Marcin Białobrzeski
Z Wikipedii
Marcin Białobrzeski herbu Habdank[1] (ur. ok. 1530 – zm. 19 kwietnia 1586 w Mogile pod Krakowem) – biskup kamieniecki.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Urodził się ok. 1530 roku w Białobrzegach (obecnie dzielnica Tomaszowa Mazowieckiego) z ojca Janusza i matki Anny z Janikowskich. Śluby zakonne złożył w klasztorze cystersów w Sulejowie. Sprowadzony przez swego krewnego, opata wąchockiego i mogilskiego, Andrzeja Szpota, do klasztoru w Mogile, kształcił się na koszt tego klasztoru w Akademii Krakowskiej w zakresie literatury i polityki. Po śmierci Szpota w 1559 roku wybrany został opatem w Mogile. W 1565 roku otrzymał sufraganię krakowską, a w 1571 roku kanonię katedralną w Krakowie. Zmarł 19 kwietnia 1586 roku w Mogile pod Krakowem i tam został pochowany.
[edytuj] Posługa kapłańska i działalność polityczna
Był przedstawicielem duchowieństwa w 1573 roku na sejmie konwokacyjnym i w 1574 na elekcyjnym, podczas wyboru na króla Henryka Walezego[2]. 13 lutego 1574 roku wygłosił kazanie na pogrzebie Zygmunta Augusta. Po ucieczce Henryka Walezego, został stronnikiem Habsburgów. W marcu 1576 roku udał się wraz z Krzysztofem Lanckorońskim do Wiednia w poselstwie do cesarza Maksymiliana, aby opowiedzieć mu o nowo wybranym królu Stefanie. 7 kwietnia 1576 roku witał Stefana Batorego w klasztorze mogilskim. Wkrótce potem otrzymał biskupstwo kamienieckie. Razem z Łukaszem Podoskim, kanonikiem krakowskim, brał udział w 1557 roku w zjeździe stężyckim, a rok później w jędrzejowskim.
W 1580 roku podążył do Rzymu, po drodze zwiedzając węgierski Osjak, skąd przywiózł do Polski legendę o Bolesławie Szczodrym. W służbie u Batorego pełnił różnego rodzaju misje dyplomatyczne. Był między innymi przedstawicielem króla na pogrzebie jego brata, Krzysztofa Batorego, wojewody siedmiogrodzkiego. W 1583 zamienił z kanclerzem Janem Zamojskim miasto biskupie Szarogród na Podolu na Pragę pod Warszawą. Odtąd Praga aż do roku 1794 należała do biskupów kamienieckich. Na sejmie w 1585r. wystąpił jako przeciwnik Zborowskich.
[edytuj] Działalność literacka i bibliofilska
Oprócz szerokiej działalności politycznej prowadził, nie mniej ożywioną, działalność literacką i bibliofilską. Znano go jako humanistę o niezwykłym darze wymowy, oczytanego, ale i wiele piszącego. Z jego osobą wiąże się autorstwo 19 dzieł, pośród których są pierwsze homilie katolickie w języku polskim. Był też autorem wielu książek na temat różnowierstwa. Pozostawił po sobie wiele zapisów na marginesach ksiąg. Przywiązywał ponadto dużą wagę do zbierania pamiątek narodowych z przeszłych wieków. Przechowywanie ich dla przyszłych pokoleń uważał za obowiązek każdego światłego człowieka. W tym celu wybudował we wschodnim skrzydle klasztoru mogilskiego archiwum. Wyróżniał w swej pasji kolekcjonerskiej szczególnie kodeksy. Nic więc dziwnego, że wiele czasu poświęcał na gromadzenie księgozbioru, wzbogacając go rzadkimi dziełami. Podczas 26 lat pełnienia funkcji opata w klasztorze mogilskim systematycznie powiększał zawartość biblioteki tak, że pod koniec lat osiemdziesiątych XVI wieku zdołał skompletować prawie wszystkie wartościowe książki, jakie do tego czasu zostały wydane.
Marcin Białobrzeski był prawdziwym bibliofilem. Liczne, zakupione przez siebie dzieła, opatrywał własnym ekslibrisem i superekslibrisem. Książki jego charakteryzowały się pięknymi oprawami ze skóry, na których wyciskano inicjały: M.B.. Ponadto przyozdabiano je wspaniałymi brązowymi okuciami.
[edytuj] Linki zewnętrzne
Z dziejów biblioteki klasztoru OO. Cystersów w Mogile
