klub hokejowy Podhale Nowy Targ - najbardziej utytułowany, wielokrotny mistrz Polski, Szarotka Nowy Targ - kilkukrotny mistrz Polski w unihokeju posiadający także sekcję piłki nożnej oraz Górale Nowy Targ (aktualny wicemistrz Polski w unihokeju). Istnieje również Auto Moto Klub Gorce Nowy Targ który jest najbardziej utytułowanym klubem trialowym w Polsce. Auto Moto Klub Gorce może się również poszczycić najlepszym zawodnikiem trialu, Tadeuszem Błażusiakiem który jest mistrzem Europy z 2004 roku, a od niedawna startuje w zawodach enduro odnosząc już na początku spektakularne sukcesy. Z Nowego Targu pochodzi również Ewa Pawlikowska, sześciokrotna Mistrzyni Świata i dziesięciokrotna Mistrzyni Polski w karate kyokushin. Prężnie rozwija się także Klub Sportowy Gorce, który zrzesza wiele sekcji (tenis stołowy, koszykówka, szachy, unihokej, biegi narciarskie). Wiele sukcesów jest właśnie związanych z tenisem stołowym - zespół kobiet występuje obecnie w 1 lidze, natomiast mężczyźni grają w 2 lidze. Kilku zawodników odniosło i odnosi sukcesy w zawodach ogólnopolskich indywidualnych oraz jest w kadrze Polski (m.in. nowo sprowadzone Agnieszka Sikorska i Maja Krzewicka, a także Mikołaj Kierski, który w sezonie 2006/2007 zajął miejsce w pierwszej 8 kadetów z całej Polski. W sezonie 2007/2008 najprawdopodobniej do grona kadry Polski wejdą także powracająca po kontuzji Izabela Godlewska i startujący z numerem 5 na listach ogólnopolskich Jakub Czyszczoń).

Klub Sportowy Podhale Nowy Targ
Klub Sportowy Szarotka Nowy Targ
Klub Hokejowy Podhale Amatorzy Nowy Targ
Klub Sportowy Gorce Nowy Targ
Klub Sportowy Górale Nowy Targ
Aeroklub Nowy Targ
Auto Moto Klub Gorce
Stowarzyszenie Sportów Walki KROKUS Nowy Targ
RC Model Sport Nowy Targ
Yacht Club Polski Nowy Targ
Podhalańskie Towarzystwo Żeglarskie Nowy Targ

Stolica Podhala jest miastem w którym jest najwiecej w Polsce olimpijczyków przypadajacyh na 1000 mieszkańców. Jest ich 43 w tym 38 hokeistów.

[edytuj] Kultura

Kino Tatry w Nowym Targu

Młodzieżowy Dom Kultury
Miejski Ośrodek Kultury
Spółdzielczy Dom Kultury przy ul.Kopernika
Galeria Jatki , Małopolskie Biuro Wystaw Artystycznych
Kino "Tatry"
DKF "Kabina"

[edytuj] Muzea

Muzeum Podhalańskie PTTK - powstałe w 1966 roku mieści się w nowotarskim Ratuszu (I piętro). Oglądać w nim można wystawę przedstawiającą cechowe rzemiosło podhalańskie. Co kilka tygodni prezentowane są także różnego rodzaju wystawy. Muzeum jest w posiadaniu największej kolekcji rzeźb prymitywisty Edwarda Sutora.

