Kurek (obrzęd)

Z Wikipedii

Kurek (obrzęd) – obrzęd dożynkowy polegający na upleceniu figury przypominającej kukłę. Owa kukła była uwita z ostatniego snopa, zbieranego właśnie zboża. W pochodzie dożynkowym miała zawsze swoje określone miejsce. W czasie dożynek śpiewana pieśń dotyczyła tej właśnie postaci.

[edytuj] Obrzędy występujące na słupskiej wsi

Kurek (nazwa kukły pochodzi z książki A. Brücknera; "Litwa...") jest to ofiara dla bóstwa pól, składana przez rolników, zdjęcie wykonane w Zelkówku pod Słupskiem w latach 30. XX w.

Zbiór legend, dokonywanie dokumentacji naukowej na podstawie własnej obserwacji, usystematyzowanie zbioru zabytków archeologicznych pochodzących z obszaru powiatu słupskiego zawdzięczamy przede wszystkim nauczycielowi, archeologowi...– Walterowi Wittowi. Zastanawia się słupski regionalista lat 30. XX w., Walter Witt, Urgeschichte des Stadt= und Landkreises Stolp 1930, nad znaczeniem kukły – ostatniego snopka jako ofiary dożynkowej. Podpis pod ryciną zapisany przez Witta i umieszczony w jego książce, po przetłumaczeniu brzmi: „Starzec” lub „Wodan” z Zelkówka (ostatni snopek jako ofiara dla bóstwa pól), przykład „przedhistorycznych” zwyczajów ludowych w teraźniejszości. Współczesna W. Wittowi nauka nie znała, niestety właściwej odpowiedzi na wiele pytań i tu też chyba się myliła.

[edytuj] Obrzędy starożytnej Litwy

Aleksander Brückner w swojej książce "Litwa Starożytna, Ludzie i Bogi" bardzo szczegółowo opisuje obrzędy na terenie Litwy: [...] Publiczny kult głównych bóstw naturalnie już upadł; kapłanów już nie ma, wprawdzie składają jeszcze ofiary bogom, lecz najuroczyściej obchodzi rolniczy lud święto dożynków: zebrawszy plon doroczny, urabiają (z ostatnich snopków) bałwana, Kurkiem zwanego, i czczą go jako boga (urodzajów), dziękując za zbiór świeży, a prosząc na rok przyszły o jeszcze obfitszy...[...]

Zatem ten sam obrzęd występuje tu, w powiecie słupskim, występuje też w Prusach. Ogromna jest rozpiętość czasu pomiędzy rejestracją tego zdarzenia – obrzędu dożynkowego. A. Brückner korzystał ze źródła, które to zdarzenie pamięta z ok. roku 1250.

[edytuj] Przemieszczenia – zasiedlenia

Wojna prowadzona przez Bolesława Krzywoustego ma miejsce na przełomie roku 1110/1111, została ona opisana przez ówczesnego kronikarza w następujący sposób.

Gall Anonim; KRONIKA POLSKA, KSIĘGA III, [24] Rozdział o spustoszeniu Prus przez Polaków. „A niestrudzony Bolesław zimową porą bynajmniej nie zażywał wywczasów jak człowiek gnuśny, lecz wkroczył do Prus, krainy północnej, lodem ściętej, podczas gdy nawet władcy Rzymu, walcząc z barbarzyńskimi ludami, zimowali w przygotowanych [na to] warowniach, a nie wojowali przez całą zimę . Wkraczając do Prus, z lodu na jeziorach i bagnach korzystał jakby z mostu, bo nie ma do owego kraju innego dostępu, jak tylko przez jeziora i bagna. A przeszedłszy jeziora i bagna i dotarłszy do kraju zamieszkanego, nie zatrzymał się na jednym miejscu, nie oblegał grodów ani miast, bo ich tam nie ma, gdyż kraj ten jest broniony przyrodzonymi warunkami i naturalnym położeniem na wyspach wśród jezior i bagien, a ziemia podzielona na źreby dziedziczne między wieśniaków i mieszkańców. A zatem wojowniczy Bolesław, rozpuściwszy zagony wszerz i wzdłuż po owym barbarzyńskim kraju, zgromadził niezmierne łupy, biorąc do niewoli mężów i kobiety, chłopców i dziewczęta, niewolników i niewolnice niezliczone, paląc budynki i mnogie wsie; z tym wszystkim wrócił bez bitwy do Polski, choć właśnie bitwy ponad wszystko pragnął.”

Kurek (obrzęd) przecież przyszedł wraz z tymi jeńcami do Polski, do powiatu słupskiego. Widocznie król, Bolesław Krzywousty uznał za stosowne pozostawić część z tych jeńców właśnie tutaj. Dość szczegółowy opis tych zdarzeń, wymieniający i inne czynniki potwierdzające to osadnictwo, jest pokazany w artykule Gardna Wielka.