Markowa

Z Wikipedii

Markowa
Herb
Województwo	podkarpackie
Powiat	łańcucki
Gmina	Markowa
Powierzchnia	20,18 km²
Liczba mieszkańców (2006)  • liczba ludności  • gęstość	4100 203,17 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	17
Tablice rejestracyjne	RLA

Markowa – (dawniej z niem. Markhof) wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie łańcuckim, w gminie Markowa, koło Husowa.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Markowa, leży na szlaku architektury drewnianej.

[edytuj] Historia

Markowa była lokowana w XIV w. na prawie niemieckim i zasiedlona osadnikami z Górnej Saksonii, Łużyc i Dolnego Ślaska, sprowadzanymi przez Kazimierza Wielkiego po przyłączeniu tych ziem do Korony. Najstarasza, zachowana wzmianka o wsi (wtedy Markenhof) pochodzi z listu biskupa Demetriosa do kapituły przemyskiej, pisanego w 1384 r., zachowanego w przemyskim Archiwum Diecezjalnym. Właścicielami Markowej byli w XV w. Pileccy, potem Stadniccy, Korniaktowie, Lipscy, Bratkowscy i Lubomirscy. W 1624 roku na wieś napadli Tatarzy i wzięli w jasyr 900 osób. W Markowj istniał niewielki folwark, rozparcelowany przez Lubomirskich w 1926 roku. Na pocz. XX w. powstały we wsi: kółko rolnicze, kasa pożyczkowa, straż pożarna, kółko teatralne a w latach międzywojennych spółdzielnia mleczarska i jedna z pierwszych w Polsce spółdzielnia zdrowia.

24 marca 1944 r. niemieccy żandarmi rozstrzelali rodzinę Ulmów (9 osób) oraz ukrywanych przez nich Żydów (8 osób). Wydarzenie to upamiętnia odsłonięty w 2004 r. pomnik, znajdujący się przy drodze do skansenu.

[edytuj] Zabytki

Na terenie gminy Markowa zachowała się stosunkowo duża liczba drewnianych domów pochodzących z XIX w. i początku XX w. Reprezentacyjne i najlepiej zachowane przykłady tego typu budownictwa znajdują się na terenie skansenu w Markowej, zorganizowanego w latach 80. XX w. z inicjatywy mieszkańców wsi. Znajdują się tu m.in. następujące zabytki:

• Chałupa kmieca konstrukcji przysłupowej z 1874 r.
• Stajnie z zagrody kmiecej z końca XIX w. konstrukcji zrębowej
• Stodoła konstrukcji słupowej z przełomu XIX-XX w. z wozownią
• Spichlerz z końca XIX w., zwany w Markowej "sołkiem"
• Wiatrak-koźlak z poł. XX w. (czynny).
• Chałupa "biedniacka" z chlewikiem, pochodzące z 1905 r.
• Ule skrzyniowe, kryte strzechą
• Kierat i studnia z żurawiem, wykonane współcześnie na wzór występujących niegdyś w Markowej tego typu urządzeń.
• Kuźnia, zrekonstruowana w oparciu o zachowane archiwalia z zabytkowym wyposażeniem
• Szkoła ludowa, zbudowana po I wojnie światowej i przeniesiona tu w roku 2004.

Do miejsc wartych zobaczenia należy smukły, neogotycki kościół pw. Św. Doroty wybudowany w 1910 roku na miejscu dwóch poprzednich drewnianych świątyń. Wewnątrz ołtarz projektu Stanisława Majerskiego, w ołtarzach bocznych z 1935 r. obrazy z XVII-XVIII w. Polichromię wykonał Stanisław Jakubczyk w 1973 r.

[edytuj] Źródła

• Stanisław Kłos, Podkarpackie - przewodnik po województwie, wyd. BOSZ 2005
• Jacek Tejchma, Muzeum wsi Markowa, wyd. Towarzystwo Przyjaciół Markowej 2005