[edytuj] Historia

1326 – Wiadomość o istnieniu osady Novum Forum, posiadającej kościół parafialny.
1346 – Kazimierz III Wielki wydaje przywilej ponownej lokacji miasta Nowego Targu (22 czerwca).
1487 – Kazimierz Jagiellończyk nadaje Miastu prawo do drugiego jarmarku w roku i targu tygodniowego w czwartki.
1525 – Zygmunt I zezwala spółce górniczej, z udziałem Jana Buriana z Nowego Targu, na poszukiwanie metali w Karpatach.
1533 – Nowy Targ otrzymuje przywilej zabraniający obcym kupcom omijać miasto.
1601 – Wielki pożar (spłonęły m. in. kościół parafialny i stare akta miejskie).
1656 – Zniszczenie miasta i wymordowanie znacznej części jego mieszkańców przez Szwedów.
1710 – Podczas pożaru Miasta spłonęło 41 domów i kościół parafialny.
1770 – Włączenie dóbr nowotarskich do Austrii.
1784 – Wielki pożar strawił większość zabudowy miejskiej, w tym kościół parafialny i dwór starościński. Wytyczenie obecnego planu miasta.
1823 – Otwarta zostaje pierwsza apteka w Nowym Targu.
1881 – Utworzenie ochotniczej straży pożarnej.
1884 – Powstaje gmach sądu powiatowego (założonego w roku 1867).
1886 – Zakończenie budowy obecnego ratusza.
1898 – Wybudowano elektrownię miejską.
1899 – Oddano do użytku linię kolejową Chabówka-Zakopane.
1899 - Miasto posiada światło elektryczne (wcześniej niż Kraków)
1904 – Rozpoczyna działalność Gimnazjum w Nowym Targu (wrzesień).
1911-1912 - W Nowym Targu otwarto kino
1925 – Utworzono rezerwat "Na Czerwonem" (później "Bór na Czerwonem").
1930 - Powstanie lotniska
1932 – Powstanie Klubu Sportowego Podhale Nowy Targ.
1933 – Miasto odwiedza prezydent Ignacy Mościcki.
1939 – 1 września około godz. 16.30 wojska niemieckie zajmują miasto.
1941 – Utworzenie Konfederacji Tatrzańskiej z siedzibą w Nowym Targu.
1942 – Likwidacja getta nowotarskiego (30 sierpnia).
1945 – Wyparcie z miasta wojsk niemieckich przez armię radziecką (29 stycznia).
1955 – Rozpoczynają działalność Nowotarskie Zakłady Przemysłu Skórzanego.
1966 – Podhale Nowy Targ po raz pierwszy zdobyło Mistrzostwo Polski w hokeju na lodzie.
1979 – Wizyta papieża Jana Pawła II w Nowym Targu w czasie jego pierwszej pielgrzymki do kraju (8 czerwca).
1994 – Założenie Euroregionu Tatry z siedzibą w Nowym Targu.

[edytuj] Ochrona przyrody

[edytuj] Rezerwaty przyrody

Bór na Czerwonem - rezerwat ścisły znajdujący się na terenie Nowego Targu, gdzie chroni się roślinność torfowiskową. Rośnie tu bardzo dużo chronionych paprotników.

[edytuj] Turystyka

[edytuj] Szlaki turystyczne

- Na Bukowinę Obidowską
- Na Turbacz przez Bukowinę Waksmundzką
- Na Turbacz
- Na Stare Wierchy
- Na Turbacz

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Kościół pod wezwaniem św. Anny

Kościół św. Anny

Drewniana budowla, wzniesiona na podciętym od północy stromą skarpą wzgórzu, na terenie cmentarza. Zbudowany został prawdopodobnie w końcu XV wieku (tradycja o jego ufundowaniu przez zbójników w 1219 roku nie znajduje żadnego potwierdzenia w źródłach). Późniejsze przebudowy zatarły większość jego pierwotnych cech gotyckich. Najpoważniejszy remont dokonany został tuż przed 1610 rokiem, ok. 1772 roku dobudowano wieżę, a późniejsze remonty przeprowadzono w latach: 1865, 1879, 1903, 1974 i 2002. Późnobarokowy ołtarz główny pochodzi z 1 poł. XVIII wieku. W jego polu środkowym umieszczono obraz Rodziny N. P. Marii z 1516 r. (przykryty obrazem Św. Rodziny z 1763 r.), a w górnej kondygnacji obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z pocz. XVI wieku. W ołtarzach bocznych z końca XVII wieku znajdują się barokowe obrazy: św. Marii Magdaleny i św. Marii Egipcjanki w lewym oraz Matki Boskiej Łaskawej i św. Rozalii w prawym. Malowidła ścienne autorstwa urodzonego w Nowym Targu malarza Hipolita Lipińskiego z ok. 1880 roku, przedstawiają m. in. legendę o założeniu kościoła przez zbójników. Do ciekawszych elementów wyposażenia wnętrza należą także: rokokowa ambona, organy z 2 poł. XVIII wieku oraz dwie gotyckie rzeźby przedstawiające Matkę Boską Bolesną i św. Jana Ewangelistę. Podczas ostatniego remontu, przeprowadzonego w l. 1998-2001, odnowiono m. in. malowidła ścienne i położono marmurową posadzkę. Kościół znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej. Jest to najstarsza góralska świątynia na Podhalu.

