Kultura unietycka

Z Wikipedii

Mapa Świata ok. 2000 l. p.n.e., kolorem czerwonym zaznaczono obszar występowania kultur epoki brązu, w tym kultury unietyckiej

Chronologiczne schematy podziały epoki brązu dla Europy

Kultura unietycka to kultura archeologiczna wczesnej epoki brązu.

[edytuj] Chronologia geneza i zanik

Nazwa pochodzi eponimicznego stanowiska Únětice pod Pragą.Datowanie tej kultury przypada na lata 2300 - 1600 l. p.n.e (wg chronologicznego schematu Paula Reinecke są to fazy A1 i A2 dla Europy Środkowej). Wpływ na rozwój stanowisk owej kultury miały kultura pucharów dzwonowatych oraz kultura ceramiki sznurowej. W efekcie wydzielono kilka grup kultury unietyckiej z których najważniejsza znajdowała się w Úněticach. Stanowiska tej kultury datowane są na I okres epoki brązu czyli od 1800 r.p.n.e. do 1500 r.p.n.e. Po kulturze unietyckiej na obszarze Polski następuje następnie Kultura przedłużycka na zachodzie oraz Kultura trzciniecka na wschodzie.

[edytuj] Obszar występowania i kontekst kulturowy

Stanowiska tej kultury znane są z terenów Moraw, Czech, Słowacji, Niemiec, a na terenach Polski: Śląsk, Wielkopolskę, ziemię lubuską, Pomorze i Kujawy, a graniczyły ze stanowiskami kultur nordyjskich od północy, z kulturami strefy leśnej i przykarpackim kręgiem kulturowym od wschodu, oraz ze strefą oddziaływań anatolijsko-bałkańskich i zachodnioeuropejskimi kulturami o tradycji pucharów dzwonowatych od południa i zachodu.

[edytuj] Charakterystyczne wytwory kulturowe

Charakterystyczne dla tej kultury były sztylety, berła sztyletowe, siekierki z podniesionym brzegiem, naramienniki, naszyjniki, bransolety, nagolenniki.

[edytuj] Osadnictwo

osadnictwo słabo rozpoznane. Osiedla duże, ulokowane w miejscach niekiedy trudno dostępnych, łatwych do obrony. Budowano domostwa drewniane o konstrukcji słupowej.

[edytuj] Obrządek

Dominowały groby płaskie szkieletowe. Zmarłych układano w pozycji embrionalnej, z głowami zwróconymi ku południu w kłodach drewnianych lub w obstawach kamiennych. W grobach, głównie męskich znaleziono mnóstwo ozdób wytworzonych z brązu: naszyjniki, bransolety, kolczyki i wisiorki oraz liczne odmiany szpil do spinania odzieży, zagięte przy zaostrzonym końcu. Po raz pierwszy pojawiają się także ozdoby wykonane ze złota oraz z bursztynu. Charakterystyczne są też pochówki podkurhanowe, bogato wyposażane w ceramikę oraz wyrobu z brązu.Tzw. groby książęce, w których chowano mężczyzn, którzy odgrywali znaczącą rolę w społeczeństwie miały charakter kurhanów o średnicy sięgającej do 42 m i wysokości 8 m. Największe takie skupisko znajduje się w Wielkopolsce w okolicach Łęk Małych, które nazywane jest aktualnie "wielkopolskimi piramidami". Jeden zbadany kurhan znajduje się w okolicach Szczepankowic na Dolnym Śląsku. W grobowcach grzebano przedstawicieli arystokracji, co świadczy o silnym zróżnicowaniu społecznym. Wielkość i ilość ozdób znajdowanych w grobach książęcych świadczy o wielkości kultury unietyckiej, która musiała wywierać znaczny wpływ na inne kultury lokalne znajdujące się w jej strefie oddziaływania.

[edytuj] Społeczeństwo i gospodarka

Ludność tej kultury trudniła się rolnictwem, zamieszkując tereny o najlepszych glebach. Produkcja rolnicza była na tyle duża, że nadwyżki produkcji rolniczej były przechowywane w jamach zasobowych oraz w wielkich naczyniach. W ten sposób przechowywano głównie ziarno kilku gatunków pszenicy, prosa, jęczmienia oraz roślin strączkowych. Rozwinięte było także przetwórstwo spożywcze, świadczą o tym żarna nieckowate. 32 takie okazy odnaleziono w Szczepankowicach. Ludność ówczesna zajmowała się także hodowlą. Zwiększa się znaczenie konia, który był także spożywany (wykopaliska w Łękach Małych). Bardzo wysoko rozwinięta metalurgia bazująca na złożach z Turyngii. Istniały ośrodki w Czechach oraz w Saksonii.Wyroby metalowe bardzo szybko rozprzestrzeniły się w północnej Europie.

[edytuj] Bibliografia:

• Wielka Historia Polski, tom I Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.),Piotr Kaczanowski, Janusz Krzysztof Kozłowski, wyd. Fogra Kraków 1998
• Encyklopedia historyczna świata tom I: Prehistoria, praca zbiorowe, opracowanie naukowe prof. Dr hab. Janusz K. Kozłowski, Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres , Kraków 1999
• Kultura pradziejowa na ziemiach Polski zarys, Jerzy Filip Gąssowski, PWN, Warszawa 1985

Aktualnie trwają intensywne prace wykopaliskowe na stanowisku archeologicznym w Bruszczewie, gdzie odkryto osadę obronną z wczesnej epoki brązu z czasów kultury unietyckiej.

[edytuj] Linki zewnętrzne dotyczące wykopalisk w Bruszczewie:

• Bruszczewo - klucz do poznania epoki brązu w Wielkopolsce - artykuł na stronach Archeologii Żywej.
• Bruszczewo. Osada metalurgów kultury unietyckiej - oficjalna strona projektu badawczego.