Ludwik Jaxa-Bykowski

Z Wikipedii

Ludwik Jaxa-Bykowski (1881-1948) – profesor Uniwersytetu Poznańskiego, rektor konspiracyjnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich, pedagog i biolog.

Urodził się 19.01.1881 r. w folwarku Zagwoźdź na Podolu. Jego ojciec, Stanisław Jakub Jaxa-Bykowski herbu Gryf (ur. 1815) był dzierżawcą tego majątku, a wywodził się ze starego szlacheckiego rodu o dużych tradycjach patriotycznych.

Studiował na Uniwersytecie Lwowskim u słynnego profesora filozofii Kazimierza Twardowskiego. Podczas studiów był członkiem (filistrem) i kuratorem korporacji akademickiej Masovia. W latach 1921-1927 prowadził wykłady w Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Od 1927 stał na czele katedry pedagogiki na Uniwersytecie Poznańskim.

Był jednym z pionierów pedagogiki eksperymentalnej. W 1931 r. został kuratorem korporacji Chrobria. W 1934 r. decyzją ministra szkolnictwa Janusza Jędrzejewicza został pozbawiony tej funkcji. Był związany ze Stronnictwem Narodowym, w ramach którego sympatyzował z grupą tzw. młodych skupionych wokół Kazimierza Kowalskiego i Jędrzeja Giertycha.

Po klęsce wojny obronnej 1939 r., pod koniec 1939 r. współtworzył Narodowo-Ludową Organizację Wojskową. W listopadzie 1940 został pierwszym rektorem podziemnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich z siedzibą w Warszawie. Funkcję tę sprawował do 1943. W okresie jego kadencji rozbudowano stopniowo strukturę organizacyjną UZZ; z dwóch wydziałów w 1940 r. do sześciu w 1943 r. UZZ tworzyli głównie przebywający w stolicy pracownicy naukowi Uniwersytetu Poznańskiego. Następnie został członkiem Służby Cywilnej Narodu, sprawując stanowisko kierownika Grupy Wychowania Narodowego. W latach 1943-1945 był członkiem Zarządu Głównego SN.

Po zakończeniu wojny, 8 października 1947 r. został aresztowany przez UB, a następnie skazany na 6 lat więzienia. Zmarł 28 czerwca 1948 r. na zapalenie płuc.