Marsz dziesięciu tysięcy

Z Wikipedii

Marsz Dziesięciu Tysięcy – odwrót armii greckich najemników z Mezopotamii do Trapezuntu nad Morzem Czarnym w latach 401-400 p.n.e.

[edytuj] Przebieg wydarzeń

Sytuacja początkowa

W czasie wojny peloponeskiej Persja stawała raz po stronie Sparty, raz po stronie Aten. Wygrana Sparty pozwoliła przyjaźni zakwitnąć oficjalnie. Kiedy więc satrapa Cyrus, poprosił o zgodę na pobór najemników greckich do walki z buntownikami w Pizydii na terenie Azji Mniejszej, Sparta nie robiła przeszkód. Co więcej, pozbycie się bezrobotnych i skłonnych do burd żołnierzy było dla niej korzystne - stabilizowało sytuację wewnętrzną.

Wyprawa

W głąb Mezopotamii ok. 13 tysięcy Greków wyruszyło z miejscowości Sardes. Ich bezpośrednim dowódcą był Klearchos, weteran wojny peloponeskiej, wytrawny dowódca pochodzący ze Sparty. Po mniej więcej półrocznym marszu w kierunku Babilonu) okazało się że Cyrus Młodszy, zbuntował się przeciwko swojemu bratu, królowi Persji i wcale nie chodzi o uspokojenie Pizydii lecz o zagarnięcie tronu. Do konfrontacji doszło we wrześniu 401 r. p.n.e. pod Kunaksą. W rozstrzygającym starciu oddziały greckie zwyciężyły na swoim odcinku, ale cała bitwa skończyła się śmiercią Cyrusa. Możliwe że do śmierci Cyrusa doszło z winy samego Klearchosa, który nie udzielił pomocy, gdyż prawdopodobnie zgodnie z tradycją, nie chciał opuścić swego stanowiska w obliczu wroga. Armia Cyrusa rozproszyła się lub przyłączyła się wojsk Artakserksesa, natomiast Grecy znaleźli się w trudnej sytuacji. Dalsza walka nie miała sensu bo na zapłatę nie można było już liczyć. Co gorsza, wódz perski Tissafernes podstępnie zwabił i wymordował wszystkich wyższych dowódców greckich. Żołnierze pozbawieni wodzów znaleźli się w nieznanym sobie wrogim kraju, bez zaopatrzenia i daleko od ojczyzny. W takiej sytuacji nie pozostawało nic innego jak zorganizować się na nowo. Wybrano nowych dowódców (wśród nich był Ateńczyk Ksenofont) i ok. 10 tys. wojowników wyruszyło w drogę powrotną.

Podczas liczącej ok. 1000 mil drogi powrotnej, Grecy tropieni przez Persów i atakowani przez barbarzyńskie plemiona, wielokrotnie musieli wykazywać się męstwem i kunsztem wojennym. Przeszli przez góry Kurdystanu i Armenii, wzdłuż rzeki Tygrys docierając w końcu do Trapezuntu (obecnie Trabzon w Turcji), najbliższego przyjaznego portu nad Morzem Czarnym. Po pięciu miesiącach marszu do greckiej kolonii dotarło ok. 6 tys. ocalałych Greków. Z Trapezuntu, już drogą morską, przedostali się do Chrysopolis (obecnie Skutari) naprzeciw Bizancjum gdzie zakończyła się cała wyprawa.

Skutki

Wyprawa greków zepsuła dobre stosunki między Spartą a Persją. Persowie zaczęli się domagać, zgodnie z umową, podporządkowania sobie miast greckich położonych na wybrzeżu Azji Mniejszej. Sparta odmówiła na to zgody. W 396 r. p.n.e. doszło więc do wojny w której weterani wyprawy Cyrusa pod dowództwem spartańskiego króla Agesilaosa II, mogli wykorzystać swoje doświadczenia i kolejny raz zmierzyć się z perskim przeciwnikiem.

Wyprawa została opisana przez jednego z dowódców – Ksenofonta w słynnym dziele Anabaza.

[edytuj] Bibliografia

• Wolski J., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 1979