(Literatura: Marian Kornecki "Gotyckie kościoły drewniane na Podhalu", Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987).

[edytuj] Kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej

Kościół Św. Katarzyny jest obecnie najstarszym istniejący kościółem na Podhalu. Został wybudowany w roku 1346. Ufundował go król Kazimierz Wielki. Wcześniej istniała tylko parafia przyszłej patronki miasta. Z powodu pożarów które trawiły kościół w latach: 1601, 1656 (potop szwedzki),1710, 1719, 1932 i następujących po nich remontach kościół nie wygląda tak jak 600 lat temu. Obecnie kościół jest murowany. Wystrój wnętrza kościoła utrzymany jest w stylu barokowym. W głównym ołtarzu znajduje się obraz Św. Katarzyny (z 1892 roku). W lewym ołtarzu bocznym mieści się obraz Przemienienia na górze Tabor. Zdobią go figury Mojżesza i Eliasza, zaś w antepedium wprawiona jest tłoczona skóra - kurdyban, wg legendy przywieziony spod Wiednia przez Jana III Sobieskiego. Z prawej zaś strony znajduje się ołtarz św. Józefa który jest kopią bogatego, barokowego ołtarza zniszczonego w pożarze w 1932 roku, w którym znajduje się jego obraz (1970 rok). Drugi obraz, umieszczony w tym ołtarzu, to wizerunek św. Agnieszki Męczennicy. Obydwa te obrazy przysłaniają ukoronowaną figurę Matki Bożej Królowej. Ołtarz wieńczy obraz św. Anny z Maryją i św. Joachimem oraz postać św. Michała Archanioła, depczącego szatana. Niżej na ścianach nawy po każdej stronie jest jeszcze jeden ołtarz - z lewej z figurką św. Antoniego z Dzieciątkiem, św. Teresy i Św. Kunegundy oraz obrazem Matki Bożej Wniebowziętej (z 1899 roku); zaś z prawej ołtarz poświęcony św. Mikołajowi, św. Barbarze oraz św. Teresie, której obraz wisi w tym ołtarzu. Ciekawy jest także chór muzyczny z tyłu kościoła. Dzięki pracom konserwatorskim odsłonięto umieszczone na balustradzie XVIII-wieczne zdobienia i malowidła, będące ilustracją do fragmentów psalmów. Miały one za zadanie wzbudzić pogardę dla wartości doczesnych i ulotnych. Balustrada podzielona jest na 7 pól. Pierwsze i ostatnie malowidło noszą podpisy: "Panie przed Tobą wszelkie pragnienie moie, y wzdychanie moie nie jest tayne Tobie"; oraz: "Me wchodź wsad zsługą twoim, albowiem nie każdy będzie usprawiedliwiony przed obliczem twoim". Przy kościele znajduje sie ogród różańcowy ze źródełkiem.

[edytuj] Pomniki

Na terenie Nowego Targu znajdują się trzy pomniki: pomnik Władysława Orkana w samym środku Rynku, pomnik Adama Mickiewicza przy wejściu do parku miejskiego, oraz pomnik Jana Pawła II na nowotarskim lotnisku.